Ένα καλοκαιρινό πρωινό του 1990 ο καθηγητής του Τμήματος Βιολογίας του ΑΠΘ, Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης (φωτογραφία κάτω), καθόταν στο μπαλκόνι του εξοχικού του στη Χαλκιδική. Με φόντο το πυκνό πευκοδάσος και τη γαλήνια θάλασσα, με συντροφιά το μελωδικό κελάηδισμα των πουλιών, όπως περιγράφει ο ίδιος, άρχισε να διαβάζει - ως επιβλέπων καθηγητής - το πρώτο χειρόγραφο της διατριβής του υποψήφιου διδάκτορα, Γιάννη Πάσχου (φωτογραφία πάνω), για την γενετική δομή της πέστροφας της Ηπείρου.

Το 175 σελίδων κείμενο "ήταν πολύ ασαφές, γεμάτο ορθογραφικά λάθη και γενικά τόσο κακογραμμένο που η πρώτη σκέψη μου ήταν να το επιστρέψω αμέσως στον υποψήφιο διδάκτορα", θυμάται ο κ. Τριανταφυλλίδης. Ωστόσο, η καλή διάθεση και ο άπλετος χρόνος του επέτρεψαν να το διαβάσει προσεκτικά και να κάνει τις δέουσες πολυπληθείς διορθώσεις, κάτι που επαναλήφθηκε αρκετές φορές, σε μια ψυχοφθόρο και κοπιαστική διαδικασία, όπως λέει.

Μετά από 32 χρόνια, βρέθηκε στα χέρια του το βιβλίο "Το Χρονικό Ενός Δυσλεκτικού", μια αυτοβιογραφική νουβέλα του τότε φοιτητή του και μετέπειτα καθηγητή Ιχθυολογίας, Γιάννη Πάσχου. Διάβασε μέσα σε ένα απόγευμα το βιβλίο, στο οποίο ο συγγραφέας περιγράφει τις μαθησιακές δυσκολίες που αντιμετώπισε σε όλα τα μαθητικά και φοιτητικά του χρόνια, αλλά και στην επαγγελματική του διαδρομή στη συνέχεια. Δυσκολίες που και ο ίδιος δεν ήξερε πού οφείλονταν, καθώς η διάγνωση έγινε στα 45 του χρόνια. Μέχρι τότε ήταν απλά «ο ανορθόγραφος φοιτητής».

Ομότιμοι καθηγητές πλέον και οι δύο τους, με τη σοφία και την ασφάλεια της χρονικής απόστασης, οι κ. Τριανταφυλλίδης και Πάσχος κάνουν μια αναδρομή στο παρελθόν για να αναδείξουν τον αγώνα που δίνουν τα άτομα με μαθησιακές δυσκολίες, απέναντι στο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν, αλλά και απέναντι στις στερεοτυπικές κοινωνικές προκαταλήψεις.

Σήμερα, χάρη στην εξέλιξη της γονιδιωματικής, υπάρχει η δυνατότητα να μάθει κάποιος αν το παιδί του έχει γενετική προδιάθεση να παρουσιάσει δυσλεξία, η οποία συνδέεται με 42 μεταλλάξεις σε συγκεκριμένα γονίδια.

Γ. Πάσχος: Καμιά προσπάθεια δεν πάει χαμένη

Μιλώντας στο iatronet.gr ο ομότιμος καθηγητής Ιχθυολογίας και συγγραφέας, Γιάννης Πάσχος, ανακαλεί στη μνήμη το περιστατικό που περιέγραψε ο τότε καθηγητής του. "Επιβεβαιώνω ότι τον παίδεψα πολύ. Κι εγώ αισθανόμουν πολύ ανασφαλής. Ο καθηγητής έλεγε πως ήμουν καλός επιστήμονας, αλλά ότι έχω θέμα με την ανορθογραφία. Κανείς μας δεν ήξερε τότε", θυμάται.

Όπως περιγράφει και στο αυτοβιογραφικό του βιβλίο, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις "Περισπωμένη", αν θα βαθμολογούσε με 7 ή 8 στην κλίμακα του 10 τις δυσκολίες που αντιμετώπισε στο Δημοτικό, αυτές έγιναν ‘10 με τόνο’ στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο. "Στο Πανεπιστήμιο πέρασα τυχαία, γιατί αποστήθισα κάποιες εκθέσεις και στάθηκα τυχερός, σαν ωραίος παπαγάλος. Στο πανεπιστήμιο η αυτοπεποίθησή μου μεγάλωσε, μου άρεσε η Βιολογία και με πολύ μεγάλες δυσκολίες τα κατάφερα", λέει.

