4.700 ασκοί αίματος ήρθαν από την Ελβετία την περίοδο Απριλίου-Ιουνίου

Το πιο εύκολο  είναι να βγάλεις τη σκόνη από το πέτο, κοινώς να αναζητήσεις  αποδιοπομπαίους τράγους (κοίτα Πολιτεία) έξω από σένα. Και εκεί ακριβώς προκύπτει το θέμα της ατομικής ευθύνης. Και όπως τονίζουν και  γιατροί, έχουμε 3.500 συλλόγους αιμοδοτών και αίμα δεν έχουμε. Η ευθύνη του κράτους είναι να υλοποιήσει τα όσα αναφέρονται στον στρατηγικό σχεδιασμό για την κεντρικοποίηση της αιμοδοσίας στη χώρα. 

Παραδοσιακά κάθε χρόνο και ανάλογα με την εποχή "σηκώνεται ή περιορίζεται " ως είδηση το θέμα των ελλείψεων σε αίμα. Σε πρόσφατο δημοσίευμα είχαμε αναφέρει ότι  οι ανάγκες της χώρας σε αίμα είναι 500.000 με 600.000 φιάλες, εκ των οποίων οι 120.000 φιάλες χρησιμοποιούνται στους ασθενείς με χρόνια αιματολογικά νοσήματα.
Την ίδια στιγμή η χώρα εισάγει αίμα από την Ελβετία. Από τις 30.000 φιάλες αίμα που εισάγαμε ως χώρα το 2020 ήρθαν 19.000 πέρσι και για φέτος μέχρι τα τέλη του έτους θα εισαχθούν 21.500 φιάλες.  

Σύμφωνα με τις πληροφορίες από την Διαύγεια για τον μήνα Απρίλιο πληρώθηκε το ποσό των 257.475,83 Ευρώ (269.350 ελβετικά φράγκα) στην Interregionale Blutspende SRK AG προκειμένου να καλυφθεί η δαπάνη των 1450 ασκών αίματος που μας εστάλησαν. Επίσης  πιστώθηκε το ποσό των 356.146,61ευρώ  (353.377,20  ελβετικά φράγκα), στο όνομα του δικαιούχου : Interregionale Blutspende SRK για  1.900 ασκούς αίματος που μας εστάλησαν για τον μήνα Μάιο. Πρόσφατα στις 5/8/2022 πιστώθηκε το ποσό των  255.837,69 Ευρώ  (251.195,50 ελβετικά φράγκα) προκειμένου να καλυφθεί η δαπάνη των 1350 ασκών αίματος που μας εστάλησαν από την προαναφερόμενη Ελβετική εταιρεία για το μήνα Ιούνιο .

Ενα δείχνει να είναι σίγουρο, ότι δεν μπορούν να σταματήσουν οι εισαγωγές σε αίμα αν δεν κεντρικοποιηθεί το σύστημα αιμοδοσίας και αυτό είναι ευθύνη του κράτους. Οπως λέγεται, πρέπει να υλοποιηθούν αυτά που αναφέρονται στον στρατηγικό σχεδιασμό του ΕΚΕΑ, τονίζοντας ότι η συγκεντροποίηση της αιμοδοσίας της χώρας σε Εθνικό Σύστημα Αίματος είναι ανάγκη του χθες. Ακολουθούμε με σημαντική καθυστέρηση το Ευρωπαϊκό πρότυπο και Οδηγίες και η καθυστέρηση αυτή μας στερεί τα υψηλής ποιότητας προϊόντα αίματος που χρησιμοποιούν πλείστες ευρωπαϊκές χώρες. 

Ποια είναι η κατάσταση σήμερα (σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στον στρατηγικό συντονισμό του ΕΚΕΑ);

• Μέχρι σήμερα η δομή της αιμοδοσίας είναι πλήρως αποκεντρωμένη, αποτελούμενη από 96 Νοσοκομειακές Υπηρεσίες Αιμοδοσίας και από το 2013 υπάρχουν 4 Κέντρα Μοριακού Ελέγχου ενώ από τον Ιούλιο 2017 τα 4 αυτά ΚΜΕ αποτελούν και Κέντρα Ορολογικού Ελέγχου του αίματος. Η υπάρχουσα οργανωτική δομή δεν είναι σύμφωνη με την υφιστάμενη νομοθεσία. Οι νοσοκομειακές υπηρεσίες αιμοδοσίας (ΝΥΑ) πραγματοποιούν όλα όσα προβλέπονται από τους νόμους αλλά και επιπλέον λειτουργίες που δεν προβλέπονται (π.χ. επεξεργασία αίματος) ενώ τα Κέντρα Μοριακού και προσφάτως και Ορολογικού Ελέγχου δεν έχουν αναλάβει τον ρόλο που προβλέπουν οι εκάστοτε νομοθετικές ρυθμίσεις όταν μιλούν για Κέντρα Αίματος. Το βασικό κριτήριο εγκατάστασης των ΚΜΕ φαίνεται ότι υπήρξε η γεωγραφική κατανομή και όχι η δυναμικότητά τους (δλδ ο αριθμός των
  πραγματοποιούμενων ελέγχων), με συνέπεια για τα 2 από αυτά ο αριθμός των ελεγχόμενων δειγμάτων να είναι μικρός και να μην διασφαλίζει οικονομίες κλίμακας.
• Κέντρο Αίματος Αθήνας/στο Ε.ΚΕ.Α. : ελέγχει δείγματα από 43 ΝΥΑ δηλαδή από περίπου 280-300.000 μονάδες
• Κέντρο Αίματος Β. Ελλάδας / στο ΑΧΕΠΑ : ελέγχει δείγματα από 29 ΝΥΑ δηλαδή από περίπου 180.000 μονάδες
• Κέντρο Αίματος Δ. Ελλάδας Πελοποννήσου /στο Ρίο : ελέγχει δείγματα από 18 ΝΥΑ δηλαδή από περίπου 60.000 μονάδες
• Κέντρο Αίματος Κρήτης / στο Βενιζέλειο : ελέγχει δείγματα από 5 ΝΥΑ δηλαδή από περίπου 30.000 μονάδες
• Το Κέντρο Αίματος της Αθήνας είναι το μόνο που βρίσκεται εκτός νοσοκομείου (Ε.ΚΕ.Α.), όπως οφείλει, ενώ τα 3 άλλα λειτουργούν εντός των αντίστοιχων ΝΥΑ με κοινό προσωπικό.

