Στρατηγική εξάλειψης καρκίνου τραχήλου μήτρας στην Ελλάδα

Η ανάγκη να προχωρήσουν οι αναγκαίες ενέργειες από την Πολιτεία, ώστε να εξαλειφθεί το συντομότερο δυνατόν ο Καρκίνος Τραχήλου της Μήτρας (ΚΤΜ) στην Ελλάδα, τονίστηκε στη διαδικτυακή Συνέντευξη Τύπου που διοργάνωσαν η Ελληνική HPV Εταιρεία και 125 Φορείς, οι οποίοι έχουν απευθύνει σχετικό αίτημα προς την Ελληνική Πολιτεία.

Στην εκδήλωση με θέμα «Μπορεί να εξαλειφθεί ο Καρκίνος του Τραχήλου της Μήτρας;», επισημάνθηκε ότι ναι, η εξάλειψη του Καρκίνου Τραχήλου της Μήτρας, του δεύτερου συχνότερου καρκίνου σε νέες γυναίκες 15 -44 ετών, είναι πλέον δυνατή σε όλες τις χώρες, σύμφωνα με τις οδηγίες του Π.Ο.Υ. και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ελλάδα μπορεί να ακολουθήσει το δρόμο εξάλειψης αυτής της νόσου ως προβλήματος δημόσιας υγείας μέσα από ένα εθνικό σχέδιο δράσης που θα στηρίζεται στον Εμβολιασμό κατά του ιού HPV, τον Προσυμπτωματικό Έλεγχο με HPV DNA testing και την κατάλληλη Θεραπεία των γυναικών που νοσούν.

O Καθηγητής Μαιευτικής–Γυναικολογίας Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και Πρόεδρος της Ελληνικής HPV Εταιρείας Θεόδωρος Αγοραστός, χαρακτηριστικά τόνισε ότι: «Μέσω του επόμενου Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών πρέπει να επιδιωχθεί ο HPV εμβολιασμός του 90% των κοριτσιών, με επέκταση του εμβολιασμού και στα αγόρια. Παράλληλα, είναι αναγκαία η εφαρμογή ενός οργανωμένου Εθνικού Προγράμματος Προσυμπτωματικού Ελέγχου για ΚΤΜ με HPV DNA testing, με προσπάθεια κάλυψης του 70% των γυναικών στην ηλικιακή ομάδα-στόχο». Τέλος, όπως δήλωσε, «είναι απαραίτητη η σωστή θεραπευτική διαχείριση και υποστηρικτική φροντίδα του 90% των θετικών στον προσυμπτωματικό έλεγχο γυναικών.»

Προς αυτή την κατεύθυνση συνηγόρησαν οι κ. Κώστας Νταλούκας, Παιδίατρος και εκπρόσωπος της Ένωσης Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων Αττικής, κ. Ιωάννης Μπουκοβίνας Επιστημονικός Υπεύθυνος Ογκολογικού Τμήματος Βιοκλινικής Θεσσαλονίκης και τέως Πρόεδρος της ΕΟΠΕ, Γιάννης Κυριόπουλος, Καθηγητής - Πρόεδρος Ινστιτούτου Οικονομικών της Υγείας - Πρόεδρος Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Οικονομίας και Πολιτικής της Υγείας και Ζωή Γραμματόγλου, Πρόεδρος και ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου Καρκινοπαθών, Εθελοντών, Φίλων και Ιατρών Αθηνών Κ.Ε.Φ.Ι.

Χαιρετισμό απηύθυνε η Ευρωβουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Μαρία Σπυράκη μεταφέροντας το σημαντικό έργο της Ευρώπης μέσα από το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης κατά του καρκίνου για την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και των HPV-σχετιζόμενων καρκίνων.

H νόσος και η κατάσταση στην Ελλάδα

Καρκίνος Τραχήλου της Μήτρας: Δεύτερος συχνότερος καρκίνος σε γυναίκες 15 - 44 ετών

Ο Καρκίνος Τραχήλου της Μήτρας αποτελεί το δεύτερο συχνότερο καρκίνο σε νέες γυναίκες 15-44 ετών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται από πλευράς γονιμότητας, οικογενειακής και κοινωνικής ζωής, ενώ έχει ψυχολογικό και οικονομικό αποτύπωμα. Στην Ευρώπη, η επίπτωση του Καρκίνου Τραχήλου Μήτρας (ΚΤΜ) ανέρχεται σε 11,2/100.000 γυν./έτος. με θνησιμότητα 3,8/100.000 γυν./έτος, ενώ διαγιγνώσκονται ετησίως 413.977 περιπτώσεις προκαρκινικών τραχηλικών αλλοιώσεων (CIN2+). Στην Ελλάδα η επίπτωση ΚΤΜ ανήλθε το 2018 στις 8,1/100.000 γυν. και η θνησιμότητα στις 2,1/100.000 γυναίκες.

