Η επιδημία οξείας ηπατίτιδας στα παιδιά, αδιευκρίνιστης αιτιολογίας, ανοίγει τη συζήτηση για την ανάγκη επανεκκίνησης των μεταμοσχεύσεων ήπατος σε ανήλικους λήπτες στην Ελλάδα. Το σχετικό πρόγραμμα εφαρμόστηκε με επιτυχία στο Ιπποκράτειο νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, αλλά διακόπηκε το 2008 έπειτα από 21 επεμβάσεις και έκτοτε τα περιστατικά παραπέμπονται στο εξωτερικό. Παρότι δεν έχει εμφανιστεί ακόμη κάποιο κρούσμα στην Ελλάδα, οι ειδικοί θεωρούν πολύ πιθανό να συμβεί αυτό στο επόμενο διάστημα. Με δεδομένο ότι το 10% των περιπτώσεων που έχουν αναφερθεί διεθνώς μέχρι σήμερα χρειάστηκε τη μεταμόσχευση ήπατος ως τελική θεραπεία, οι χειρουργοί μεταμοσχεύσεων υποστηρίζουν πως αυτή πρέπει να επανέλθει ως διαθέσιμη υπηρεσία από το Εθνικό Σύστημα Υγείας.

Μιλώντας στο iatronet.gr, ο αναπληρωτής καθηγητής Χειρουργικής Μεταμοσχεύσεων στο ΑΠΘ, Νικόλαος Αντωνιάδης και ο χειρουργός ειδικός σε μεταμοσχεύσεις ήπατος σε παιδιά, Γεώργιος Ίμβριος, εξηγούν γιατί διακόπηκε το πρόγραμμα και καταθέτουν τις προτάσεις τους.

Ν. Αντωνιάδης: Μπορούμε και πρέπει να το συνεχίσουμε

Η πανεπιστημιακή Χειρουργική Κλινική Μεταμοσχεύσεων στο Ιπποκράτειο Θεσσαλονίκης ήταν η μοναδική στην Ελλάδα που πραγματοποιούσε μεταμοσχεύσεις ήπατος σε παιδιά. Ως το 2008, πραγματοποίησε 21 επεμβάσεις σε ασθενείς κάτω των 18 ετών, εκ των οποίων οι 10 ήταν κάτω των 14. Εκείνη τη χρονιά δεν ανανεώθηκε η άδεια και έκτοτε τα περιστατικά παραπέμπονται σε εξειδικευμένα κέντρα του εξωτερικού, κυρίως στην Ιταλία και στο Βέλγιο. Εξαίρεση αποτελεί μια επιτυχής μεταμόσχευση ήπατος που έγινε πριν από περίπου 1 χρόνο σε έναν 17χρονο με οξεία ηπατική ανεπάρκεια από δηλητηρίαση με φάρμακα. Ο ασθενής ήταν μεγαλόσωμος, σχεδόν ενήλικας και πήρε μόσχευμα από ενήλικα.

Γιατί όμως διακόπηκε το πρόγραμμα; Σύμφωνα με τον αναπληρωτή καθηγητή Νικόλαο Αντωνιάδη (φωτογραφία), "τα περιστατικά δεν ήταν πάρα πολλά, προτιμούσαμε να τα παραπέμψουμε σε κέντρα του εξωτερικού που έχουν μεγαλύτερη εμπειρία και συσσωρεύουν τις παιδιατρικές μεταμοσχεύσεις. Κυρίως αφορούσαν καρκίνους και οξείες ηπατίτιδες με δηλητηρίαση από παρακεταμόλη ή από μανιτάρια".

Κυριότερος λόγος, ωστόσο, όπως αναφέρει ο ίδιος, ήταν η έλλειψη οργάνωσης και στήριξης του εγχειρήματος από το Εθνικό Σύστημα Υγείας. "Οι μεταμοσχεύσεις ήπατος σε παιδιά είναι πιο πολύπλοκες επεμβάσεις, συνήθως γίνονται με μόσχευμα από ζώντες δότες. Χρειάζεται περισσότερη στήριξη και στο προσωπικό που εμείς έχουμε μεγάλο πρόβλημα. Δεν κάνουμε κάποιες μεταμοσχεύσεις γιατί δεν έχουμε αναισθησιολόγους, ενώ και ο υλικοτεχνικός εξοπλισμός δεν έχει ανανεωθεί. Υπάρχει μια αίσθηση απόσυρσης ή παραίτησης από το σύστημα υγείας σε ό,τι αφορά τις μεταμοσχεύσεις", σημειώνει.

Ο ίδιος θεωρεί πως η απειλή της οξείας ηπατίτιδας αποτελεί αφορμή για να μπει στο τραπέζι η επανέναρξη του προγράμματος, με την κατάλληλη στήριξη του κράτους. "Εμείς έχουμε και την εμπειρία και τη διάθεση να το συνεχίσουμε, γιατί είναι κάτι που πρέπει να έχει το Σύστημα. Βλέπουμε ότι η τελική θεραπεία σε 10% από τα παιδιά με οξεία ηπατίτιδα θα είναι η μεταμόσχευση ήπατος", λέει και προσθέτει: "Είναι καιρός να υπάρχει στήριξη γιατί τα πράγματα αλλάζουν. Θεωρώ τις μεταμοσχεύσεις ως την πιο προωθημένη υπηρεσία υγείας που μπορεί να δώσει ένα κοινωνικό και σύγχρονο σύστημα υγείας. Είναι κάτι που πρέπει να υπάρχει και να λειτουργεί".

