Από την έναρξη της πανδημίας κορωνοϊού ένα από τα μεγάλα ερωτήματα στα οποία κλήθηκε να δώσει απαντήσεις η επιστήμη ήταν το γιατί ο ιός SARS-CoV-2 επηρεάζει με διαφορετικό τρόπο διαφορετικά άτομα, με κάποιους να αναπτύσσουν σοβαρή, απειλητική για τη ζωή τους ασθένεια, και άλλους να παρουσιάζουν ήπια ή και καθόλου συμπτώματα. Η ηλικία και η παρουσία υποκείμενης νόσου ήταν δύο από τους κύριους παράγοντες, αλλά δεν αρκούσαν για να εξηγήσουν πλήρως την παρατηρούμενη ετερογένεια. Μήπως το μυστικό κρύβεται στο DNA μας;

«Η κατανόηση της λειτουργίας των γενετικών παραγόντων που επηρεάζουν αφενός τον βαθμό ευκολίας με την οποία προσβάλλεται ένα άτομο από τον κορωνοϊό και αφετέρου τη βαρύτητα της νόσου COVID-19 είναι απαραίτητη για την αποκάλυψη των υποκείμενων μηχανισμών που επηρεάζουν τις ανεπιθύμητες εκβάσεις της νόσου και διευκολύνουν την ανάπτυξη νέων φαρμάκων», επισημαίνει ο ομότιμος καθηγητής γενετικής και γενετικής του ανθρώπου στο ΑΠΘ, Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης, ο οποίος στο νέο του βιβλίο με τίτλο «Η Γενετική του Ανθρώπου στον 21ο αιώνα» αποκωδικοποιεί τα αποτελέσματα διεθνών μελετών για το θέμα.

Πέντε χρόνια μετά την εμφάνιση του ιού και με την επείγουσα κατάσταση της πανδημίας να έχει παρέλθει, πολλά ερωτήματα έχουν απαντηθεί, αναφορικά με τη σχέση του γονιδιώματος με την ευαισθησία απέναντι στον ιό, τη βαριά νόσηση και τη μακροχρόνια COVID-19. Κάποια άλλα παραμένουν αναπάντητα και εξακολουθούν να απασχολούν τους ερευνητές.Όπως επισημαίνει ο συγγραφέας, «η συνεργασία χιλιάδων επιστημόνων παγκοσμίως για τη μελέτη του κορωνοϊού έχει μεγάλη αξία, διότι τα αποτελέσματα των ερευνών τους ίσως εξηγήσουν τη διαφορετική ευαισθησία των ατόμων στον κορωνοϊό και γενικότερα τη σχέση της γενετικής ποικιλότητας και ευαισθησίας σε διάφορες μολυσματικές ασθένειες».

Με βάση αυτή την εμπειρία, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας το 2023 ίδρυσε το Παγκόσμιο Δίκτυο Εποπτείας Παθογόνων (IPSN International Pathogen Surveillance Network) για να βοηθήσει στον εντοπισμό και στην αντιμετώπιση νέων απειλητικών ασθενειών, χρησιμοποιώντας ως εργαλείο την ανάλυση ολόκληρου του γενετικού υλικού (DNA ή RNA) των ιών.

Τα 51 «ένοχα» γονίδια για ευαισθησία και βαριά νόσο

Ερευνητική ομάδα δημοσίευσε μια επικαιροποιημένη έκδοση των γνώσεων για τη σχέση του γονιδιώματος του ανθρώπου με τη σοβαρότητα της νόσου COVID-19 και την ευαισθησία στη μόλυνση από τον κορωνοϊό SARSCoV-2. Συνολικά βρέθηκαν 51 γονίδια σε όλο το γονιδίωμα που σχετίζονται τόσο με την σοβαρότητα της νόσου COVID-19 όσο και με την ευαισθησία στη λοίμωξη από τον ιό SARSCoV-2. Από αυτά, 30 γονίδια σχετίζονται με την εκδήλωση σοβαρής ασθένειας, 40 με την αναγκαιότητα νοσηλείας και 21 με άλλες λοιμώξεις λόγω SARSCoV-2.

