Η Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) είναι η πιο συχνή νευροαναπτυξιακή διαταραχή σε παιδιά, με έναν πολύ μεγάλο επιπολασμό, που σήμερα επηρεάζει 1 στα 44 παιδιά, με την συχνότητα εμφάνισης να αυξάνεται κάθε χρόνο. Πολλαπλές μελέτες έχουν καταδείξει την σημασία της πρώιμης και γρήγορης διάγνωσης, και επομένως της έγκαιρης παρέμβασης που θα βοηθήσει την κοινωνικοποίηση και τη λειτουργικότητα του παιδιού και μετέπειτα ενήλικα.

Σήμερα η τυπική διάγνωση της ΔΑΦ μπορεί να διαρκέσει 6 έως και 9 μήνες, ιδιαίτερα σε ορισμένες περιοχές της χώρας, λόγω δυσκολίας πρόσβασης στα αρμόδια Κέντρα Διάγνωσης Αξιολόγησης Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕΔΑΣΥ), αλλά και υποστελέχωσής τους.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει τη δυνατότητα να προσφέρει καίριες λύσεις. Μια καινοτόμα πρόταση πρώιμης αξιολόγησης και ανίχνευσης της ΔΑΦ από ρομπότ, μέσω ευφυούς λογισμικού, μπορεί να δώσει θετική ή αρνητική διάγνωση μέσα σε μόλις 60 ως 90 λεπτά.

Ο αρχιμανδρίτης δρ Απόστολος Καβαλιώτης, ένας πολυσχιδής κληρικός και επιστήμονας με πλούσιο και διεθνώς αναγνωρισμένο ερευνητικό έργο στη συγκεκριμένη διαταραχή, διευθυντής του Γραφείου Αντιπροσωπείας της Εκκλησίας της Ελλάδας στις Βρυξέλλες, συμμετέχει στον σχεδιασμό ενός πιλοτικού προγράμματος για την εφαρμογή αντίστοιχων πρακτικών στην Ελλάδα, που θα παρουσιαστεί τον προσεχή Σεπτέμβριο στην 87η ΔΕΘ. Μιλώντας στο iatronet.gr, εξηγεί τον τρόπο λειτουργίας της συγκεκριμένης εφαρμογής και τα πλεονεκτήματα που μπορεί να προσφέρει η σύγχρονη τεχνολογία στην διαχείριση της ΔΑΦ.

Το πρόγραμμα

Σε ημερίδα που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, ο Δρ Απόστολος Καβαλιώτης και ο καθηγητής του ΜΙΤ Κωνσταντίνος Δασκαλάκης μίλησαν για τις λύσεις που μπορεί να δώσει σήμερα η τεχνητή νοημοσύνη με χρήση πρωτοποριακών μεθόδων διάγνωσης της ΔΑΦ, έχοντας την υποστήριξη του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης.

Μέσω ενός ρομπότ, που αξιοποιεί τη διεθνώς αναγνωρισμένη δοκιμασία αξιολόγησης με τα διαγνωστικά εργαλεία ADOS και ADI-R, ο χρόνος διάγνωσης μπορεί να ελαχιστοποιηθεί, βοηθώντας τον κλινικό γιατρό να λάβει ασφαλέστερες αποφάσεις για τις ανάγκες του παιδιού με ΔΑΦ, όπως επισημαίνει ο Αρχιμανδρίτης.

Οι δύο ερευνητές, μαζί με συνεργάτες από πανεπιστήμια της Ελβετίας, της Ιαπωνίας και της Κορέας, θα παρουσιάσουν στη ΔΕΘ ένα πιλοτικό, ευφυές ιατρικό σύστημα προσυμπτωματικού ελέγχου και διάγνωσης για τον πρώιμο αυτισμό.

Πώς λειτουργεί

Ο αλγόριθμος χρησιμοποιεί χαρακτηριστικά συμπεριφοράς, τα οποία επιλέγονται μέσω τεχνικών μηχανικής μάθησης ως μέγιστα προγνωστικά του διάχυτου αναπτυξιακού φάσματος.

Το λογισμικό ανιχνεύει τα μη λεκτικά σήματα του παιδιού, μέσα από τέσσερα στοιχεία: στάση του κεφαλιού, στάση του σώματος, επαφή με τα μάτια και έκφραση προσώπου. Ένα αρχείο καταγραφής αναφέρει -διατηρώντας την ανωνυμία του παιδιού- τη συμπεριφορά που εκτελεί το ρομπότ, τη συμπεριφορική απόκριση του παιδιού και την άσκηση που στη συνέχεια εκτελείται από το ρομπότ.

"Ενσωματώνονται πέντε ασκήσεις με τρία επίπεδα δυσκολίας, οι οποίες επικεντρώνονται στην οπτική επαφή, την κοινή προσοχή, τη μίμηση σώματος, προσώπου και έκφρασης. Το παιδί πρέπει να ολοκληρώσει κάθε επίπεδο πέντε φορές και μετά περνά στο επόμενο στάδιο", εξηγεί ο κ. Καβαλιώτης και προσθέτει: "Αν υπάρχει λόγος, γίνεται καταγραφή μέσω βίντεο από το ρομπότ, όπου του δίνονται ακριβώς τα συγκεκριμένα ερεθίσματα. Το παιδί ακούει τη φωνή του ρομπότ που του λέει 'τώρα κάνε αυτό' ή τον αφήνει ελεύθερο για να παρατηρήσει μέσω βίντεο ακριβώς τις συγκεκριμένες κινήσεις".

