Τα αρωματικά - φαρμακευτικά φυτά είναι γνωστό ότι αποτελούν πηγές διάφορων ουσιών που χρησιμοποιούνται από την αρχαιότητα για την αντιμετώπιση ποικίλλων παθήσεων, συμπεριλαμβανομένων και των νευροεκφυλιστικών διαταραχών. Σε πλήθος μελετών - in vitro και in vivo (στο εργαστήριο και σε έμβιους οργανισμούς) - έχει αξιολογηθεί, μεταξύ άλλων, αν και σε ποιο βαθμό μπορούν οι αντιφλεγμωνώδεις, αντιοξειδωτικές και νευροπροστατευτικές ιδιότητες συγκεκριμένων φυτών να συμβάλλουν στην ύφεση των συμπτωμάτων και στη βελτίωση της μνήμης και των γνωστικών λειτουργιών ασθενών με νόσο Αλτσχάιμερ.

Μιλώντας στη διάρκεια του 11ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Εφαρμοσμένης Στατιστικής στη Θεσσαλονίκη, η καθηγήτρια, διευθύντρια του Εργαστηρίου Φαρμακογνωσίας στο Τμήμα Ιατρικής του ΑΠΘ, Διαμάντω Λάζαρη (φωτογραφία), αναφέρθηκε στα ελπιδοφόρα αποτελέσματα συγκεκριμένων μελετών για την επίδραση πέντε διαφορετικών φαρμακευτικών φυτών σε ασθενείς με άνοια.

Ashwagandha (Ασβαγκάντα)

Το φυτό που αναπτύσσεται στην Ινδία, το Νεπάλ, τη Μέση Ανατολή και μέρη της Αφρικής, έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες, μπλοκάρει την παραγωγή του β αμυλοειδούς, αποκαθιστά τη συναπτική λειτουργία, βελτιώνει τη λειτουργία της μνήμης.

Σε μια τυχαία διπλά τυφλή μελέτη συμμετείχαν 50 άτομα, στα οποία χορηγήθηκε ως θεραπεία είτε το εκχύλισμα της ρίζας είτε κάποιο εικονικό φάρμακο. Μετά από 8 εβδομάδες, η ομάδα της θεραπείας του Ασβαγκάντα έδειξε σημαντική βελτίωση στα τεστ όσον αφορά τη γενική μνήμη σε σχέση με όσους έλαβαν το εικονικό φάρμακο. Παράλληλα, φάνηκε ότι βελτιώθηκαν οι γνωστικές λειτουργίες και η ταχύτητα επεξεργασίας των πληροφοριών

Βacopa monnieri (Μπακόπα μονιέρι ή μπράχμι)

Βότανο που φύεται σε υγροτόπους της νότιας Ασίας και σε πολλά μέρη του κόσμου, παρουσιάζει επίσης αντιφλεγμωνώδεις και αντιοξειδωτικές δράσεις, μπλοκάροντας την δημιουργία του β αμυλοειδούς.

Σε μια από τις μελέτες, 35 άτομα άνω των 55 ετών έλαβαν 125 mg του εκχυλίσματος δύο φορές την ημέρα για 12 εβδομάδες, και ακολούθησε μια περίοδος εικονικού φαρμάκου για άλλες 4 εβδομάδες. Οι εθελοντές υποβλήθηκαν σε τεστ που ελέγχουν τις γνωστικές λειτουργίες και  παρατηρήθηκε ότι είχαν σημαντική βελτίωση στον έλεγχο στη μνήμη και στη μάθηση.

Ginkgo Biloba (Γκίνγκο ή Τζίνγκο Μπιλόμπα)

Τα φύλλα του δέντρου που φύεται κυρίως στην Κίνα, περιέχουν ουσίες που αναστέλλουν την χοληνεστεράση και καθυστερούν την εξέλιξη της νόσου Αλτσχάιμερ

Σε μια τυχαιοποιημένη μελέτη, το εκχύλισμα χορηγήθηκε σε 28 υγιείς εθελοντές, σε διάφορες δόσεις, μια φορά την ημέρα για ένα διάστημα δύο μηνών, πριν αξιολογηθεί η γνωστική απόδοση και η διάθεσή τους. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η υψηλή δόση του φυτικού εκχυλίσματος βελτίωσε τη μνήμη των εθελοντών.

Κρόκος

Περισσότερο γνωστό στο ελληνικό και στο ευρωπαϊκό κοινό ως καρύκευμα, το φαρμακευτικό φυτό, έχει δραστικά συστατικά όπως οι κροκίνες και η σαφρονάλη με νευροπροστατευτικές ιδιότητες.

