Εταιρείες θέλουν να αποσύρουν σκιαγραφικά από την αγορά;

Στο ιδιαίτερο αυξημένο ποσοστό των επιστροφών που ισχύει στην αγορά των σκιαγραφικών, από τη στιγμή που δεν ισχύει η ευρωπαϊκή οδηγία ότι αυτά συνταγογραφούνται μόνο από τους ακτινολόγους-ακτινοθεραπευτές με αποτέλεσμα τη υπερσυνταγογράφησή τους ευθύνεται η κατά πληροφορίες απόφαση αρκετών εταιρειών να υποβάλουν αιτήματα απόσυρσης των σκευασμάτων τους από την χώρα. Πρόβλημα στο οποίο έχει κληθεί και προσπαθεί να δώσει λύση η Επιτροπή Διαπραγμάτευσης, προτεραιότητα της οποίας είναι η διατήρηση όλων των παικτών στην κατηγορία. 

Το ιστορικό

Σε αντίθεση με την Ευρωπαϊκή Ένωση όπου τα σκιαγραφικά συνταγογραφούνται αποκλειστικά από τους ακτινολόγους - ακτινοθεραπευτές,  στην Ελλάδα, υπεύθυνος για τη συνταγογράφησή τους ορίζεται τόσο  ο θεράπων ιατρός όσο και ο ακτινολόγος-ακτινοθεραπευτής. Απόρροια των προαναφερθέντων, είναι να συνταγογραφούνται σκευάσματα από το θεράποντα ιατρό τα οποία πιθανόν να μην αποτελούν τη κατάλληλη επιλογή για τη τεχνολογίας του τομογράφου.
Η προαναφερθείσα διαδικασία οδηγεί μεταξύ άλλων σε μια αλληλουχία προβλημάτων, όπως η αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης, λόγω της συνταγογράφησης των σκιαγραφικών, είτε σε ασθενείς που δεν απαιτείται, είτε σε ασθενείς που χρειάζονται διαφορετική περιεκτικότητα. Επιπλέον, υπολογίζεται ότι διεξάγονται περισσότερες από 900.000 αξονικές και 800.000 μαγνητικές τομογραφίες ετησίως στην Ελλάδα, ενώ οι αξίες των σκιαγραφικών υπολογίζονται στα 50 εκατ. ευρώ.

Σε μια προσπάθεια αντιμετώπισης του προαναφερθέντος ζητήματος, το Υπουργείο Υγείας, εναρμονίστηκε με τις ευρωπαϊκές πρακτικές, ωστόσο μέχρι και σήμερα, η συνταγογράφηση των σκιαγραφικών παραγόντων, παραμένει και στους θεράποντες ιατρούς. Η αποκλειστική συνταγογράφηση από ακτινολόγους - ακτινοθεραπευτές λαμβάνει διαρκώς παρατάσεις, με την τελευταία να έχει συμφωνηθεί για την 1 Μαρτίου 2023.

Εκτιμάται ότι το υψηλό κόστος παραγωγής σκιαγραφικών, σε συνάρτηση  με τις υψηλές επιβαρύνσεις των clawback και rebates που πλήττουν την εν λόγω κατηγορία φαρμάκων (40% για την ιδιωτική αγορά και περισσότερο από 50% για την νοσοκομειακή), οδηγούν σε ανεπάρκεια κάλυψης των εγχώριων αναγκών καθώς αρκετές φαρμακευτικές εταιρείες έχουν υποβάλει ήδη αιτήματα απόσυρσης των φαρμάκων τους από την αγορά.  Το πρόβλημα ωστόσο έχει παραπεμφθεί στην Επιτροπή Διαπραγμάτευσης Φαρμάκου του Υπουργείου Υγείας για την επίλυσή του, αναμένοντας δραστικές προτάσεις για την διευθέτηση του θέματος.