Η κατάσταση στην Ελλάδα

Αυξητικές τάσεις στα ποσοστά θνησιμότητας στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, ο HPV-εμβολιασμός κοριτσιών συμπεριλαμβάνεται μεν στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, αλλά η εμβολιαστική κάλυψη μέχρι σήμερα είναι πολύ χαμηλή (<44%), δεν υπάρχει σχετική ενημέρωση του κοινού από την Πολιτεία και ο εμβολιασμός των αγοριών δεν έχει ακόμη ενταχθεί στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών. Aξίζει να σημειωθεί ότι σε χώρες όπου υπάρχει υψηλή (πάνω από 75%) εμβολιαστική κάλυψη με το εμβόλιο κατά του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV), ο οποίος είναι υπεύθυνος για την ανάπτυξη του Καρκίνου Τραχήλου Μήτρας (ΚΤΜ ) καθώς και ορισμένων άλλων καρκίνων, (πρωκτού, στοματοφάρυγγα, αιδοίου, πέους κ.ά) καταγράφεται σημαντικότατη ελάττωση των προκαρκινικών αλλοιώσεων αλλά και του διηθητικού ΚΤΜ (Φινλανδία, Σουηδία, Μεγάλη Βρετανία).

Στη χώρα μας, επίσης, δεν υπάρχει οργανωμένο Εθνικό Πρόγραμμα Προσυμπτωματικού Ελέγχου για Καρκίνο Τραχήλου Μήτρας, με αποτέλεσμα η θνησιμότητα από τη νόσο - σε αντίθεση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες - να μην έχει ελαττωθεί κατά τη διάρκεια της τελευταίας 40ετίας, παραμένοντας σταθερή, με πολύ μικρές μεταβολές και τελευταία αυξητικές τάσεις.

Διεθνείς στρατηγικές

Ο Π.Ο.Υ έχει διαμηνύσει ότι για να εξαλειφθεί ο Καρκίνος Τραχήλου Μήτρας ως πρόβλημα δημόσιας υγείας εντός ενός αιώνα από σήμερα, κάθε χώρα θα πρέπει μέχρι το 2030 να επιτύχει τρεις βασικούς στόχους:

• Το 90% των κοριτσιών μέχρι 15 ετών θα πρέπει να έχει εμβολιαστεί πλήρως κατά του HPV
• Το 70% των γυναικών θα πρέπει να εξετασθεί προληπτικά με ένα τεστ υψηλής ακρίβειας σε ηλικία 35 και 45 ετών
• Το 90% των γυναικών με προκαρκινικές αλλοιώσεις ή καρκίνο τραχήλου μήτρας θα πρέπει να τύχει ενδεδειγμένης θεραπευτικής αντιμετώπισης και ανακουφιστικής φροντίδας

Τον Ιούλιο 2021, ο Π.Ο.Υ. εξέδωσε νέες αναλυτικές κατευθυντήριες οδηγίες Προσυμπτωματικού Ελέγχου για ΚΤΜ, σύμφωνα με τις οποίες οι γυναίκες πρέπει να ελέγχονται με HPV DNA test, από την ηλικία των 30 ετών και κάθε 5-10 χρόνια. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας 5ετίας, πολλές προηγμένες χώρες (Αυστραλία, USA, UK, EU) άλλαξαν τα υπάρχοντα Προγράμματα Προσυμπτωματικού Ελέγχου αντικαθιστώντας το τεστ Παπανικολάου με το πολύ πιο αποτελεσματικό HPV DNA test. Η ηλικία έναρξης του ελέγχου είναι τα 25 ή 30 έτη, τα μεσοδιαστήματα ελέγχου τα 5-10 έτη και σε ορισμένες χώρες προτείνεται επισήμως και η αυτολήψη κολποτραχηλικού δείγματος (self-sampling) για τη διενέργεια HPV DNA test.

Όπως αναφέρει ο Π.Ο.Υ. υπάρχουν οι γνώσεις και τα εργαλεία για να σταματήσουν να πεθαίνουν γυναίκες από Καρκίνο Τραχήλου Μήτρας, μια νόσο που μπορεί να προληφθεί. Η εξάλειψή του είναι δυνατή σε όλες τις χώρες, έτσι ώστε τα κορίτσια που γεννιούνται σήμερα να ζήσουν σε έναν κόσμο απαλλαγμένο από αυτή την ασθένεια.

Το 2021, η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) ανήγγειλε το «Σχέδιο για την Καταπολέμηση του Καρκίνου» (“Europe’s Beating Cancer Plan”), το οποίο προβλέπει επέκταση του εμβολιασμού στα αγόρια, εμβολιασμό των κοριτσιών σε ποσοστό >90%, καθώς και εφαρμογή Προγράμματος Προσυμπτωματικού Ελέγχου του Καρκίνου – με τις δυο τελευταίες ενέργειες να ταυτίζονται πλήρως με την Παγκόσμια Στρατηγική του Π.Ο.Υ. για την εξάλειψη του καρκίνου τραχήλου μήτρας.