Τι είναι οι διαταραχές κατάποσης; Η δυσφαγία;

Τι είναι οι διαταραχές κατάποσης;

Οι διαταραχές κατάποσης ('δυσφαγίες') εμφανίζονται σε διάφορες φάσεις της διαδικασίας κατάποσης:

• στοματική φάση: δυσκολίες στη μάσηση και στη μεταφορά της τροφής ή των υγρών από το στόμα στον φάρυγγα
• φαρυγγική φάση: δυσκολίες στην έναρξη της κατάποσης, στην προώθηση της τροφής ή των υγρών στον φάρυγγα, στο κλείσιμο των αεραγωγών ώστε να μην εισέλθει τροφή ή υγρό στον πνεύμονα
• οισοφαγική φάση: δυσκολίες στη χαλάρωση και τη σύσφιξη των ανοιγμάτων του φάρυγγα και του στομάχου και στην προώθηση της τροφής στον οισοφάγο

Σε τι μπορεί να οφείλονται τα προβλήματα κατάποσης στους ενήλικες;

• Βλάβη του νευρικού συστήματος, όπως π.χ.:
  -αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, εγκεφαλική κάκωση, βλάβη του νωτιαίου μυελού
  -νόσος Parkinson, σκλήρυνση κατά πλάκας
  -πλάγια μυατροφική σκλήρυνση (ALS ή νόσος Lou Gehrig)
  -μυϊκή δυστροφία, εγκεφαλική παράλυση
  -νόσος Alzheimer
• Προβλήματα που επηρεάζουν την κεφαλή και τον τράχηλο, όπως:
  -καρκίνος του στόματος, του φάρυγγα ή του οισοφάγου
  -κάκωση ή χειρουργική επέμβαση στην κεφαλή ή τον τράχηλο
  -τερηδονισμένα ή εξαχθέντα δόντια, ελαττωματικές οδοντοστοιχίες

Προβλήματα κατάποσης μπορούν επίσης να προκληθούν από πολλές άλλες νόσους, παθήσεις ή χειρουργικές επεμβάσεις.

Τι επιπτώσεις έχουν τα προβλήματα κατάποσης;

• κακή διατροφική κατάσταση ή αφυδάτωση
• κίνδυνος εισρόφησης (εισόδου τροφής ή υγρών στους αεραγωγούς) που μπορεί να οδηγήσει σε πνευμονία και χρόνια πνευμονοπάθεια
• μικρότερη ευχαρίστηση κατά την κατανάλωση τροφής και ποτών
• αμηχανία ή απομόνωση σε κοινωνικές εκδηλώσεις που περιλαμβάνουν γεύμα

Ποιες είναι οι ενδείξεις και τα συμπτώματα της δυσφαγίας;

• βήχας κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά την κατανάλωση τροφής ή ποτού
• «υγρή» φωνή ή γουργούρισμα κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά την κατανάλωση τροφής ή ποτού
• μεγαλύτερη προσπάθεια ή περισσότερος χρόνος για τη μάσηση ή την κατάποση
• διαφυγή τροφής ή ποτού από τα χείλη ή αδυναμία κατάποσης
• επανειλημμένη πνευμονία ή πνευμονική συμφόρηση μετά το γεύμα
• απώλεια βάρους ή αφυδάτωση λόγω ανεπαρκούς πρόσληψης τροφής

Πού μπορώ να βρω βοήθεια;

Ένας εκπαιδευμένος Παθολόγος λόγου και ομιλίας μπορεί να κάνει την αξιολόγηση και την θεραπεία της κατάποσης όταν χρειάζεται. Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας για τα πιθανά ιατρικά αίτια του προβλήματος κατάποσης. Πολλοί ειδικευμένοι ιατροί, Παθολόγοι λόγου και ομιλίας και άλλοι θεραπευτές επαγγελμάτων υγείας μπορούν να συνεργαστούν στην αξιολόγηση και τη θεραπεία ενός προβλήματος κατάποσης.

Με ποιον τρόπο αξιολογεί ο Παθολόγος λόγου και ομιλίας τις διαταραχές κατάποσης;

• προσεκτική λήψη ιστορικού συμπτωμάτων και ιατρικού ιστορικού
• εξέταση της δύναμης και της κίνησης των μυών που συμμετέχουν στην κατάποση, όπως τα χείλη, η γλώσσα, οι μύες της σιαγόνας και η υπερώα
• δοκιμασίες για την αξιολόγηση των προβλημάτων κατάποσης που αφορούν στο στόμα και τον φάρυγγα

Ποιες θεραπείες υπάρχουν;

Η θεραπεία ποικίλλει σημαντικά, ανάλογα με το αίτιο, τα συμπτώματα και το είδος του προβλήματος κατάποσης. Ο Παθολόγος λόγου και ομιλίας μπορεί να προτείνει:

• ασκήσεις, σωματικές στάσεις ή μεθόδους που θα σας βοηθήσουν να καταπίνετε πιο αποτελεσματικά
• συγκεκριμένες μορφές τροφών και υγρών που καταπίνονται ευκολότερα και ασφαλέστερα

Πώς μπορούν να βοηθήσουν οι συγγενείς ή οι νοσηλευτές;

• κάνοντας ερωτήσεις για να κατανοήσουν το πρόβλημα και τη συνιστώμενη θεραπεία
• βοηθώντας σας να ακολουθήσετε το θεραπευτικό πρόγραμμα:
  -βοηθώντας σας στις ασκήσεις
  -παρασκευάζοντας τις συνιστώμενες μορφές τροφής και υγρών και επιβεβαιώνοντας ότι τηρείτε τις συστάσεις ασφαλούς διατροφής
• παρακολουθώντας την προσλαμβανόμενη ποσότητα τροφής και υγρών

Ποιοι Παθολόγοι λόγου και ομιλίας θεωρούνται εκπαιδευμένοι;

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, εκπαιδευμένοι θεωρούνται οι Παθολόγοι λόγου και ομιλίας που κατέχουν πτυχίο master’s ή διδακτορικό, πιστοποιητικό κλινικής επάρκειας από την Αμερικανική Ένωση Λόγου–Γλώσσας–Ακοής (American Speech–Language–Hearing Association: ASHA) και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος της πολιτείας όπου εργάζονται.

Πού εργάζεται ο πιστοποιημένος Παθολόγος λόγου και ομιλίας; Σε νοσοκομεία, κλινικές, κέντρα εξωτερικής νοσηλείας, ιδιωτικά κέντρα.

Για πληροφορίες ή παραπομπή σε Πιστοποιημένο Παθολόγο λόγου και ομιλίας, επικοινωνήστε:

• Αμερικανική Ένωση Λόγου–Γλώσσας–Ακοής (American Speech–Language–Hearing Association: ASHA) www.asha.org
• Πανελλήνιος Σύλλογος Λογοπεδικών - Λογοθεραπευτών www.logopedists.gr