Υπέρ και κατά

Η τεράστια πρόοδος των κοινωνικά επικουρικών ρομπότ τα τελευταία χρόνια προσφέρει το κυριότερο πλεονέκτημα της μεθόδου, που είναι η δυνατότητα έγκαιρης και γρήγορης διάγνωσης. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με τον ερευνητή, τα ρομπότ με τεχνητή νοημοσύνη μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά με ΔΑΦ να αναπτύξουν και να βελτιώσουν κοινωνικές δεξιότητες. "Τα παιδιά με αυτισμό ανταποκρίνονται πιο θετικά σε ένα ρομπότ παρά σε έναν άνθρωπο θεραπευτή, ίσως γιατί τα ρομπότ έχουν απεριόριστη υπομονή. Είναι σε θέση να επαναλαμβάνουν τα ίδια μηνύματα, με τον ίδιο τρόπο χωρίς διαφοροποίηση", αναφέρει και συμπληρώνει: "Ο θεραπευτής μπορεί ίσως να εκνευριστεί, να αλλάξει τον τρόπο συμπεριφοράς του, να αλλάξει την κίνηση των χειλιών ή την έκφραση των ματιών. Όλα αυτά είναι αρνητικά για ένα παιδί με ΔΑΦ".

Στα μειονεκτήματα των ανθρωποειδών ρομπότ περιλαμβάνονται το υψηλό κόστος απόκτησης, αλλά και το ότι τα παιδιά πρέπει να μπορούν να διαβάζουν και να ακολουθούν οδηγίες, γεγονός που απαιτεί την παρουσία φροντιστή.

Ο φροντιστής χρησιμοποιεί ένα smartphone για να απαντήσει σε ένα σύντομο ερωτηματολόγιο σε 5 λεπτά περίπου. Ανεβάζει δύο σύντομα βίντεο του παιδιού, που τραβήχτηκαν στο σπίτι για να αξιολογηθούν από εκπαιδευμένους αναλυτές και ο γιατρός πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας ή άλλος εξειδικευμένος πάροχος υγειονομικής περίθαλψης απαντά ανεξάρτητα σε σύντομες κλινικές ερωτήσεις σε 10 λεπτά. Όλες αυτές οι εισροές μεταδίδονται με ασφάλεια στους εκπαιδευμένους αναλυτές, από τους οποίους το βίντεο εξάγεται σε 11 λεπτά περίπου, Οι εισροές του φροντιστή, του παρόχου υγειονομικής περίθαλψης, του παιδοψυχολόγου ή του ψυχίατρου ή του αναπτυξιολόγου και του αναλυτή βίντεο, συνδυάζονται σε ένα μαθηματικό διάνυσμα για ανάλυση και ταξινόμηση της μαθηματικής μάθησης. Στη συνέχεια η συσκευή παρέχει διάγνωση θετική ή αρνητική για ΔΑΦ.

Δεν υποκαθιστά τις υπηρεσίες

Ο κ. Καβαλιώτης διευκρινίζει πως η πρόταση δεν έχει στόχο να υποκαταστήσει τα ΚΕΔΑΣΥ ή την προσωπική επικοινωνία του παιδιού με τον εξεταστή, που έχει μεγάλη σημασία. "Στα Κέντρα υπάρχει ο ψυχολόγος, ο κοινωνικός λειτουργός, το ειδικό εκπαιδευτικό και βοηθητικό προσωπικό και κάνουν εξαιρετικά τη δουλειά τους. Όταν δεν υπάρχει ουρά και υπάρχει μόνιμο προσωπικό το αποτέλεσμα είναι  γρήγορο. Υπάρχουν όμως περιοχές στην ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα όπου το προσωπικό δεν είναι μόνιμο και υπάρχουν πάρα πολλά κενά", αναφέρει και προσθέτει: "Εκεί που χρειάζεται μια μητέρα με το παιδί της να κατεβεί από το Τρίγωνο του Έβρου στην Αλεξανδρούπολη ή από ένα νησί της άγονης γραμμής στη Σύρο ή τη Ρόδο, με επαναλαμβανόμενες επισκέψεις, εκεί πρέπει να καινοτομήσουμε".

Κληρικός και επιστήμονας

Ο Αρχιμανδρίτης δρ Απόστολος Καβαλιώτης (φωτογραφία) είναι κάτοχος μεταδιδακτορικού τίτλου στον αυτισμό και διδάσκει στο ΠΜΣ για την ειδική αγωγή και τον αυτισμό στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο της Θράκης.

Έχει συγγράψει 13 ερευνητικές μονογραφίες για την Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση, ενώ πρόσφατα διακρίθηκε από τον εκδοτικό οίκο Wiley, έναν από τους μεγαλύτερους στην έρευνα και εκπαίδευση, ως ένας εκ των συγγραφέων με τη μεγαλύτερη αναγνωσιμότητα για το άρθρο του σχετικά με τις πολιτικές στην Ελλάδα για τον αυτισμό.

Όπως λέει, η Εκκλησία και η επιστήμη δεν είναι πόλοι αντίθετοι και δεν βρέθηκε ποτέ αντιμέτωπος με μια τέτοιου είδους διαταραχή, εσωτερική ή εξωτερική, λόγω του διπλού του ρόλου.

Αναφέρεται στην πλήρη υποστήριξη που έχει από τον Αρχιεπίσκοπο κ. Ιερώνυμο στο επιστημονικό του έργο. "Τού είμαι ευγνώμων, διότι κατόρθωσε να πείσει τη δική μου ελαχιστότητα ότι η επίγνωση της ταπεινότητας ενός επιστήμονα είναι το κυριότερο κομμάτι για να προχωρήσει στη ζωή του", καταλήγει.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Με ποιους τρόπους θα βελτιώσω τη συγκέντρωσή μου
H επόμενη μέρα των βιοδεικτών - Παραδείγματα εξοικονόμησης κόστους
Απογευματινά χειρουργεία