Αιμορραγία

Ορισμός

Η αιμορραγία είναι η απώλεια αίματος. Μπορεί να γίνει μέσα στο σώμα (εσωτερική αιμορραγία) ή έξω από το σώμα (εξωτερική αιμορραγία). Μπορεί να συμβεί:

• Μέσα στο σώμα όταν διαρρέει αίμα από τα αιμοφόρα αγγεία ή τα όργανα.
• Έξω από το σώμα όταν το αίμα χύνεται από ένα φυσικό άνοιγμα του σώματος (όπως είναι  ο κόλπος, το στόμα ή ο πρωκτός).
• Έξω από το σώμα όταν το αίμα χύνεται από διάρρηξη του δέρματος.

Εναλλακτικές Ονομασίες

Απώλεια αίματος, αιμορραγία ανοιχτού τραύματος

Γενικές Πληροφορίες

Η σοβαρή αιμορραγία απαιτεί πάντα επείγουσα ιατρική βοήθεια, όπως και η υποψία εσωτερικής αιμορραγίας. Η εσωτερική αιμορραγία μπορεί να εξελιχθεί ραγδαία και να απειλήσει τη ζωή του ασθενούς, επομένως χρήζει άμεσης ιατρικής φροντίδας.

Τα βαριά τραύματα δεν αιμορραγούν πάντα πολύ και ορισμένα σχετικά ελαφριά τραύματα (για παράδειγμα οι πληγές στο κρανίο) μπορούν να αιμορραγήσουν αρκετά. Όσοι λαμβάνουν αντιθρομβωτική αγωγή ή υποφέρουν από αιμορραγικές διαταραχές όπως είναι η αιμοφιλία μπορεί να αιμορραγούν ακατάσχετα και γρήγορα διότι το αίμα τους δεν πήζει σωστά. Η αιμορραγία σε τέτοια άτομα απαιτεί άμεση ιατρική παρέμβαση.

H άμεση πίεση θα σταματήσει τις περισσότερες εξωτερικές αιμορραγίες και είναι το σημαντικότερο βήμα στις πρώτες βοήθειες.

Πάντα να πλένετε τα χέρια σας (εφόσον κάτι τέτοιο είναι εφικτό) προτού αλλά και αφότου προσφέρετε τις πρώτες βοήθειες σε κάποιον που αιμορραγεί προκειμένου να αποφύγετε τη μόλυνση.

Όταν περιποιείστε κάποιον που αιμορραγεί, να φοράτε γάντια από λατέξ ει δυνατόν. Κάθε κουτί πρώτων βοηθειών πρέπει να διαθέτει γάντια από λατέξ. Οι αλλεργικοί στο λατέξ μπορούν να χρησιμοποιούν συνθετικά γάντια αντί για λατέξ. Η επαφή με μολυσμένο αίμα μπορεί να μεταδώσει τον ιό της ηπατίτιδας, ενώ ο HIV μπορεί να μεταδοθεί επίσης εάν το μολυσμένο αίμα εισχωρήσει σε ανοικτή πληγή - ακόμα και μικρή.

Παρότι τα διατρητικά τραύματα συνήθως δεν αιμορραγούν πάρα πολύ, συνεπάγονται υψηλό κίνδυνο μόλυνσης. Για την πρόληψη του τέτανου ή άλλης μόλυνσης, απαιτείται ιατρική φροντίδα.

Οι κοιλιακές και θωρακικές πληγές μπορούν να είναι πολύ βαριές εξαιτίας της πιθανότητας σοβαρής εσωτερικής αιμορραγίας. Ίσως να μη διακρίνεται η σοβαρότητά τους, μπορούν όμως να οδηγήσουν σε καταπληξία. Είναι απαραίτητη η άμεση ιατρική φροντίδα για κάθε κοιλιακή ή θωρακική πληγή. Αν εσωτερικά όργανα διακρίνονται μέσα από την πληγή, μην προσπαθήσετε να τα ωθήσετε πίσω στη θέση τους. Καλύψτε το τραύμα με υγρό ύφασμα ή γάζα και ασκήστε απλώς πολύ απαλή πίεση για να σταματήσετε την αιμορραγία.

Η απώλεια αίματος μπορεί να προκαλέσει μώλωπες (το αίμα συγκεντρώνεται κάτω από το δέρμα), οι οποίοι είναι συχνά αποτέλεσμα χτυπήματος ή πτώσης. Είναι μελανωπά, αποχρωματισμένα σημεία στο δέρμα. Εφαρμόστε μια κρύα κομπρέσα στο σημείο αυτό όσο πιο γρήγορα μπορείτε για να μειώσετε το οίδημα. Τυλίξτε πάγο σε μια πετσέτα και τοποθετήστε την επάνω στο τραύμα. Μην τοποθετείτε πάγο απευθείας πάνω στο δέρμα.

Αίτια

Η αιμορραγία μπορεί να προκληθεί από τραύματα ή να συμβεί αυτόματα. Η αυτόματη αιμορραγία συνήθως οφείλεται σε προβλήματα στις αρθρώσεις ή στον γαστρεντερικό ή τον ουρογεννητικό σωλήνα.

