Οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων που συζητούν συμφωνίες ορόσημο για την υγεία και τη βιοποικιλότητα, πρέπει να περιλαμβάνουν τέσσερις δράσεις με απώτερο στόχο τη μείωση του κινδύνου ανταλλαγής ιών μεταξύ ζώων και ανθρώπων. Τα φαινόμενα της μετάδοσης, στα οποία ένας παθογόνος ιός που προέρχεται από τα ζώα μεταπηδά στους ανθρώπους, πιθανότατα έχουν πυροδοτήσει κάθε ιογενή πανδημία που έχει συμβεί από τις αρχές του εικοστού αιώνα. Πάντως, μια ανάλυση που πραγματοποιήθηκε το 2021 πάνω στις εστίες των ασθενειών τους τελευταίους τέσσερις αιώνες έδειξε ότι η ετήσια πιθανότητα πανδημιών θα μπορούσε να πολλαπλασιαστεί τις επόμενες δεκαετίες, κυρίως λόγω των περιβαλλοντικών αλλαγών που προκαλούνται από τον άνθρωπο.

Ευτυχώς, με περίπου 20 δισ. δολ. ετησίως, η πιθανότητα μεταπήδησης ιών θα μπορούσε να μειωθεί σημαντικά. Αυτό είναι το ποσό που απαιτείται για να μειωθεί κατά το ήμισυ η παγκόσμια αποψίλωση των δασών που οδηγεί σε αναδυόμενες μολυσματικές ασθένειες, να περιορίσει δραστικά και να ρυθμίσει το εμπόριο άγριας πανίδας και να βελτιώσει σημαντικά την ικανότητα ανίχνευσης και ελέγχου μολυσματικών ασθενειών σε εκτρεφόμενα ζώα.

Αυτή είναι μια μικρή επένδυση σε σύγκριση με τα εκατομμύρια των ζωών που χάθηκαν και τα τρισ. δολάρια που δαπανήθηκαν στην πανδημία COVID-19. Το κόστος είναι επίσης το ένα εικοστό της στατιστικής αξίας των ζωών που χάνονται κάθε χρόνο από ιογενείς ασθένειες που έχουν μεταδοθεί από ζώα από το 1918 και λιγότερο από το ένα δέκατο της οικονομικής παραγωγικότητας που χάνεται κατ'έτος. 

Ποιες είναι αυτές οι τέσσερις δράσεις

Πρώτον, τα τροπικά και υποτροπικά δάση πρέπει να προστατευθούν. Διάφορες μελέτες δείχνουν ότι οι αλλαγές στον τρόπο χρήσης της γης, ιδιαίτερα τα τροπικά και υποτροπικά δάση, ενδέχεται να είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας για τις αναδυόμενες μολυσματικές ασθένειες παγκοσμίως. Η άγρια ζωή που επιβιώνει από την εκκένωση ή την υποβάθμιση των δασών τείνει να περιλαμβάνει είδη που μπορούν να ζουν δίπλα σε ανθρώπους και που συχνά φιλοξενούν παθογόνους ιούς, ικανούς να μολύνουν τον άνθρωπο. Για παράδειγμα, στο Μπαγκλαντές, οι νυχτερίδες που μεταφέρουν τον ιό Nipah —ο οποίος μπορεί να σκοτώσει το 40–75% των ανθρώπων που έχουν μολυνθεί -βρίσκονται τώρα σε περιοχές με υψηλή πυκνότητα ανθρώπινου πληθυσμού, επειδή ο δασικός βιότοπός τους έχει σχεδόν εκκαθαριστεί πλήρως.

Δεύτερον, οι εμπορικές αγορές και το εμπόριο ζώντων άγριων ζώων που αποτελούν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία πρέπει να απαγορευτούν ή να ρυθμιστούν αυστηρά, τόσο σε εγχώριο όσο και σε διεθνές επίπεδο.