Σε τυχαιοποιημένη μελέτη με 46 συμμετέχοντες, που ελέγχθηκε με εικονικό φάρμακο, παρατηρήθηκε ότι στην ομάδα που έλαβε τον κρόκο βελτιώθηκε η ικανότητα της μνήμης, κυρίως άτομα με ήπια Αλτσχάιμερ.

Salvia officinalis (φασκόμηλο)

Ακόμη πιο γνωστό μας φαρμακευτικό φυτό, που σε διάφορα υποείδη φύεται παντού στην Ελλάδα, έχει χρησιμοποιηθεί ως πανάκεια στην αρχαιότητα και σε μετέπειτα χρόνους, ενώ έχει θεωρηθεί και ιερό φυτό. Τα φύλλα του –κι όχι το αιθέριο έλαιο- έχουν μονογραφία στον ΕΜΑ ως παραδοσιακό προϊόν φυτικής προέλευσης με ενδείξεις για ανακούφιση από υπερβολική εφίδρωση, συμπτωματική θεραπεία της ήπιας δυσπεψίας, ανακούφιση από τις φλεγμονές του δέρματος ανηλίκων και φλεγμονές στο στόμα και στο λαιμό.

Για την αξιολόγηση της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας του εκχυλίσματος φασκόμηλου έναντι του Αλτσχάιμερ χρησιμοποιήθηκαν σταθερές δόσεις σε ασθενείς από 65 ως 80 ετών με ήπια ως μέτρια νόσο, για μια περίοδο 4 ως 6 μηνών. Το προϊόν φάνηκε αποτελεσματικό στη διαχείριση τη ήπιας ως μέτριας ασθένειας, έχοντας μεταξύ άλλων και τη δυνατότητα να μειώσει τη διέγερση των ασθενών.

Φασκόμηλο, δενδρολίβανο, μελισσόχορτο

Μελέτη χρησιμοποίησε ένα μίγμα τριών φαρμακευτικών φυτών -του φασκόμηλου, του δενδρολίβανου και του μελισσόχορτου- σε εκχύλισμα που χορηγήθηκε σε 44 άτομα, με στόχο να διαπιστωθεί κατά πόσο μπορεί να προλάβει τα συμπτώματα της ασθένειας. Όπως είπε η κ.Λάζαρη, παρόλο που δεν υπήρξαν σημαντικές διαφορές μεταξύ αυτών που πήραν το εκχύλισμα και της ομάδας ελέγχου με εικονικό φάρμακο, η ανάλυση των αποτελεσμάτων σε κάποιες υποομάδες έδειξε σημαντικές βελτιώσεις στην καθυστερημένη ανάλυση λέξεων στην ηλικιακή ομάδα κάτω των 63 ετών, ενώ δεν παρατηρήθηκαν ανεπιθύμητες ενέργειες.

Φύκη και σουσάμι

Μελέτη σε άτομα με ήπια γνωστική έκπτωση και 21 υγιείς εθελοντές αξιολόγησε την επίδραση ενός συμπληρωμάτων διατροφής που κυκλοφορεί στο εξωτερικό και περιέχει αστεξανθίνη (φυσικό προϊόν κόκκινου χρώματος που παράγεται στα φύκη του γλυκού νερού και σε κάποιους μύκητες) και σησαμίνη (κύριο συστατικό σπερμάτων του sesamum indicum - σησαμιού). Φάνηκε ότι η καθημερινή κατανάλωση του συμπληρώματος βελτίωσε τις γνωστικές λειτουργίες που σχετίζονται με την ικανότητα εκτέλεσης σύνθετων εργασιών.

Περιορισμοί

Όλες οι παραπάνω μελέτες, όπως είπε η κ. Λάζαρη, έγιναν μετά το 2000, ενώ πολλές συνεχίζονται σήμερα σε διάφορα στάδια δοκιμών.

Στους περιορισμούς περιλαμβάνονται:

  • Ο μικρός αριθμός των εθελοντών, που σε όλες τις μελέτες δεν ξεπερνά τα 50 άτομα.
  • Η απουσία ομοιομορφίας στα εκχυλίσματα που χρησιμοποιούνται, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να συγκριθούν μεταξύ τους.
  • Η μη εξασφάλιση της ορθής χορήγησης, καθώς κάποιοι εθελοντές μπορεί να παραλείψουν κάποια δόση ή να μην πάρουν τη σωστή δοσολογία.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ποια αλλαγή στο δέρμα προκαλείται από την κλιματική αλλαγή
Δάγκωμα οχιάς: Γιατί είναι απαραίτητη η εμπλοκή και του ορθοπαιδικού
Διατροφή που μπορεί να βοηθήσει με την εφίδρωση της εμμηνόπαυσης