Περίπου 200 νέοι - αθλητές και μη - χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο στην Ελλάδα, με πρώτη αιτία τις καρδιαγγειακές νόσους, κατά βάση τις κληρονομικές παθήσεις της καρδιάς. Σε πολλές περιπτώσεις, ωστόσο, οι αιφνίδιοι θάνατοι είναι αγνώστου αιτιολογίας, καθώς τόσο η νεκροψία όσο και οι τοξικολογικές - ιστολογικές εξετάσεις δεν παρουσιάζουν ευρήματα.

Το ζήτημα απασχόλησε ειδική ενότητα στο πλαίσιο των Πανελλήνιων Σεμιναρίων Ομάδων Εργασίας της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας που πραγματοποιήθηκαν στη Θεσσαλονίκη.

Ο Στάθης Παπαθεοδώρου, καρδιολόγος με ειδίκευση στην αθλητική Καρδιολογία, ανέλυσε τα ευρήματα ελληνικών και διεθνών μελετών. Εκτός από την κλασική γνώση, που αποδίδει τις κύριες αιτίες των αιφνίδιων θανάτων νέων - αθλητών και μη - στην υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια και στην αρρυθμιογόνο μυοκαρδιοπάθεια δεξιάς κοιλίας, οι περιπτώσεις όπου η ιατροδικαστική δεν μπορεί να φωτίσει τα αίτια δημιούργησαν την οντότητα "θάνατος αγνώστου αιτιολογίας". Τι κρύβεται πίσω από έναν τέτοιο θάνατο;

"Σε ένα 40% με 50% των οικογενειών που θα έρθουν στο ιατρείο μετά από ένα τέτοιο τραγικό συμβάν, στον κλινικό έλεγχο βρίσκεται μια κληρονομική πάθηση καρδιάς", ανέφερε ο κ. Παπαθεοδώρου, συμπληρώνοντας πως η πρώτη αιτία είναι καναλοπάθειες και ακολουθούν οι δομικές μυοκαρδιοπάθειες και οι μυοκαρδιοπάθειες. "Αν κάνουμε και έναν γενετικό έλεγχο, συν ένα 10% θα μας δώσει την απάντηση σε αυτό που ρωτάνε και οι γονείς σε μια τέτοια περίπτωση ‘γιατί πέθανε το παιδί μας και αν κινδυνεύουμε και οι υπόλοιποι στην οικογένεια’. Επομένως, όταν ένας άνθρωπος δυστυχώς πεθαίνει, πρέπει να ελέγχονται οι οικογένειες, για να μπορέσουμε να δώσουμε αποτελέσματα και να σώσουμε τις υπόλοιπες ζωές", επισήμανε.

Η επίπτωση του αιφνίδιου θανάτου κυμαίνεται σε έναν μέσο όρο 1 προς 50.000. Τα νέα αγόρια από ό,τι φαίνεται είναι πολύ πιο ευάλωτα από τα κορίτσια. ενώ πιο πολύ επηρεάζονται οι μαύροι αθλητές από τους λευκούς. Για την Ελλάδα, μεγάλη μελέτη που βρίσκεται σε εξέλιξη, με την συνεργασία ιατροδικαστών από όλη τη χώρα, αναμένεται σε ένα χρόνο να δώσει νέα δεδομένα από την τελευταία τριετία, που θα συμπεριλάβει και την επίπτωση της COVID-19, καθώς και την Κάρτα Υγείας Αθλητή.

Προαγωνιστικός έλεγχος

Μόνο το 45% των νεαρών αθλητών που πεθαίνουν αιφνίδια είχαν συμπτώματα και μάλιστα πολλά από αυτά άτυπα, όχι ικανά να χτυπήσουν «καμπανάκι» για ενδελεχή έλεγχο. Με βάση αυτό το στοιχείο, είναι κρίσιμη η πρόληψη.

Ο προαγωνιστικός έλεγχος βασίζεται στο καρδιογράφημα και στο οικογενειακό ιστορικό. "Δεν μπορούμε να δώσουμε κάρτα υγείας αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό αιφνιδίου θανάτου. Επίσης, δεν αρκεί ένα φυσιολογικό καρδιογράφημα για να πούμε ότι προχωράμε, αν υπάρχουν συμπτώματα", σημείωσε ο κ. Παπαθεοδώρου, προσθέτοντας πως ο έλεγχος στα 16 χρόνια είναι απλά μια «φωτογραφία» και πρέπει να επαναλαμβάνεται, καθώς οι μυοκαρδιοπάθειες αναδύονται σε αυτή την ηλικία.

Ο ίδιος διευκρίνισε, τέλος, πως ο προαγωνιστικός έλεγχος δεν είναι πανάκεια, καθώς μπορεί να "χάσει" περιστατικά. Για αυτό, πρέπει να συνδυάζεται με την ύπαρξη απινιδωτών και ανθρώπων που έχουν εκπαιδευτεί στην χρήση τους σε όλα τα γήπεδα.