Συμπτώματα

• Το αίμα ρέει από ανοιχτή πληγή
• Μωλωπισμός
• Καταπληξία, η οποία μπορεί να προκαλέσει τα παρακάτω συμπτώματα:
• Σύγχυση ή μειωμένη διαύγεια
• Ιδρωμένο δέρμα
• Ζάλη ή τάση για απώλεια αισθήσεων μετά το τραύμα
• Χαμηλή αρτηριακή πίεση
• Ωχρότητα (χλωμάδα)
• Ταχυπαλμία, ταχυκαρδία
• Κοφτή αναπνοή
• Αδυναμία

Τα συμπτώματα της εσωτερικής αιμορραγίας ενδέχεται επίσης να περιλαμβάνουν:

• Κοιλιακό πόνο
• Κοιλιακό φούσκωμα
• Πόνο στο στήθος
• Εξωτερική αιμορραγία μέσω φυσικού ανοίγματος
• Αίμα στα κόπρανα (εμφανίζεται χρώμα μαύρο, καφετί ή ανοιχτόχρωμο κόκκινο)
• Αίμα στα ούρα (εμφανίζεται κόκκινο, ροζ ή σκούρο μπεζ)
• Αίμα στον εμετό (εμφανίζεται ανοιχτόχρωμο κόκκινο ή καφετί σκούρο στο χρώμα του καφέ)
• Κολπική αιμορραγία (βαρύτερη από όσο συνήθως ή μετά την εμμηνόπαυση)

Πρώτες Βοήθειες

Οι πρώτες βοήθειες είναι απαραίτητες για την εξωτερική αιμορραγία. Αν η αιμορραγία είναι σοβαρή ή αν υπάρχει υποψία για καταπληξία ή εσωτερική αιμορραγία, τότε καλέστε επειγόντως ιατρική βοήθεια.

1. Ηρεμήστε και καθησυχάστε τον ασθενή, καθώς μπορεί να τρομάξει πολύ στη θέα του αίματος.
2. Αν η πληγή είναι επιφανειακή, πλύντε τη με σαπούνι και ζεστό νερό και σκουπίστε την απαλά ακουμπώντας μια πετσέτα. Οι επιφανειακές πληγές ή εκδορές είναι τραύματα που επηρεάζουν τα ανώτερα στρώματα του δέρματος. Η αιμορραγία από τέτοιες πληγές συχνά περιγράφεται με τον όρο «σταγονοειδής» διότι είναι αργή.
3. Ξαπλώστε το άτομο. Αυτή η στάση μειώνει τις πιθανότητες λιποθυμίας καθώς αυξάνει τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο. Εάν είναι δυνατό, ανασηκώστε εκείνο το μέρος του σώματος που αιμορραγεί.
4. Απομακρύνετε από την πληγή εμφανείς ακαθαρσίες ή χώμα. Αν υπάρχει αντικείμενο όπως μαχαίρι, ξύλο ή βέλος καρφωμένο μέσα στο σώμα, ΜΗΝ το μετακινήσετε.  Μια τέτοια κίνηση μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη ζημιά και να αυξήσει την αιμορραγία. Τοποθετήστε επιθέματα και επιδέσμους γύρω από το αντικείμενο και σταθεροποιήστε το με ταινία στη θέση που βρίσκεται.
5. Ασκείστε άμεση πίεση σε μια εξωτερική πληγή με αποστειρωμένη γάζα, καθαρό ύφασμα ή ακόμα και κάποιο ρούχο. Αν δεν έχετε κάτι άλλο στη διάθεσή σας, τότε χρησιμοποιήστε το χέρι σας. Η άμεση πίεση είναι ό,τι καλύτερο για την εξωτερική αιμορραγία, με εξαίρεση το οφθαλμικό τραύμα.
6. Συνεχίστε να πιέζετε μέχρι να σταματήσει η αιμορραγία. Όταν σταματήσει, περιδέστε σφιχτά την πληγή χρησιμοποιώντας κολλητική ταινία ή ένα καθαρό ρούχο. Τοποθετήστε κρύο επίθεμα επάνω στον επίδεσμο. Μην πειράξετε την πληγή για να δείτε αν έχει σταματήσει η αιμορραγία.
7. Αν η αιμορραγία συνεχίζει και διαπερνάει το υλικό που συγκρατεί την πληγή, μην το αφαιρέσετε. Απλώς τοποθετήστε κι άλλο ύφασμα επάνω από το πρώτο. Αναζητήστε ιατρική φροντίδα.
8. Αν η αιμορραγία είναι σοβαρή, καλέστε γιατρό και λάβετε τα μέτρα σας προκειμένου να εμποδίσετε την καταπληξία. Κρατήστε το τραυματισμένο μέρος του σώματος απολύτως ακίνητο. Ξαπλώστε σε ευθεία γραμμή τον ασθενή, ανασηκώστε τα πόδια του γύρω στα 30 εκατοστά και καλύψτε το άτομο με πανωφόρι ή κουβέρτα. Ωστόσο ΜΗ μετακινήσετε τον ασθενή αν υπάρχει τραύμα στο κεφάλι, το λαιμό, την πλάτη ή τα πόδια, καθώς μια τέτοια κίνηση μπορεί να επιδεινώσει την πληγή. Καλέστε το ταχύτερο δυνατό γιατρό.