Παράλληλα, τονίζει την ανάγκη καλύτερης οργάνωσης για την ευαισθητοποίηση των πολιτών στο θέμα της δωρεάς οργάνων. "Δυστυχώς, είμαστε αρκετά πίσω. Οι Έλληνες είμαστε οι πιο αλτρουιστές από όλους, αλλά πρέπει να υπάρχει ενημέρωση. Είναι ένα δώρο ζωής από το οποίο επωφελούνται με ζωή αρκετοί λήπτες: καρδιά, πνεύμονες, νεφροί, ήπαρ, κερατοειδείς κλπ, δίνουν ζωή και ελπίδα", κατέληξε ο κ. Αντωνιάδης.

Στην Κλινική του Ιπποκράτειου γίνονται περίπου 30 μεταμοσχεύσεις ήπατος το χρόνο σε ενήλικες, από πτωματικούς δότες.

Γ. Ίμβριος: Μόσχευμα κυρίως από ζώντες συγγενείς

Ο Γεώργιος Ίμβριος (φωτογραφία), πρώην αναπληρωτής καθηγητής του ΑΠΘ, υπήρξε μέλος της ομάδας της Χειρουργικής Κλινικής Μεταμοσχεύσεων του Ιπποκράτειου, με ειδίκευση στις μεταμοσχεύσεις ήπατος σε παιδιά. Σήμερα, εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα, ως γενικός χειρουργός στο Διαβαλκανικό Ιατρικό Κέντρο.

Όπως αναφέρει στο iatronet.gr, το πρόγραμμα διακόπηκε για δύο λόγους: Από τη μια, δεν υπήρχαν παιδιατρικοί πτωματικοί δότες και από την άλλη, η εξέλιξη θέλει τις μεταμοσχεύσεις ήπατος σε παιδιά να γίνονται πλέον κυρίως από ζώντες δότες. 

"Για να μεταμοσχευθεί ένα όργανο από πτωματικό δότη σε παιδί πρέπει να έχει συγκεκριμένο όγκο. Δηλαδή, ή να προέρχεται από παιδί ή αν είναι από ενήλικα να είναι διαχωρισμένο, με μια τεχνική που το διαχωρίζει σε δύο τμήματα, από τα οποία το μικρό πάει σε παιδί και το μεγαλύτερο μεταμοσχεύεται σε ενήλικα", εξηγεί και προσθέτει: "πλέον οι μεταμοσχεύσεις ήπατος στα παιδιά γίνονται κυρίως από ζώντες δότες, δηλαδή από τους γονείς ή κάποιον συγγενή του λήπτη, ή - υπό κάποιες ειδικές νομικές προϋποθέσεις - ακόμη και από μη συγγενή. Όταν ο δότης κρίνεται κατάλληλος  και διασφαλιστεί ότι δεν θα καταστεί ο ίδιος προβληματικός στο υπόλοιπο της ζωής του, υποβάλλεται σε εκτομή ενός τμήματος από το ήπαρ του, ώστε αυτό να μεταμοσχευτεί στον λήπτη".

Αναφερόμενος στα κρούσματα ηπατίτιδας, ο κ. Ίμβριος επισημαίνει πως πρέπει το θέμα να ανιμετωπιστεί με επιφυλακή, αλλά χωρίς πανικό. "Υπάρχει μια ανησυχία, δεν μπορεί κανείς να μην είναι ανήσυχος. Πρέπει να είναι ενημερωμένοι οι γονείς, οι παιδίατροι και οι παιδοηπατολόγοι πρέπει επίσης να είναι σε μια κατάσταση ανησυχίας, αλλά όχι να φτάσουμε σε σημείο παράκρουσης", σημειώνει για να προσθέσει πως πάντοτε υπήρξαν αιτίες οξείας ηπατικής ανεπάρκειας στα παιδιά, συνήθως ως εξέλιξη ηπατίτιδας που προκλήθηκε από τους ιούς της ηπατίτιδας. "Τώρα, έχουμε να κάνουμε με έναν αδενοϊό, αλλά κανένας δεν μπορεί να μιλήσει με ασφάλεια αν είναι ο 41 ή κάποιος άλλος", καταλήγει.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Γεωργιάδης: Πώς θα επιλεγούν οι ασθενείς για τα δωρεάν απογευματινά χειρουργεία σε ιδιωτικές κλινικές
C4C: Η ευρωπαϊκή συμμαχία για καλύτερα παιδιατρικά φάρμακα
Χρώματα στα νοσοκομεία - Πώς αλλάζει το "Σωτηρία" [εικόνες]