Παροχή κινήτρων για επενδύσεις σε έρευνα, ανάπτυξη και καινοτομία στην Υγεία

Με τη διαδικτυακή παρουσία περισσοτέρων από 200 συμμετεχόντων ολοκληρώθηκε με επιτυχία την Τετάρτη 23 Φεβρουαρίου, το Συνέδριο “Research & Developmentand Innovation in Healthcare”, που διοργανώθηκε  για 2η χρονιά από τη Boussias και το HealthDaily. Κύριος θεματικός άξονας του Συνεδρίου ήταν η Υγεία ως κινητήριος δύναμη για την ελληνική Οικονομία, καθώς η επιστημονική έρευνα στον κλάδο της υγείας αποτελεί πλέον ένα ευρύ επενδυτικό πεδίο που μπορεί να υποστηρίξει τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας.32 εισηγητές (θεσμικοί παράγοντες, ακαδημαϊκοί και στελέχη της φαρμακευτικής αγοράς) συζήτησαν για την εφαρμογή πρωτοβουλιών προαγωγής της καινοτόμου έρευνας και ανάπτυξης, μέσω επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων οι οποίες εκτείνονται σε όλους τους τομείς του κλάδου της Υγείας. Το Συνέδριο  πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας (Π.Ε.Φ.),του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (Σ.Φ.Ε.Ε.), του Συλλόγου Αντιπροσώπων Φαρμακευτικών Ειδών & Ειδικοτήτων (ΣΑΦΕΕ),της Ελληνικής Εταιρείας Φαρμακευτικής Ιατρικής (ΕΛ.Ε.Φ.Ι.), του Pharma Innovation Forum (PIF), του Συλλόγου Επιχειρήσεων Διεξαγωγής Κλινικών Μελετών Ελλάδας (HACRO),του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του Ιδρύματος Τεχνολογίας & Έρευνας (ΙΜΒΒ),του Ελληνικού Ινστιτούτου Pasteurκαι του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ). Μεγάλος χορηγός ήταν ο Όμιλος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη (ΟΦΕΤ), ενώ υποστηρικτές οι εταιρίες: ΕΛΠΕΝ, Coronis, IQVIA και JANSSEN.

Η αυλαία του Συνεδρίου άνοιξε με κεντρικό συντονιστή τον Νίκο Πολύζο, Καθηγητή Διοίκησης και Οργάνωσης Υπηρεσιών Υγείας, Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας, Σχολή Κοινωνικών, Πολιτικών & Οικονομικών Επιστημών, Δημοκρίτειο Παν. Θράκης (Δ.Π.Θ.). Η Χαριέττα Ελευθεροχωρινού, Υπεύθυνη Επενδύσεων Καινοτομίας & Στρατηγικών Συνεργασιών της IQVIA, στο πλαίσιο της κεντρικής ομιλίας αναφέρθηκε στην πληθώρα χρήσεων της Τεχνητής Νοημοσύνης στην Υγεία, από την ανακάλυψη και ανάπτυξη ενός φαρμάκου μέχρι την παροχή ιατροφαρμακευτικής φροντίδας στους ασθενείς.

Η 1η θεματική ενότητα, με συντονιστή τον Κυριάκο Αναστασιάδη, Καθηγητή Καρδιοχειρουργικής Α.Π.Θ., Διευθυντή  Καρδιοθωρακοχειρουργικής Κλινικής, Π.Γ.Ν.Θ., ΑΧΕΠA, Πρόεδρο Τμήματος Ιατρικής Α.Π.Θ., εστίασε στην καινοτομία στον χώρο της Υγείας ως στρατηγική επιλογή για την ανάπτυξη, τη βιωσιμότητα και τις επενδυτικές ευκαιρίες. Κατά την έναρξη των εργασιών, απηύθυνε χαιρετισμό ο Χρήστος Δήμας, Υφυπουργός Έρευνας και Καινοτομίας στο Υπουργείο Ανάπτυξης & Επενδύσεων, ο οποίος επεσήμανε πως η πανδημία απέδειξε με τον πιο εμφανή τρόπο ότι η επιτάχυνση της καινοτομίας και η στήριξη της έρευνας οδηγούν σε αποτελεσματικές λύσεις και στον χώρο της Υγείας. Συνέχισε αναφέροντας ότι τα ερευνητικά κέντρα της χώρας μας κάνουν εξαιρετική δουλειά, με αξιοσημείωτα ερευνητικά αποτελέσματα.