ΜΗΝ

• ΜΗ χρησιμοποιήσετε αιμοστατικό ιμάντα για να ελέγξετε την αιμορραγία, παρά μόνο σαν έσχατη λύση. Μια τέτοια κίνηση μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη βλάβη παρά να κάνει καλό. Ο αιμοστατικός ιμάντας πρέπει να χρησιμοποιείται μονάχα σε περίπτωση απειλής της ζωής του ασθενούς και να τοποθετείται από κάποιον έμπειρο.
• Αν η συνεχής πίεση δεν σταματήσει την αιμορραγία και η αιμορραγία αποδειχθεί εξαιρετικά σοβαρή, τότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί αιμοστατικός ιμάντας μέχρι να έρθει η ιατρική βοήθεια ή να τεθεί υπό έλεγχο η αιμορραγία.
• Θα πρέπει να τοποθετηθεί στο μέλος που βρίσκεται ανάμεσα στο σημείο της αιμορραγίας και την καρδιά και να σφίξει τόσο ώστε η αιμορραγία να μπορέσει να τεθεί υπό έλεγχο με την άσκηση άμεσης πίεσης πάνω στην πληγή.
• Για να φτιάξετε αιμοστατικό ιμάντα, χρησιμοποιείτε γάζα πλάτους 5-10 εκατοστών την οποία τυλίγετε γύρω από το μέλος αρκετές φορές. Τη δένετε με μισό κόμπο ή με σταυρόκομπο κι αφήνετε μακριές άκρες ώστε να δέσετε κι άλλο κόμπο από πάνω. Ανάμεσα στους δυο κόμπους θα πρέπει να τοποθετηθεί ένα ξύλο ή μια άκαμπτη βέργα. Στρίψτε το ξύλο μέχρι η γάζα να σφίξει τόσο ώστε να σταματήσει την αιμορραγία και μετά στερεώστε το σε ένα σημείο σταθερό.
• Να ελέγχετε τον αιμοστατικό ιμάντα κάθε 10 με 15 λεπτά. Αν η αιμορραγία τεθεί υπό έλεγχο (που σημαίνει πως αρκεί η άσκηση άμεσης πίεσης), λύστε τον.
• ΜΗ σηκώνετε και μη μετακινείτε την περίδεση για να δείτε αν η αιμορραγία της πληγής έχει σταματήσει. Όσο λιγότερο πειράζετε μια πληγή, τόσο περισσότερες πιθανότητες έχετε να θέσετε υπό έλεγχο την αιμορραγία.
• ΜΗ σκαλίζετε την πληγή και μην τραβάτε έξω αντικείμενα χωμένα στην πληγή. Αυτό συνήθως προκαλεί μεγαλύτερη αιμορραγία και ζημιά.
• ΜΗΝ αφαιρείτε τις γάζες και τους επιδέσμους όταν μουλιάσουν από το αίμα. Αντί γι’ αυτό, περιδέστε το σημείο με επιπλέον γάζα.
• ΜΗΝ αποπειραθείτε να καθαρίσετε μια μεγάλη πληγή, γιατί αυτό μπορεί να προκαλέσει σοβαρότερη αιμορραγία.
• ΜΗΝ αποπειραθείτε να καθαρίσετε μια πληγή αφότου έχετε θέσει την αιμορραγία υπό έλεγχο. Ειδοποιήστε το γιατρό.

Πότε να επικοινωνήσετε με το γιατρό

Καλέστε ιατρική βοήθεια αν:

• Η αιμορραγία δεν μπορεί να τεθεί υπό έλεγχο ή σχετίζεται με βαρύ τραύμα.
• Η πληγή ενδέχεται να χρειάζεται ράμματα ή είναι αδύνατο να αφαιρεθούν πετραδάκια ή χώμα εύκολα με σκέτο απαλό καθαρισμό.
• Πιστεύετε ότι μπορεί να υπάρχει εσωτερική αιμορραγία ή καταπληξία.
• Αναπτύσσονται συμπτώματα μόλυνσης, τα οποία περιλαμβάνουν αυξημένο πόνο, ερυθρότητα, οίδημα, κίτρινο ή καφετί υγρό, πρησμένους λεμφαδένες, πυρετό ή ερυθρές ραβδώσεις με τάση να εξαπλώνονται από το σημείο της αιμορραγίας προς την καρδιά.
• Το τραύμα οφείλεται σε δάγκωμα ζώου ή ανθρώπου.
• Ο ασθενής δεν έχει κάνει αντιτετανικό εμβόλιο τα τελευταία 5-10 χρόνια.

Πρόληψη

Προνοήστε και φυλάξτε μαχαίρια και αιχμηρά αντικείμενα μακριά από μικρά παιδιά.

Μην αμελείτε να κάνετε εμβόλια, ιδίως το αντιτετανικό.