Σωματόμορφες διαταραχές

Ο κοινός πυρήνας πάνω στον οποίο αναπτύσσονται οι σωματόμορφες διαταραχές αναφέρεται στην πολλαπλή και εξακολουθητική εκδήλωση σωματικών συμπτωμάτων. Τα συμπτώματα αυτά αφορούν πόνους σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος (π.χ.

στην κοιλιακή περιοχή, θώρακα, αρθρώσεις) ή σε απώλεια κάποιας σωματικής λειτουργίας (π.χ. παράλυση, τύφλωση, κώφωση), συμπτώματα που προέρχονται από εξολοκλήρου ψυχολογικές και όχι οργανικές αιτίες.

Σωματοποιητική διαταραχή

Τα χαρακτηριστικά της διαταραχής αυτής (διαφορετικά και σύνδρομο Briquet) αναφέρονται σε συμπτώματα πολλαπλής φύσεως, που υποτροπιάζουν και μεταβάλλονται και που η διάρκεια εμφάνισής τους είναι εξαιρετικά μεγάλη. Η συμπτωματολογία της διαταραχής περιλαμβάνει: συμπτώματα πόνου, γαστρεντερικά συμπτώματα (ναυτία, έμετοι, διάρροια), ανωμαλίες δερματικής αισθητικότητας (κνησμός, μούδιασμα, κάψιμο) καθώς και ενοχλήσεις στην έμμηνο ρύση ή τη σεξουαλική λειτουργία (υπερβολική αιμορραγία, ακανόνιστες περίοδοι, ή δυσλειτουργία στύσης ή εκσπερμάτωσης, σεξουαλική αδιαφορία κλπ).

Η διαταραχή αυτή εμφανίζεται στην πρώτη ενήλικη ζωή (πριν τα 30), με μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης στο γυναικείο πληθυσμό και συνοδεύεται από χρόνια απορύθμιση της προσωπικής, επαγγελματικής και κοινωνικής συμπεριφοράς.

Διαταραχή μετατροπής

Ονομάζεται και υστερική νεύρωση μετατρεπτικού τύπου. Χαρακτηρίζεται από ακούσια απώλεια ή μεταβολή κάποιας σωματικής ή αισθητηριακής λειτουργίας. Εκφράζει ενδοψυχικές συγκρούσεις του ασθενούς που μετατρέπονται και εκδηλώνονται ως σωματικές διαταραχές, γι αυτό το λόγο και είναι επιβεβλημένος ο διαχωρισμός της από οιαδήποτε οργανικά αίτια.

Η συμπτωματολογία της μετατρεπτικής υστερίας περιλαμβάνει: περιοδικά επεισόδια σύγχυσης ή απώλειας συνείδησης, παράλυση ή αναισθησία κάποιου μέλους του σώματος (π.χ. του χεριού), τύφλωση, κώφωση, αφωνία, διαταραχή του αυτόνομου νευρικού συστήματος κλπ.

 
Διαταραχή πόνου

Τα διαγνωστικά κριτήρια της διαταραχής αναφέρονται σε επίμονους και επαρκούς βαρύτητας πόνους σε κάποια ανατομική περιοχή του σώματος τα αίτια των οποίων είναι ψυχολογικής φύσης (δεν εμφανίζουν παθολογικούς μηχανισμούς) και προκαλούν κλινικά σημαντικές ενοχλήσεις στον ασθενή και την ποιότητα ζωής του.

Θα πρέπει να τονιστεί εδώ πως στη διαταραχή πόνου όπως και σε όλες τις σωματόμορφες διαταραχές, το σύμπτωμα και γενικά η παθολογία δεν παράγεται σκόπιμα από τον ασθενή, δεν αποτελεί δηλαδή προϊόν προσποίησης ή υποκρισίας.

Παρά το γεγονός ότι η αιτιολογία είναι ψυχογενούς φύσης, ο ασθενής δεν έχει συνείδηση ή έλεγχο των αιτιών της διαταραχής, ο πόνος και οι ενοχλήσεις είναι πραγματικές.

Υποχονδρίαση

Το κύριο χαρακτηριστικό της υποχονδρίασης είναι ο φόβος του ατόμου ότι πάσχει από μια σοβαρή νόσο και η επιμονή και συνεχής ενασχόλησή του με τη σωματική εμφάνισή του και τη φανταστική του ασθένεια. Η εμμονή αυτή συνεχίζεται και διογκόνεται συνεχώς, παρά τις θετικές ιατρικές εξετάσεις και αξιολογήσεις στις οποίες υποβάλλεται το άτομο.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο υποχόνδριος ασθενής υποφέρει από την ιδέα ότι πάσχει από κάτι γενικά και όχι από κάποιο συγκεκριμένο νόσημα ή σε συγκεκριμένο σημείο του σώματος. Επίσης, μια άλλη αντίθεση με τις σωματόμορφες διαταραχές είναι και το γεγονός ότι παρόλο που οι φόβοι του ατόμου είναι παράλογοι, ωστόσο το άτομο δεν φτάνει σε επίπεδα παραληρήματος.

Υποχονδριακά συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως μετά την ηλικία των 50 ετών και απαντώνται εξίσου σε άνδρες και γυναίκες.

Σωματοδυσμορφική διαταραχή

Αφορά έντονη και επίμονη ενασχόληση με κάποιο συγκεκριμένο σημείο της εμφάνισής του. Η υποτιθέμενη δυσμορφία βρίσκεται σε φανταστικό επίπεδο, εάν όμως τυγχάνει να υπάρχει μια μικρή σωματική ανωμαλία, ο φόβος του ατόμου λαμβάνει υπερβολικές διαστάσεις, προκαλώντας συχνά απορύθμιση ή έστω έκπτωση της διαπροσωπικής ή κοινωνικής ζωής.