Ψωρίαση: Ποιες είναι οι σύγχρονες θεραπείες της νόσου;

Γράφει ο Αλέξανδρος Κατούλης, Καθηγητής Δερματολογίας – Αφροδισιολογίας και Διευθυντής της Β’ Κλινικής Αφροδισίων και Δερματικών Νόσων της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «ΑΤΤΙΚΟΝ».

Η ψωρίαση είναι μία χρόνια, υποτροπιάζουσα, φλεγμονώδης νόσος, πολυπαραγοντικής αιτιολογίας, με αυτοάνοσο υπόστρωμα, η οποία προσβάλλει κατά κύριο λόγο το δέρμα και τα εξαρτήματά του και σπανιότερα άλλα συστήματα. Περίπου το 2% του Παγκόσμιου πληθυσμού πάσχει από τις διάφορες μορφές ψωρίασης, με πιο συχνή την ψωρίαση κατά πλάκας που αντιστοιχεί στο 80% των περιστατικών της νόσου. Κλινικά, η χρόνια κατά πλάκας ψωρίαση χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση ερυθηματωδών πλακών, που καλύπτονται από στερεά προσφυόμενα στο δέρμα, παχιά, λευκωπά λέπια, με κυρίες εντοπίσεις τους αγκώνες και τα γόνατα, τον κορμό, το τριχωτό της κεφαλής και τις περιοχές πίεσης και τριβής. Εκδηλώνεται σε οποιαδήποτε ηλικία, συχνότερα όμως μεταξύ 18-39 ή 50-69 ετών και προσβάλλει σχεδόν εξίσου και τα δύο φύλα.

Ψωρίαση: Μια νόσος του δέρματος ή όχι μόνο;

Η ψωρίαση, σε αντίθεση με την παλαιότερη επικρατούσα άποψη, δεν αποτελεί μόνο νόσο του δέρματος. Από τους ψωριασικούς ασθενείς, ένα σημαντικό ποσοστό (11-30%) παρουσιάζει προσβολή των αρθρώσεων (μικρές αρθρώσεις των άκρων, μεγάλες αρθρώσεις, σπονδυλική στήλη) στο πλαίσιο της ψωριασικής αρθρίτιδας. Επιπλέον, έχει διαπιστωθεί ότι συχνά μπορεί να συνυπάρχουν και άλλα νοσήματα, όπως μεταβολικό σύνδρομο, αρτηριακή υπέρταση, στεφανιαία νόσος, υπερλιπιδαιμία, φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου και χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. Οι προαναφερθείσες συννοσηρότητες έχει παρατηρηθεί ότι εμφανίζονται πρωιμότερα σε ασθενείς με ψωρίαση συγκριτικά με τον γενικό πληθυσμό. Εξίσου σημαντικός είναι ο ψυχοκοινωνικός αντίκτυπος της νόσου, όπως καταγράφεται με την δυσμενή επίπτωση στην ποιότητα ζωής των ασθενών, αλλά και των οικείων τους. Η αισθητική δυσμορφία, η σωματική αναπηρία και η απώλεια παραγωγικότητας στην εργασία αποτελούν κοινές προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι ψωριασικοί ασθενείς, με σημαντικό κόστος για την ψυχοσωματική τους υγεία. Επιπρόσθετα, ο κοινωνικός αποκλεισμός, οι διακρίσεις και ο στιγματισμός που υφίστανται οι ψωριασικοί ασθενείς μπορεί να οδηγήσουν σε ψυχοπαθολογικές εκδηλώσεις, όπως κατάθλιψη, μέχρι και ιδέες αυτοκτονίες, αγχώδεις διαταραχές, μειωμένη αυτοεκτίμηση, αυτό-στιγματισμό και κοινωνική απομόνωση.

Εξακολουθούν να υπάρχουν μύθοι για την ψωρίαση;

Παρά το γεγονός ότι έχουν γίνει σημαντικές προσπάθειες ενημέρωσης και εκπαίδευσης κυρίως από την Δερματολογική και την Ιατρική Κοινότητα, γενικότερα, και τους συλλόγους ασθενών, παρανοήσεις και «μύθοι» σχετικά με την ψωρίαση εξακολουθούν να υπάρχουν. Οι κύριες παρανοήσεις αφορούν την πεποίθηση ότι η ψωρίαση είναι ένα μεταδοτικό νόσημα και ότι σχετίζεται με κακή ατομική υγιεινή, συμβάλλοντας καθοριστικά στον ψυχοκοινωνικό αντίκτυπο της νόσου. Πολλές παρανοήσεις, όμως, σχετικά με την ψωρίαση αναδείχθηκαν και εν μέσω της πανδημίας με τον ιό SARS-CoV-2. Με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα, η ψωρίαση δεν φαίνεται να αποτελεί παράγοντα που ευνοεί την πιθανότητα μόλυνσης από τον κορωνοϊό, όπως υποστηρίζεται. Επιπλέον, όσον αφορά τη θεραπεία της ψωρίασης, συμπεριλαμβανομένης της θεραπείας με βιολογικούς παράγοντες, σε καιρό πανδημίας, η επίσημη σύσταση των διεθνών Οργανισμών Υγείας είναι να συνεχίζεται κανονικά, υπό στενή ιατρική παρακολούθηση, εκτός εάν το άτομο παρουσιάσει συμπτώματα λοίμωξης ή βρεθεί θετικό σε τεστ για τον ιό, οπότε θα πρέπει να επικοινωνήσει με τον θεράποντα ιατρό για τροποποίηση της θεραπείας.