Παρά τη μεγαλύτερη γνώση και συνειδητοποίηση της κοινωνίας απέναντι στις μαθησιακές δυσκολίες, ο ίδιος διατυπώνει αμφιβολίες αν ακόμα και σήμερα το εκπαιδευτικό σύστημα είναι σε θέση να παράσχει την απαραίτητη υποστήριξη, ενώ στέλνει διπλό μήνυμα στα παιδιά που αντιμετωπίζουν πρόβλημα δυσλεξίας: "Το πρώτο μήνυμα είναι ότι καμία προσπάθεια δεν πάει χαμένη, ακόμα κι αυτή που εξ αρχής φαίνεται καταδικασμένη να αποτύχει. Κάποια στιγμή καρποφορεί, σε χρόνο που δεν το περιμένεις και σε αιφνιδιάζει", σημειώνει και προσθέτει: "Το δεύτερο μήνυμα είναι πως το παιδί με μαθησιακή δυσκολία θέλει να είναι σε ένα περιβάλλον ασφάλειας και ενθάρρυνσης, πρώτα από τους γονείς τους και στη συνέχεια από τους δασκάλους του. Εγώ χρωστώ ευγνωμοσύνη στους δασκάλους μου, και ένας από αυτούς είναι ο κ. Τριανταφυλλίδης".

Η γενετική προδιάθεση για δυσλεξία

Ο εντοπισμός 42 μεταλλάξεων σε συγκεκριμένα γονίδια που σχετίζονται με την δυσλεξία, βοηθά στην καλύτερη κατανόηση των γενετικών παραλλαγών και θα μπορούσε δυνητικά να οδηγήσει σε ένα τεστ που αξιολογεί αν ένα παιδί έχει προδιάθεση να την παρουσιάσει, όπως τονίζει ο ομότιμος καθηγητής Γενετικής και Γενετικής του Ανθρώπου, Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης, παραπέμποντας σε σχετική μελέτη επιστημόνων του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου.

Σε μια προσπάθεια να αποκτήσουν μια ευρύτερη εικόνα των πιθανών γενετικών συσχετισμών της δυσλεξίας, η Michelle Luciano και οι συνεργάτες της πραγματοποίησαν μελέτη συσχέτισης σε όλο το γονιδίωμα σε 1,1 εκατομμύρια ενήλικες, κυρίως ευρωπαϊκής καταγωγής, από τους οποίους 51.000 είχαν διαγνωστεί με δυσλεξία. Αυτές οι μελέτες περιλαμβάνουν σάρωση γενετικών δεικτών στο γονιδίωμα (DNA) πολλών ανθρώπων για να εντοπιστούν τυχόν παραλλαγές που σχετίζονται με ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό ή πάθηση.

Οι ερευνητές εντόπισαν 42 γενετικές παραλλαγές που διέφεραν μεταξύ των συμμετεχόντων που είχαν ή δεν είχαν δυσλεξία. Παραλλαγές σε 19 γονίδια έδειξαν πολύ ισχυρή συσχέτιση με εκδήλωση δυσλεξίας και όσο περισσότερες είχε ένα άτομο, τόσο μεγαλύτερη ήταν η πιθανότητα να έχει την συγκεκριμένη μαθησιακή δυσκολία.

Οι 15 από τους γενετικούς δείκτες αφορούν γονίδια γνωστά για τη συσχέτισή τους με τις νοητικές δεξιότητες και τις ακαδημαϊκές επιδόσεις. Οι υπόλοιποι 27 αφορούν νέα γονίδια, τα οποία ως φαίνεται είναι πιο ειδικά για τη δυσλεξία.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ακόμα ότι η γενετική αιτιολογία της δυσλεξίας ήταν παρόμοια μεταξύ των δύο φύλων και βρέθηκε γενετική συνδιακύμανση με πολλά γνωρίσματα, συμπεριλαμβανομένης της αμφιδεξιότητας (η δυνατότητα να χρησιμοποιούμε και τα δύο χέρια μας με την ίδια ευκολία).

Όπως αναφέρεται, οι πολυγονιδιακές βαθμολογίες θα μπορούσαν, μελλοντικά, να γίνουν ένα πολύτιμο εργαλείο για τον εντοπισμό των παιδιών με τάση για δυσλεξία, επιτρέποντας τη μαθησιακή υποστήριξη πριν από την ανάπτυξη των δεξιοτήτων ανάγνωσης.

Η δυσλεξία είναι νευροαναπτυξιακή διαταραχή που χαρακτηρίζεται από μια ειδική μαθησιακή διαταραχή και παρατηρείται συνήθως σε παιδιά που αντιμετωπίζουν δυσκολία στην ανάγνωση, στη γραφή και την ορθογραφία. Ένα παιδί με δυσλεξία δυσκολεύεται να απομνημονεύσει ονόματα, ημερομηνίες, ιστορία και άλλα στοιχεία. Παρόλα αυτά όμως, τις περισσότερες φορές μιλάμε για ιδιαίτερα δημιουργικά και ευρηματικά παιδιά. Ο επιπολασμός της κυμαίνεται από 5% - 17,5% του πληθυσμού, ανάλογα με τα διαγνωστικά κριτήρια. Μελέτες οικογενειών με δυσλεξία υποδηλώνουν κληρονομισημότητα έως και 70%.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Περιεμμηνόπαυση: Ερωτήσεις που πρέπει να κάνετε στον γυναικολόγο σας
ECDC: Σημαντική αύξηση κρουσμάτων συγκυτιακού ιού - Ποιους απειλεί ο RSV
Διοικητές νοσοκομείων: Παράδοξα και αντιφάσεις ενός διαγωνισμού