Αγγλικός όρος

protein

Ορισμός

Σύνθετη αζωτούχα ένωση που συντίθενται από όλους τους ζώντες οργανισμούς και αποδίδει αμινοξέα κατά την υδρόλυσή της. Οι πρωτεΐνες που περιέχονται στην διατροφή παρέχουν τα απαραίτητα αμινοξέα για την ανάπτυξη και επιδιόρθωση του ζωικού ιστού.

ΣΥΣΤΑΣΗ: Όλα τα αμινοξέα περιέχουν άνθρακα, υδρογόνο, οξυγόνο και άζωτο. Μερικά περιέχουν θείο. Περίπου 20 διαφορετικά αμινοξέα αποτελούν τις ανθρώπινες πρωτεΐνες, οι οποίες μπορεί να περιέχουν και άλλα ιχνοστοιχεία, όπως σίδηρο ή χαλκό. Μια πρωτεΐνη αποτελείται από 50 ως χιλιάδες αμινοξέα, τα οποία είναι τακτοποιημένα με μια συγκεκριμένη σειρά. Τα βασικά αμινοξέα είναι αυτά που δεν μπορεί να συνθέσει το ήπαρ (τρυπτοφάνη, λυσίνη, μεθειονίνη, βαλίνη, λευκίνη, ισολευκίνη, φαινυλαλανίνη, θρε-ονίνη, αργινίνη και ιστιδίνη). Είναι βασικά στην διατροφή και μια πρωτεΐνη που τα περιέχει όλα αυτά ονομάζεται πλήρης πρωτεΐνη. Μια ατελής πρωτεΐνη δεν διαθέτει ένα ή περισσότερα βασικά αμινοξέα. Τα μη βασικά αμινοξέα συντίθενται στο ήπαρ.

ΠΗΓΕΣ: Το γάλα, τα αυγά, το τυρί, το κρέας, το ψάρι, και μερικά λαχανικά είναι οι καλύτερες πηγές. Οι πρωτεΐνες ανευρίσκονται και στις φυτικές και στις ζωικές τροφές. Πολλές ατελείς πρωτεΐνες ανευρίσκονται στα λαχανικά. Περιέχουν μερικά από τα βασικά αμινοξέα. Η διατροφή με συνδυασμό λαχανικών μπορεί να αναπληρώσει αυτά τα αμινοξέα. Έτσι παρέχονται στον οργανισμό πλήρεις πρωτεΐνες.

Οι κύριες ζωικές πρωτεΐνες είναι η λακταλβουμίνη και λακτοσφαιρίνη στο γάλα, η ωο-λευκωματίνη και η ωοσφαιρίνη στα αυγά, η λευκωματίνη του ορού, η μυοσίνη και η ακτίνη στους γραμμωτούς μυς, το ινωδογόνο στο αίμα, η σφαιρίνη στον ορό, η θυρεοσφαιρίνη στον θυρεοειδή, η αιμοσφαιρίνη του αίματος, οι ιστόνες του θύμου αδένα, το κολλαγόνο και η ζελατίνη στον συνδετικό ιστό, το κολλαγόνο και η ελαστίνη στο συνδετικό ιστό και η κερα-τίνη στην επιδερμίδα. Οι χονδροπρωτεΐνες ανευρίσκονται στους τένοντες και στους χόνδρους. Η βλεννίνη και τα βλεννοειδή ανευρίσκονται σε διάφορους αδένες και ζωικές κολλώδεις ουσίες, το τυριογόνο στο γάλα, η κροκίνη στον κρόκο του αυγού, η αιμοσφαιρίνη στα ερυθρά αιμοσφαίρια και η λεκιθοπρω-τεΐνη στο αίμα, τον εγκέφαλο και την χολή.

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: Οι λαμβανόμενες με την τροφή πρωτεΐνες αποτελούν πηγή αμινοξέων, τα οποία είναι αναγκαία για την σύνθεση των πρωτεϊνών του σώματος οι οποίες με την σειρά τους είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη νέου ή την επιδιόρθωση κατεστραμμένου ιστού. Οι πρωτεΐνες αποτελούν τμήματα όλων των κυτταρικών μεμβρανών. Η περίσσεια αμινοξέων στην διατροφή μπορεί να ανταλλαχθεί με απλούς υδατάνθρακες που οξειδώνονται για την παραγωγή τριφωσφορικής αδενοσίνης και θερμότητας. Ένα γραμμάριο αποδίδει 4 kcal θερμότητας.

Τα βρέφη και τα παιδιά χρειάζονται από 2 ως 2,2 g πρωτεΐνης ανά κιλό βάρους κάθε ημέρα για την ομαλή τους ανάπτυξη. Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας προτείνει να καταναλώνουν οι υγιείς ενήλικες περίπου 0,8 g πρωτεΐνης ανά κιλό σωματικού βάρους καθημερινά. Ο υπολογισμός θα πρέπει να γίνεται με βάση το ιδανικό βάρος σώματος αντί του πραγματικού βάρους σώματος του ενήλικα ή του παιδιού. Η άσκηση, η έμμηνος ρύση, η εγκυμοσύνη, η γαλουχία και η ανάρρωση από σοβαρές παθήσεις απαιτούν αυξημένη λήψη πρωτεϊνών. Η περίσσεια πρωτεϊνών με την διατροφή προκαλεί αύξηση της αποβολής αζώτου με τα ούρα.

Ετυμολογία

[Ελλ. protos, πρώτος]

Υπώνυμος όρος


activator protein
acute phase protein
adapter protein
amyloid precursor protein
Bence Jones protein
blood protein
protein C
carrier protein
CHK2 protein , CHEK2 protein
coagulated protein
complete protein
conjugated protein
denatured protein
derived protein
G protein
heat shock protein
high-mobility-group box chromosomal protein
immune protein
incomplete protein
lipopolysaccharide-binding protein
M. protein
membrane-bound protein
native protein
oncofetal protein
plasma protein
pregnancy associated protein A
protein S
serum protein
simple protein
soy protein
steroidogenic acute regulatory protein