Κάτι τέτοιο θα συνάδει και με την έκκληση που έγινε από τον ΠΟΥ καθώς και από άλλους οργανισμούς το 2021 προς τις χώρες να αναστείλουν προσωρινά το εμπόριο ζωντανών άγριων θηλαστικών και να κλείσουν τμήματα αγορών που πωλούν τέτοια ζώα. Αρκετές χώρες έχουν ήδη ενεργήσει σύμφωνα με αυτές τις γραμμές. Στην Κίνα, το εμπόριο και η κατανάλωση των περισσότερων χερσαίων άγριων ζώων έχει απαγορευτεί ως απάντηση στην COVID-19. Ομοίως, η Γκαμπόν έχει απαγορεύσει την πώληση ορισμένων ειδών θηλαστικών ως τροφή στις αγορές. Οι περιορισμοί στις αστικές και περιαστικές εμπορικές αγορές και το εμπόριο δεν πρέπει να θίγουν τα δικαιώματα και τις ανάγκες των αυτόχθονων πληθυσμών και των τοπικών κοινοτήτων, που συχνά βασίζονται στην άγρια ζωή για επισιτιστική ασφάλεια, βιοπορισμό και πολιτιστικές πρακτικές. Υπάρχουν ήδη διαφορετικοί κανόνες για το κυνήγι ανάλογα με την κοινότητα σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Βραζιλίας, του Καναδά και των Ηνωμένων Πολιτειών.

Τρίτον, η βιοασφάλεια πρέπει να βελτιωθεί όταν πρόκειται για εκτρεφόμενα ζώα. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω καλύτερης κτηνιατρικής περίθαλψης, ενισχυμένης επιτήρησης για ασθένειες των ζώων, βελτιώσεων στη διατροφή και στέγαση των ζώων και καραντίνες για τον περιορισμό της εξάπλωσης των παθογόνων ιών. Η κακή υγεία των εκτρεφόμενων ζώων αυξάνει τον κίνδυνο μόλυνσης από παθογόνους μικροοργανισμούς και εξάπλωσής τους. Και σχεδόν το 80% των παθογόνων παραγόντων των ζώων μπορεί να μολύνει πολλά είδη ξενιστών, συμπεριλαμβανομένων των άγριων ζώων και των ανθρώπων.

Τέταρτον, ιδίως στα hotspots για την εμφάνιση μολυσματικών ασθενειών, η υγεία και η οικονομική ασφάλεια των ανθρώπων θα πρέπει να βελτιωθούν.

Άτομα με κακή υγεία - όπως εκείνοι που έχουν υποσιτισμό ή ανεξέλεγκτη μόλυνση από τον ιό HIV μπορεί να είναι πιο ευαίσθητα σε ζωονοσογόνους παθογόνους οργανισμούς. Και, ιδιαίτερα σε άτομα με ανοσοκαταστολή όπως αυτά, τα παθογόνα μπορούν να μεταλλαχθούν πριν μεταδοθούν σε άλλους.

Επιπλέον, ορισμένες κοινότητες - ειδικά αυτές στις αγροτικές περιοχές - χρησιμοποιούν φυσικούς πόρους για να παράγουν εμπορεύματα ή να δημιουργήσουν εισόδημα με τρόπο που τις φέρνει σε επαφή με την άγρια ζωή ή τα υποπροϊόντα της άγριας ζωής. Στο Μπαγκλαντές, για παράδειγμα, ο χυμός φοίνικα, ο οποίος καταναλώνεται ως ποτό σε διάφορες μορφές, συλλέγεται συχνά σε γλάστρες που συνδέονται με φοίνικες. Αυτά μπορούν να μολυνθούν με σωματικές ουσίες από νυχτερίδες. Μια έρευνα του 2016 συνέδεσε αυτή την πρακτική με 14 μολύνσεις από τον ιό Nipah σε ανθρώπους, εκ των οποίων 8 πέθαναν. 

Πηγές:
Nature

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Περιεμμηνόπαυση: Ερωτήσεις που πρέπει να κάνετε στον γυναικολόγο σας
ECDC: Σημαντική αύξηση κρουσμάτων συγκυτιακού ιού - Ποιους απειλεί ο RSV
Διοικητές νοσοκομείων: Παράδοξα και αντιφάσεις ενός διαγωνισμού