Η συγκεκριμένη διάρθρωση έχει ως συνέπεια 

• Πολυκατακερματισμένη οργανωτική δομή της Αιμοδοσίας, δύσκολα ελεγχόμενη και υψηλού κόστους
• Αδυναμία εξασφάλισης ισοδύναμου επιπέδου ασφάλειας και ποιότητας των συστατικών αίματος μεταξύ των υπηρεσιών αιμοδοσίας της χώρας (→ ασθενείς πολλών ταχυτήτων)
• Το ιδιαίτερα αυξημένο κόστος παραγωγής της μονάδας αίματος, μακράν από το έτσι και αλλιώς υψηλό κόστος που έχουν άλλες χώρες, που ανέρχεται σύμφωνα με παλαιότερες μελέτες στα 368 ευρώ (ενδεικτικά ο Ελβετικός Ερυθρός Σταυρός κοστολογεί 165€ την παραγωγή της μονάδας)
• Τη μη αυτάρκεια της χώρας σε αίμα, καθώς λόγω απουσίας κεντρικής συλλογής, συντονισμού και αποθεματοποίησης παρατηρούνται τοπικά ή εποχιακά έλλειψη ή περίσσεια αίματος. Με στοιχεία του 2017 έχουμε την ψηλότερη διεθνώς συλλογή μονάδων αίματος ανά πληθυσμό (58.8/1000 κατοίκους με μέσο ευρωπαϊκό 34/1000 κατοίκους, Economist 2017)
• Την ελλιπή αξιοποίηση όλων των συλλεγόμενων μονάδων ολικού αίματος προς παρασκευή προϊόντων αίματος (πλάσμα και αιμοπετάλια) αφού βασικό κριτήριο αποτελούν οι τοπικές ανάγκες και όχι της χώρας, με αποτέλεσμα να παρατηρείται έλλειψη σε συγκεκριμένα προϊόντα και νοσοκομεία παρά τον επαρκή αριθμό συλλεγόμενων μονάδων ολικού αίματος. Συγκεκριμένα, επεξεργασία για παραγωγή αιμοπεταλίων γίνεται μόνο από το 35% των μονάδων ολικού αίματος που συλλέγουμε ως χώρα, ενώ παράλληλα καλύπτουμε τις ανάγκες σε αιμοπετάλια με αιμοπετάλια αφαίρεσης από 1 δότη με μεγάλο κόστος
• Σε αρκετές περιοχές της χώρας λαμβανομένης υπόψη της δύσκολης οικονομικής κατάστασης που αντιμετωπίζουν τα νοσοκομεία, το κριτήριο της κάλυψης των τοπικών και μόνο αναγκών τείνει να εφαρμοσθεί και στη συλλογή αίματος, γεγονός που μπορεί να απειλήσει άμεσα την επάρκεια αίματος αφού το 23% των αιμοληψιών πανελλαδικώς μετακινούνται από τις υπηρεσίες συλλογής προς άλλες υπηρεσίες αιμοδοσίας, πράγμα που υπογραμμίζει την ανάγκη διατήρησης των αιμοληψιών ανεξαρτήτως των τοπικών αναγκών 
• Τέλος, η απουσία κεντρικού οργανωμένου Εθνικού Συστήματος Αίματος και η συνέχιση της λειτουργίας του μοντέλου της «αυτόνομης» νοσοκομειακής «Τράπεζας αίματος» δεν έχει επιτρέψει να επιτευχθεί η κάλυψη των εθνικών αναγκών σε αίμα από 100% συστηματικούς εθελοντές αιμοδότες, όπως συμβαίνει σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες, αλλά παρά τις φιλότιμες προσπάθειες υπηρεσιών αιμοδοσίας και συλλόγων εθελοντών συνεχίζουμε να έχουμε σημαντικό ποσοστό (~30%) δοτών αντικατάστασης (συγγενικού περιβάλλοντος του ασθενή). Η εκπόνηση ιδίων προγραμμάτων προσέλκυσης από κάθε μια από τις 96 ΝΥΑ και η ύπαρξη 3500 (!) συλλόγων εθελοντών αιμοδοτών είναι άλλη μια όψη της στρέβλωσης στην οργάνωση της αιμοδοσίας στην Ελλάδα. Όλες οι αναπτυγμένες χώρες, διαθέτουν Εθνικά Προγράμματα Προσέλκυσης με επιστημονικό σχεδιασμό για εξασφάλιση υψηλής απήχησης. Ενδεικτικά επίσης, η Ελβετία διαθέτει ένα σύλλογο εθελοντών αιμοδοτών (Samaritains), επιχορηγούμενο από το κράτος με παραρτήματα σε όλη τη χώρα.