Tα παράδοξα της ανοσίας και η αξία της τρίτης δόσης στην Όμικρον

Υψηλότεροι τίτλοι αντισωμάτων ανιχνεύονται στους βαρέως νοσούντες από κορωνοϊό σε σχέση με τα πιο ελαφρά περιστατικά. Αντίθετα, οι μνημονικές απαντήσεις των ειδικών CD4 και CD8 Τ λεμφοκυττάρων είναι χαμηλότερες στη βαρύτερη νόσο.

Είναι ορισμένα από τα "παράδοξα" της ανοσίας απέναντι στην COVID-19 λοίμωξη, όπως τα περιέγραψε η βιοπαθολόγος, διευθύντρια στο Εθνικό Περιφερειακό Κέντρο Ιστοσυμβατότητας - Ανοσολογίας, Ασημίνα Φυλάκτου (φωτογραφία), μιλώντας στο 36ο Βορειοελλαδικό Ιατρικό Συνέδριο, που διοργανώνει η Ιατρική Εταιρεία Θεσσαλονίκης.

Καθυστερημένη ανάπτυξη αντισωμάτων

Μελέτη του Πανεπιστημίου Yale μέτρησε τα αντισώματα σε μεγάλο αριθμό ασθενών, εκ των οποίων κάποιοι εισήχθησαν στο νοσοκομείο και άλλοι παρέμειναν κατ΄ οίκον. Οι υψηλότεροι τίτλοι ανιχνεύτηκαν στους ασθενείς που νοσηλεύονταν σε σχέση με τις ήπιες περιπτώσεις. Στην ίδια μελέτη φάνηκε ότι όσοι ασθενείς κατέληξαν είχαν καθυστερημένη ανάπτυξη αντισωμάτων. Αν και στο τέλος έφτασαν στο ίδιο ποσό, αυτά άργησαν να αναπτυχθούν. "Η καθυστέρηση στην ανάπτυξη των εξουδετερωτικών αντισωμάτων σχετίζεται με αύξηση του ιικού φορτίου και της θνητότητας και άρα τίθεται θέμα έγκαιρης χορήγησης πλάσματος ή μονοκλωνικών αντισωμάτων", σημείωσε η κ. Φυλάκτου.

Άλλη μελέτη, έδειξε πως ενώ τα αντισώματα αρχίζουν να φθίνουν στις 20 μέρες μετά τη νόσηση, τα μνημονικά Β κύτταρα συνεχίζουν να αυξάνονται για 150 μέρες, ενώ μια τρίτη μελέτη διαπίστωσε πως η κυτταρική ανοσία μπορεί να αντέξει μέχρι και 8 μήνες μετά τη νόσηση. Το ποσοστό των αντισωμάτων δεν σχετίζεται με την κυτταρική ανοσία.

Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι οι ασυμπτωματικοί ασθενείς αποβάλλουν τον ιό αργότερα από αυτούς που εισέρχονται στο νοσοκομείο. Επιπλέον, έχουν χαμηλό τίτλο αντισωμάτων και χαμηλότερη ανοσιακή απάντηση, γεγονός που όπως τόνισε η βιοπαθολόγος πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη στα εμβολιαστικά σχήματα.

Ανοσοκατεσταλμένοι και 3η δόση

Διάφορες ομάδες ανοσοκατεσταλμένων ασθενών, και περισσότερο οι μεταμοσχευμένοι, παρουσιάζουν μικρότερο ποσοστό ανοσιακής απάντησης και δημιουργίας αντισωμάτων με το εμβόλιο.

Στο Ιπποκράτειο νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης, ένα μήνα μετά τη δεύτερη δόση του εμβολίου, μόνο το 15% των ασθενών παρουσίασαν θετικά εξουδετερωτικά αντισώματα και μόνο το 10% από αυτούς τα διατήρησε 4 μήνες μετά.

Ωστόσο, όπως τόνισε η κ. Φυλάκτου, το 41% αυτών που είχαν αρνητικά εξουδετερωτικά αντισώματα μετά τη δεύτερη δόση παρουσίασαν ειδική Τ κυτταρική απάντηση. "Αν δεν κοιτάμε την κυτταρική ανοσία, παραπλανούμαστε ως προς το είδος της ανοσίας που έχει επιτευχθεί", παρατήρησε. Επιπλέον, το 74% όσων από τους παραπάνω ασθενείς νόσησαν ήταν θετικοί για εξουδετερωτικά αντισώματα, δηλαδή το ποσοστό τους πολλαπλασιάστηκε σε σχέση με αυτούς που είχαν αναπτύξει αντισώματα με το εμβόλιο. Το 55% αυτών, μάλιστα, τα διατήρησαν σε επαναληπτική μέτρηση 5 μήνες μετά.

Εξίσου μεγάλη βελτίωση επιτεύχθηκε με την τρίτη δόση του εμβολίου, η οποία αύξησε σε 70% τους ασθενείς που ήταν θετικοί στα εξουδετερωτικά αντισώματα, και αυτή διατηρήθηκε 4 μήνες μετά. Ο τίτλος αντισωμάτων μετά την 3η δόση είχε μέση τιμή 9,6 φορές πάνω από τα όρια αναφοράς, ενώ επίσης εντυπωσιακό είναι ότι η ενισχυτική δόση βελτίωσε περαιτέρω και την κυτταρική ανοσία. Ειδικά για την Όμικρον παραλλαγή, όπως επεσήμανε, είναι επιτακτική η ανάγκη της τρίτης δόσης, προκειμένου να διατηρηθεί η ανοσία.

Σε ό,τι αφορά την 4η δόση, μελέτη στο Ισραήλ έδειξε πως στις μικρές ηλικίες δεν παρουσιάζει ιδιαίτερη μεταβολή ως προς το ανοσιακό προφίλ, ωστόσο, σε άλλη μελέτη φαίνεται ότι είναι μεγάλο το κέρδος της σε άτομα άνω των 60 ετών.

Συνοψίζοντας, η κ. Φυλάκτου, επεσήμανε πως

• ο χρόνος εμφάνισης των αντισωμάτων είναι κριτικής σημασίας για τη βαρύτητα της νόσου.
• Οι λεμφοκυτταρικές απαντήσεις παρέχουν προστασία και σε απουσία εξουδετερωτικών αντισωμάτων
• τα εμβόλια προστατεύουν σαφώς από τη βαριά νόσηση και τον θάνατο
• Η 3η δόση φάνηκε ότι είναι απαραίτητη και αυξάνει πολύ την προστασία έναντι της Όμικρον παραλλαγής.

Ωστόσο, σημείωσε πως ο αριθμός των θανάτων συνεχίζει να αυξάνεται, αφήνοντας κενά στην κατανόηση μηχανισμών και άρα οριστικής λύσης. "Οι αισιόδοξες προβλέψεις δυστυχώς ακόμα δεν μπορούν να επιβεβαιωθούν, ενώ πολλά ερωτηματικά παραμένουν σχετικά και με το Long COVID σύνδρομο", κατέληξε.