Για την ανάγκη δημιουργίας «γέφυρας» μεταξύ της ακαδημαϊκής και της επιχειρηματικής κοινότητας στον τομέα της Υγείας μίλησε στη συνέχεια ο Γιώργος Μέγας, Συντονιστής του Ελληνικού κόμβου EIT Health, E.K.T. Όπως ανέφερε, μέσω του ελληνικού κόμβου του Ε.Κ.Τ. περισσότερες από 70 εταιρείες έχουν υποστηριχθεί ώστε να λάβουν χρηματοδότηση. Στη συνέχεια, ο Κωνσταντίνος Α. Στρατάκης, Διευθύνων Επιστημονικός Σύμβουλος και Διευθυντής του Ινστιτούτου Έρευνας & Εκπαίδευσης του Ομίλου ELPEN αναφέρθηκε στην  προσπάθεια να συγκεραστούν οι νέες τεχνολογίες, η έρευνα και η επιχειρηματικότητα στον ενιαίο χώρο του Ινστιτούτου. Από την πλευρά ο Στράτος Στυλιανίδης, Αντιπρύτανης Έρευνας και Δια Βίου Εκπαίδευσης Α.Π.Θ., ανέφερε ότι σήμερα υπάρχουν σε πλήρη λειτουργία 300 εργαστήρια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, ενώ ένα εμβληματικό παράδειγμα είναι η ειδική μονάδα βιοϊατρικής έρευνας και εκπαίδευσης, στην οποία διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο η μονάδα κλινικών ερευνών. Την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση έκλεισε με ομιλία της η Λένα Μπορμπουδάκη, Διοικήτρια 7ης Υγειονομικής Περιφέρειας Κρήτης, αναφέροντας μεταξύ άλλων ότι το ΕΣΥ μπορεί με κατάλληλες ενέργειες να αποτελέσει μοχλό και πεδίο ανάπτυξης, έρευνας και καινοτομίας.

Οι εργασίες του Συνεδρίου συνεχίστηκαν με δύο ομιλίες: της Κυριακής Μπακιρτζή, Συντονίστριας Ακαδημαϊκού Προγράμματος Π.Ε.Φ. και του Παναγιώτη Κυριακόπουλου, Business Researcher, Adam Smith Business School, Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης, αναφορικά με το θέμα των Σύγχρονων Τεχνολογικών Πάρκων και πως αυτά θα βοηθήσουν στη διάχυση της καινοτομίας σε επιχειρήσεις του κλάδου της υγείας.

Ακολούθησε η στρογγυλή τράπεζα με τίτλο «Προοπτικές ανάπτυξης της Παραγωγής και της Φαρμακευτικής Έρευνας στην Ελλάδα» που διοργανώθηκε με πρωτοβουλία και την ουσιαστική συμβολή της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας. Ανοίγοντας τη συζήτηση, ο Αναπληρωτής Υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Νίκος Παπαθανάσης, δήλωσε ότι το 2022 θα σηματοδοτήσει μια νέα εποχή ανάπτυξης για τον φαρμακευτικό κλάδο, δεδομένου ότι η Κυβέρνηση κατόρθωσε να δώσει τα κατάλληλα κίνητρα για να στηρίξει το κομμάτι της έρευνας, με σημαντικά όπλα τα διαρθρωτικά ταμεία, όπως το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0 και το ΕΣΠΑ 2021-2027. Όπως ανέφερε, τον Μάρτιο θα ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση για το ΕΣΠΑ και σε αυτό βασίζεται η «Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση», που εξαλείφοντας γραφειοκρατικά εμπόδια θα προσελκύσει το επενδυτικό ενδιαφέρον. Αναφερόμενος στο νέο Αναπτυξιακό Νόμο, ο κ. Παπαθανάσης είπε ότι περιλαμβάνει πολλές καινοτομίες, ενώ για το επενδυτικό clawback αναγνώρισε ότι δεν πρέπει να έχει χρονικό ορίζοντα μικρότερο από 7 έτη.

«Για πρώτη φορά μετά από χρόνια έχουμε κίνητρα και νέα εργαλεία για στήριξη των επενδύσεων και της έρευνας», δήλωσε ο Πρόεδρος της Π.Ε.Φ., Θεόδωρος Τρύφων, ο οποίος αναγνώρισε τη σημασία του επενδυτικού clawback που θέσπισε η Κυβέρνηση,. Επεσήμανε ωστόσο, πως  ο κλάδος χρειάζεται σταθερό επιχειρηματικό περιβάλλον και πρέπει ακόμη να γίνουν πολλά σε σύντομο χρονικό διάστημα. Τόνισε επίσης ότι οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες προγραμματίζουν επενδύσεις ύψους 1,2 δισ. ευρώ για τα επόμενα χρόνια, όμως για να διευκολυνθούν αυτές οι επενδύσεις, θα πρέπει να μειωθεί η γραφειοκρατία, να λυθούν ζητήματα χωροταξικά και κυρίως να αναθεωρηθεί η φαρμακευτική δαπάνη και να επιλυθεί το ζήτημα του clawback και του rebate. Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (Σ.Φ.Ε.Ε.), Ολύμπιος Παπαδημητρίου, σημείωσε ότι μολονότι οι πολυεθνικές φαρμακευτικές εταιρείες στην Ελλάδα βρίσκονται σε λιγότερo ευέλικτη θέση, επιθυμούν να παραμείνουν στη χώρα, υπό την προϋπόθεση να είναι οικονομικά υγιείς. Υπογράμμισε επίσης ότι το επενδυτικό clawback δεν μπορεί να θεωρείται εργαλείο διαχείρισης από την Πολιτεία, ενώ στάθηκε ιδιαίτερα στο θέμα της προσέλκυσης των κλινικών μελετών, τονίζοντας ότι θα πρέπει η χώρα να ακολουθήσει χωριστό μονοπάτι για τις επενδύσεις και άλλο μονοπάτι για τις κλινικές μελέτες, σύμφωνα με το παράδειγμα της Πορτογαλίας.