Όπως αναφέρει ο καθηγητής, διαπιστώθηκε επίσης ότι αρκετά γονίδια εμπλέκονται σε τρεις κύριες βιολογικές οδούς και επηρεάζουν την ευαισθησία στη μόλυνση από κορωνοϊό και τη βαρύτητα της νόσου COVID-19: α) στη διαδρομή εισόδου του ιού στα κύτταρα, β) στην άμυνα έναντι της εισόδου του ιού στη βλέννα των αεραγωγών των πνευμόνων και στην πνευμονική κυκλοφορία, γ) στο βιοχημικό μονοπάτι ιντερφερόνης τύπου Ι. Επιπλέον, κατά τη γενετική ανάλυση εντοπίστηκαν αρκετά γονίδια που εμπλέκονται στη διατήρηση του πνευμονικού ιστού σε υγιή κατάσταση.

Η ομάδα αίματος Ο «ασπίδα» κατά του ιού

Στην πρώτη από τις κύριες βιολογικές οδούς, που αφορά την διαδρομή εισόδου του ιού στα κύτταρα, περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, τα γονίδια που καθορίζουν τις ομάδες αίματος ΑΒΟ. Διαπιστώθηκε ότι άτομα με ομάδα αίματος Ο έχουν 41% χαμηλότερο κίνδυνο να προσβληθούν από τον κορωνοϊό σε σχέση με άτομα των άλλων ομάδων αίματος (Α, Β, ΑΒ). Δηλαδή, η ομάδα αίματος Ο προσφέρει σημαντική προστασία κατά του κορωνοϊού. «Η σχετικά μεγαλύτερη ευαισθησία των τριών αυτών ομάδων αίματος θα μπορούσε να αποδοθεί στην αλληλεπίδραση των αντισωμάτων Α και Β με τηνπρωτεΐνητης ακίδας του ιού, δηλαδή ο ρόλος τους δυνητικά συνδέεται με τη διαδικασία εισόδου του ιού στα κύτταρα», σημειώνει ο κ.Τριανταφυλλίδης

Γονίδια που σχετίζονται με Long COVID

Δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι συνεχίζουν να ζουν με τις συχνά καταστροφικές συνέπειες του μακροχρόνιου COVID ενώ οι επιστήμονες εξακολουθούν να αγωνίζονται να κατανοήσουν αυτή την περίπλοκη κατάσταση.

Διεθνείς μελέτες έχουν καταγράψει περισσότερα από 200 συμπτώματα και επιπλοκές που συνδέονται με τη νόσο COVID-19 με τα 7 συχνότερα να είναι η χρόνια κόπωση, ταχυκαρδία, πόνος στο στήθος, δύσπνοια, τριχόπτωση, πόνος στις αρθρώσεις και εγκεφαλική ομίχλη. Οι ασθενείς με μακροχρόνια συμπτώματα πρέπει να ξεκινούν τον μαραθώνιο διαγνωστικό έλεγχο από το αναπνευστικό σύστημα και να συνεχίζουν στο καρδιαγγειακό και σε άλλα όργανα, αν χρειαστεί.

Το DNA μας παίζει καθοριστικό ρόλο στο αν θα παρουσιάσουμε συμπτώματα μακροχρόνιου COVID. «Διαπιστώθηκε ότι παραλλαγές του γονιδίου FOXP4 έχουν συσχετιστεί ότι μόνο με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης συμπτωμάτων σοβαρής νόσησης από COVID-19, αλλά και με αυξημένη κατά 60% πιθανότητα εκδήλωσης συμπτωμάτων μακροχρόνιου COVID», αναφέρει ο ομότιμος καθηγητής, προσθέτοντας: «Σε μια μεγαλύτερη μελέτη εντοπίστηκαν 73 γονίδια που συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με σοβαρές μορφές μακροχρόνιου COVID. Από αυτά, 9 γονίδια είχαν προηγουμένως συσχετιστεί με σοβαρή νόσηση από COVID-19. Μάλιστα, βρέθηκε ότι τα επίπεδα έκφρασης των 14 γονιδίων από αυτά είναι διαφορετικά σε ασθενείς με μακροχρόνιο COVID».

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Διαβήτης τύπου 1: Εξετάζονται οι ενέσεις απώλειας βάρους
Οδοντικό άγχος: Τι είναι και πώς να το ξεπεράσετε
Άδ. Γεωργιάδης: Ο απολογισμός για τον πρώτο χρόνο στο υπουργείο Υγείας