Είναι η ψωρίαση ιάσιμη; Ποιες πρέπει να είναι οι προσδοκίες των ασθενών;

Σήμερα, χάρις στην καλύτερη κατανόηση των μηχανισμών που προκαλούν τη νόσο, υπάρχουν αρκετές νέες καινοτόμες θεραπείες, οι οποίες έχουν επιτύχει μακροχρόνια πλήρη ή σχεδόν πλήρη ύφεση της ψωρίασης. Ωστόσο, εξακολουθεί να μην υπάρχει διαθέσιμη οριστική θεραπεία της νόσου. Επομένως, οι ασθενείς πρέπει να γνωρίζουν ότι είναι διαθέσιμες αποτελεσματικές και ασφαλείς θεραπείες, οι οποίες μπορούν να επιτύχουν και να διατηρήσουν το «καθαρό δέρμα», να ανακουφίσουν από τα συμπτώματα, να προλάβουν ή να αναστείλουν την εξέλιξη των συννοσηροτήτων και ιδίως της ψωριασικής αρθρίτιδας και συνολικά να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής και την προοπτική των ψωριασικών ασθενών.

Ποια είναι η σημασία της έγκαιρης θεραπείας;

Τον τελευταίο καιρό συζητείται η σημασία της έγκαιρης θεραπευτικής παρέμβασης και πράγματι φαίνεται ότι αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό, γιατί με την κατάλληλη θεραπεία μπορεί να προληφθεί η εγκατάσταση των συνοδών προβλημάτων της ψωρίασης, εκτός του δέρματος, αρκετά από τα οποία, όπως πχ. η ψωριασική αρθρίτιδα, όταν εκδηλωθούν μπορεί να προκαλέσουν μη αναστρέψιμες συνέπειες. Όμως, και για το ίδιο το δέρμα, επειδή στα αρχικά στάδια της νόσου, δημιουργούνται τα λεγόμενα κύτταρα μνήμης, τα οποία όταν δημιουργηθούν, παραμένουν στο δέρμα και αποτελούν τη βάση για την υποτροπή της νόσου στις ίδιες ανατομικές θέσεις, η πρώιμη θεραπευτική παρέμβαση θα μπορούσε να τροποποιήσει την φυσική ιστορία της νόσου.

Ποιες είναι οι σύγχρονες θεραπείες της νόσου;

Τα τελευταία χρόνια έγινε γνωστό πως ο άξονας που εμπλέκει τις ιντερλευκίνες -23 και -17 θεωρείται ο βασικός ανοσολογικός μοχλός στην παθογένεια της ψωρίασης, οπότε αναπτύχθηκαν νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις που στοχεύουν τον εν λόγω άξονα. Οι βιολογικοί παράγοντες αποτελούν εγκεκριμένες -από τον Ευρωπαϊκό και Αμερικανικό Οργανισμό Φαρμάκων- θεραπείες για την αντιμετώπιση της μέτριας ή σοβαρής ψωρίασης, με μακροχρόνια αποτελεσματικότητα και καλό προφίλ ασφάλειας. Μάλιστα, ορισμένοι βιολογικοί παράγοντες μπορούν να χορηγηθούν με απόλυτη ασφάλεια και κατά τη διάρκεια της κύησης ή της γαλουχίας. Στην παρούσα φάση, όπως προαναφέρθηκε, εξετάζεται κατά πόσο οι θεραπείες αυτές έχουν επίδραση και στην φυσική πορεία της νόσου, κάτι που ακόμα μένει να αποδειχθεί.

Ψωρίαση: ελληνική πραγματικότητα

Στη χώρα μας, ο αριθμός των ασθενών με ψωρίαση αγγίζει τους 250.000 περίπου, δηλαδή 2-3% του πληθυσμού. Οι νεότερες στοχευμένες θεραπείες που ενδείκνυνται για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της μέτριας ή σοβαρής ψωρίασης είναι διαθέσιμες και στην Ελλάδα και συνταγογραφούνται, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες, οπότε αποζημιώνονται πλήρως από τον Εθνικό Οργανισμό Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ). Έτσι, σήμερα στην Ελλάδα, οι χρόνια πάσχοντες ασθενείς, όπως οι ψωριασικοί, έχουν πρόσβαση σε καινοτόμες και ιδιαίτερα αποτελεσματικές θεραπείες. Επιπλέον, δεδομένου ότι η εμπειρία των Ελλήνων Δερματολόγων στις νέες αυτές θεραπείες είναι ήδη μεγάλη και ολοένα αυξάνεται, μας επιτρέπει να υποστηρίξουμε ότι στη χώρα μας παρέχεται η δυνατότητα μιας εξαιρετικά υψηλού επιπέδου, εξατομικευμένης και ολιστικής διαχείρισης της ψωριασικής νόσου.

Περιμένουμε κάτι καινούριο στο άμεσο μέλλον;

Νέα φάρμακα για την ψωρίαση συνεχίζουν να ανακαλύπτονται και να μελετώνται και πολύ σύντομα θα είναι διαθέσιμος για χορήγηση στη χώρα μας, ένας καινούριος βιολογικός παράγοντας, ο οποίος δεν αναστέλλει μόνο την IL-17Α, αλλά και την IL-17F, επιτυγχάνοντας με αυτόν τον τρόπο εξαιρετικά υψηλή αποτελεσματικότητα, πάντοτε με ένα ευνοϊκό προφίλ ασφάλειας.