Στη συνέχεια, ο  Αντιπρόεδρος της Π.Ε.Φ., Δημήτριος Δέμος, εξέφρασε την αισιοδοξία του για το μέλλον των ελληνικών φαρμακευτικών επιχειρήσεων, τονίζοντας ότι έχουν μπροστά τους μια μεγάλη ευκαιρία να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ ανέφερε ότι το επενδυτικό clawback θα πρέπει να συνεχίσει να υπάρχει, αλλά η φαρμακευτική δαπάνη θαπρέπει να αναθεωρηθεί. Τον άδικο καταμερισμό του clawback και την καθυστέρηση στις εγκρίσεις φαρμάκων, που μπορεί να διαρκέσει έως 2,5 ή ακόμα και 3 χρόνια, επεσήμανε ο Νικόλαος Μπουφίδης, Αντιπρόεδρος Π.Ε.Φ., ενώ ο Δημήτριος Ψαχούλιας, Φαρμακοποιός, MSc, PhD R&D Manager &QP, Uni-Pharma, ανέφερε ότι ο Όμιλος Φαρμακευτικών Εταιρειών Τσέτη την τελευταία διετία χρηματοδότησε από ίδια κεφάλαια 19 ερευνητικά έργα προϋπολογισμού 997.810 ευρώ.

Ιατρική ακριβείας

Τη στρογγυλή τράπεζα με θέμα «Ιατρική Ακριβείας: Το Νέο Παράδειγμα Έρευνας & Ανάπτυξης» και συντονίστρια τη Δέσποινα Σανούδου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Φαρμακογονιδιωματικής, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ & Συνεργαζόμενο Μέλος ΔΕΠ, ΙΙΒΕΑΑ άνοιξε με ομιλία του ο Θανάσης Κυριαζής, Γενικός Γραμματέας Έρευνας & Τεχνολογίας. Η κα Σανούδου ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι σήμερα καμία στρατηγική ανάπτυξης δεν μπορεί να είναι βιώσιμη εάν δεν επενδύει στη γνώση και στην αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων και των καινοτομιών. Στη συνέχεια, ο Δρακούλης Γιαννουκάκος, Διευθυντής Ερευνών, Εργαστήριο Μοριακής Διαγνωστικής, ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος, ανέφερε ότι κάθε χρόνο γίνονται  65.000 νέες διαγνώσεις καρκίνου με μεγάλο ποσοστό αυτών να χρήζει μοριακής ανάλυσης. Επιπλέον, υπογράμμισε πως ακόμη δεν υπάρχει στην Ελλάδα ψηφιακό αρχείο νεοπλασιών, με αποτέλεσμα να δημιουργείται μεγάλο κενό στην έρευνα και καινοτομία στο πεδίο της Ογκολογίας. Κατόπιν, ο Δημήτριος Βλαχάκης, Επίκουρος Καθηγητής Γενετικής, Τμήμα Βιοτεχνολογίας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, μεταξύ άλλων σημείωσε πως ενώ υπάρχει έκρηξη παραγωγής ιατρικής πληροφορίας, υπάρχει παράλληλα μεγάλος όγκος μη δομημένης πληροφορίας καθώς δεν γίνεται επικοινωνία σε μια κοινή βάση δεδομένων.