Μεγαλύτεροι αθλητές και αθλούμενοι

Στους αθλητές και αθλούμενους μεγαλύτερης ηλικίας (άνω των 35 ετών) η κύρια αιτία αιφνίδιου θανάτου είναι η στεφανιαία νόσος, με αύξηση του κινδύνου κυρίως στην έντονη άσκηση. Προφανώς, οι άνθρωποι που δεν αθλούνται συστηματικά διατρέχουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο από αυτούς που αθλούνται, όπως διευκρίνισε ο καρδιολόγος Εμμανουήλ Παξιμαδάκης.

Στον προαθλητικό έλεγχο των μεγαλύτερων ηλικιών πρέπει να προσδιορίζεται ο καρδιαγγειακός κίνδυνος. "Αν είναι χαμηλού κινδύνου, το καρδιογράφημα και η κλινική εξέταση μας αρκεί για τη χορήγηση πιστοποιητικού για να αθληθούν. Στους υψηλού και πολύ υψηλού κινδύνου πρέπει να γίνει αξιολόγηση ανάλογα με την ένταση της άσκησης. Για υψηλή ένταση πρέπει να πηγαίνουμε σε μέγιστη δοκιμασία φόρτισης κι αν το αποτέλεσμα είναι φυσιολογικό δίνουμε άδεια για συμμετοχή χωρίς περιορισμούς", είπε.

Ο ίδιος τάχθηκε υπέρ της καθιέρωσης ενιαίας στρατηγικής προαθλητικού ελέγχου, όπως αυτή που ίσχυσε με τους εμβολιασμούς: "Κάρτα υγείας σε όλους για συμμετοχή ή όχι στις αθλητικές δραστηριότητες, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του αθλούμενου –ηλικία, φύλλο, νοσηρότητα- τη φύση της άσκησης και το επίπεδο έντασής της".

Ε. Κουϊδή: Ο ασθενής παίρνει την απόφαση αν θα αθληθεί

Οι τελευταίες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας σε ό,τι αφορά τον προαγωνιστικό έλεγχο ατόμων άνω των 35 ετών για πιθανή εμφάνιση στεφανιαίας νόσου, εισάγουν τρεις καινοτομίες, όπως ανέφερε η Ευαγγελία Κουϊδή, καρδιολόγος, καθηγήτρια Αθλητιατρικής στα ΤΕΦΑΑ Θεσσαλονίκης:

  • Ο στόχος των καρδιολόγων είναι να συστήνουν άσκηση - κυρίως μέτρια φυσική δραστηριότητα - γνωρίζοντας τα οφέλη.
  • Πρέπει να κάνουν έναν πολύ καλό έλεγχο, με κατηγοριοποίηση κινδύνου και εξατομίκευση των οδηγιών.
  • Η απόφαση για το αν κάποιος πρέπει να ασκείται πρέπει να γίνεται σε συνεργασία με τον ίδιο τον αθλητή ασθενή εξεταζόμενο, αφού βέβαια του εξηγήσουμε τα υπέρ και τα κατά.

"Πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε εμείς οι καρδιολόγοι, αλλά την απόφαση θα την πάρει ο ασθενής. Αν παρόλο που εμείς απαγορεύσουμε την άσκηση αυτός θέλει να ασκηθεί εμείς πρέπει να έχουμε το plan B και κάθε μέσο ώστε να χειριστούμε κάθε τυχόν συμβάν", επισήμανε.

Η κ. Κουϊδή παρατήρησε σημαντικές διαφορές ανάμεσα στην Αμερικάνικη και την Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία σε ό,τι αφορά τις οδηγίες σε αθλητές με χρόνια στεφανιαία νόσο. "Παρόλο που οι ευρωπαϊκές οδηγίες εκδόθηκαν το 2020, πέντε χρόνια μετά τις αμερικανικές, συνεχίσουν να είναι πιο συντηρητικές: Δεν συνιστούν ανταγωνιστικού τύπου δραστηριότητες σε άτομα με στεφανιαία νόσο και επίσης ανεβάζουν το παράθυρο στους 12 μήνες για έλεγχο των αθλητών μετά από ένα οξύ στεφανιαίο σύνδρομο, αντίθετα με τους Αμερικάνους που λένε πως οι τρεις πρώτοι μήνες είναι οι κρίσιμοι", σημείωσε.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Διοικητές νοσοκομείων: Παράδοξα και αντιφάσεις ενός διαγωνισμού
ΕΔΟΕΑΠ - ΤΥΠΕΤ στις ρυθμίσεις ΕΟΠΥΥ για τη φαρμακευτική δαπάνη - Γεωργιάδης: Θα βγουν κερδισμένοι
Μιχ. Γιαννάκος: Γιατί είναι χαμηλή η συμμετοχή στις απεργίες των υγειονομικών