Ο επόμενος ομιλητής, Βασίλης Γεωργούλιας, Ομότιμος Καθηγητής Ογκολογίας, Μέλος Επιστημονικής Επιτροπής Δικτύου Ιατρικής Ακριβείας στην Ογκολογία, ανέφερε πως η ίδρυση του Εθνικού Δικτύου Ιατρικής Ακριβείας στον τομέα της Ογκολογίας τον Αύγουστο του 2018 κάλυψε μια σημαντική ανεκπλήρωτη ανάγκη στην εξειδικευμένη θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου. Τις παραπάνω διαπιστώσεις υπερθεμάτισε και η Καίτη Αποστολίδου, Πρόεδρος Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου (ΕΛΛ.Ο.Κ.) προσθέτοντας ότι υπάρχουν ακόμη αρκετά εμπόδια στον τομέα της εξέτασης βιοδεικτών προκειμένου να καταστεί εφικτή η πρόσβαση των ασθενών σε νέες θεραπείες. Τις σημαντικές αυτές τοποθετήσεις συμπλήρωσε η Μαρία Παγώνη, Πρόεδρος Ελληνικής Αιματολογικής Εταιρείας, παρουσιάζοντας τα οφέλη της Ιατρικής Ακριβείας η οποία με καθορισμό προγνωστικών δεικτών και δεικτών παρακολούθησης, παρέχει σημαντικά στοιχεία για τη χορήγηση στοχευμένης θεραπείας στον ασθενή.

Τεχνητή νοημοσύνη

Η τελευταία θεματική ενότητα, με συντονιστή τον Νίκο Κωστάρα, Γενικό Διευθυντή IQVIA, ήταν αφιερωμένη στην Τεχνητή Νοημοσύνη & Μεγάλα Δεδομένα στην Κλινική Έρευνα & Ανάπτυξη, Στην εισαγωγική του ομιλία ο Γενικός Γραμματέας Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημοσθένης Αναγνωστόπουλος, έκανε λόγο για την πολύτιμη εμπειρία που αποκτήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας και βάσει της εμπειρίας αυτής η Κυβέρνηση θα σχεδιάσει τη νέα στρατηγική σε ότι αφορά στα θέματα Τεχνητής Νοημοσύνης και μεγάλων δεδομένων. O Μάρκος Ολλανδέζος, Διευθυντής Επιστημονικών Θεμάτων της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας (Π.Ε.Φ.) έκανε αναφορά για έλλειψη επιδημιολογικών δεδομένων και δεδομένων που αφορούν στις ανάγκες των ασθενών. Η έλλειψη οργανωμένων δεδομένων, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, συνέβαλε στον εκτροχιασμό της φαρμακευτικής δαπάνης, επέτρεψε τη δημιουργία στρεβλώσεων στο χώρο της φαρμακευτικής πολιτικής αλλά και αυθαιρεσιών στο ύψος των προϋπολογισμών φαρμακευτικής δαπάνης στην περίοδο του μνημονίου. Από την πλευρά του, ο Γενικός Διευθυντής του Σ.Φ.Ε.Ε., Μιχάλης Χειμώνας,αναφέρθηκε στα πολλαπλά οφέλη της χρήσης της Τεχνητής Νοημοσύνης και τόνισε ότι η Πολιτεία πρέπει να διαχειριστεί το θέμα της διαχείρισης των στοιχείων ολιστικά και να υπάρξει συντονισμός των εμπλεκομένων μερών.

Ακολούθως, ο Δημήτρης Σκαλτσάς, συνιδρυτής της πρωτοπόρου στον τομέα της διαχείρισης μεγάλων δεδομένων εταιρείας Intelligencia,  παρουσίασε τις λύσεις που προτείνει η εταιρεία σε θέματα διαχείρισης μεγάλων δεδομένων στην κλινική έρευνα. Στη συνέχεια, η Βαρβάρα Μπαρούτσου, Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Φαρμακευτικής Ιατρικής (ΕΛ.Ε.Φ.Ι.) τόνισε τη σημασία που έχει η χρήση ενός οργανωμένου ηλεκτρονικού φακέλου υγείας για τις κλινικές δοκιμές. Η Ευαγγελία Κοράκη, Πρόεδρος HACRO, Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλος Coronis Research AE, ανέφερε ότι στον κύκλο ανάπτυξης ενός φαρμάκου έχει παρατηρηθεί ότι περίπου 50% του συνολικού κόστους έρευνας και ανάπτυξης δαπανάται στη φάση των κλινικών δοκιμών και το υπόλοιπο 50% δαπανάται στο προκλινικό στάδιο ανακάλυψης του φαρμάκου, καθώς και σε διάφορες ρυθμιστικές διαδικασίες. Είναι συνεπώς σημαντικό όλα τα δεδομένα που αφορούν την κλινική δοκιμή να συλλέγονται με τρόπο αποτελεσματικό και η συμβολή της ψηφιακής τεχνολογίας είναι σημαντική στον τομέα αυτό.. Τέλος, ο Νίκος Δέδες, Πρόεδρος της Ένωσης Ασθενών Ελλάδος, μίλησε για τα πλεονεκτήματα της αξιοποίησης των μεγάλων δεδομένων τονίζοντας ότι η ενίσχυση της συμμετοχής των ασθενών μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά στην προαγωγή του πεδίου στη χώρα μας.