Προτεινόμενες λύσεις στο πρόβλημα

1. Συνταγογράφηση μόνο από Ακτινολόγους που ανέρχονται σε περίπου 3.000. Σημειώνεται ότι η περιεκτικότητα του σκιαγραφικού, σχετίζεται με το μηχάνημα (π.χ. γρήγορος αξονικός, πυκνό διάλυμα κ.λπ.)
 Σήμερα αυτό δεν ισχύει και άρα πρέπει να συνταγογραφούνται μόνο όταν χρειάζεται. Αντί αυτού συνταγογραφούνται σε περιστατικά που δεν χρειάζεται, υπάρχουν 2πλες συνταγογραφήσεις ή 2πλές εξετάσεις. 

2. Προϋπολογισμός Πρόληψης
Είναι αναγκαία η αύξηση του προϋπολογισμού, καθώς μιλάμε για διαγνωστικα σκευάσματα και όχι θεραπευτικά και δεν υπάρχει προκλητή συνταγογράφηση . Υπογραμμίζεται ότι σε καμία ευρωπαίκή χώρα δεν εφαρμόζονται R&CL
 
3. Κόστος Παραγωγής
Ακριβώς επειδή είναι εξειδικευμένα προϊόντα το κόστος παραγωγής είναι υψηλό, ενώ και ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει αυξήσει τις ελλείψεις στο ιώδιο που είναι η πρώτη ύλη. 

4. Λόγω των παραπάνω προβλημάτων έχει εντοπιστεί αδυναμία κυκλοφορίας νέων και διατήρησης υπαρχόντων σκευασμάτων στην αγορά, ενώ μικρή είναι και η διείσδυση των γενοσήμων.  Στι μαγνητικές τομογραφίες, μόλις δύο δραστικές (πρωτότυπα) ελέγχουν το 98,5%, ενώ υπάρχουν τρία γενόσημα για μια δραστική.  Στις αξονικές υπάρχει μόνο 1 γενόσημο, το πρωτότυπο του οποίου αποσύρθηκε. 

5. Έλλειψη κινήτρων για συνταγογράφηση & εκτέλεση οικονομικότερων θεραπειών
Τα γενόσημα στο Μαγνήτη έχουν μερίδιο αγοράς 6,5% ενώ στα Γενόσημα είναι  1,8%
Τα γενόσημα δε παράγονται από διεθνείς εταιρείες πρωτοτύπων.

To προφίλ της αγοράς των σκιαγραφικών

Οσον αφορά τα σκιαγραφικά στις αξονικές στην ιδιωτική αγορά χρησιμοποιείται το 60%. Εκεί τα τεμάχια ανέρχονται σε 531.677 τεμάχια, αξίας 14,1 εκατ. Ευρώ, ενώ στα δημόσια νοσοκομεία με μερίδιο 40%, τα τεμάχια ανέρχονται σε 354 χιλ. με αξία 9,4 εκατ. Ευρώ. Ετσι το σύνολο διαμορφώνεται σε 886.128 τεμάχια, με πωλήσεις 23,6 εκατ. Ευρώ. Στην κατηγορία αυτή έχουμε 43 κωδικούς, 6 δραστικές, 7 brands και μόνο ένα γενόσημο που  το πρωτότυπο του αποσύρθηκε.

Σχετικά με τις μαγνητικές τομογραφίες χρησιμοποιούνται 6 δραστικές, 9 brands, εκ των οποίων το 2% ελέγχουν το 95% της αγοράς. Γενόσημα υπάρχουν μόνο σε μία δραστική από εξειδικευμένες εταιρείες. Σε αυτή την κατηγορία, η Ιδιωτική αγορά αντιπροσωπεύει μερίδιο 70% και τα πωληθέντα τεμάχια φτάνουν τις 432.210 με πωλήσεις 19,5 εκατ. Ευρώ. Αντίστοιχα στα Νοσοκομεία Χρησιμοποιούνται 185 χιλ. τεμάχια με πωλήσεις 8,4 εκατ. Ευρώ. Ετσι συνολικά φτάνουν τις 617.442 τεμάχια με πωλήσεις 28 εκατ. Ευρώ περίπου.

Χαρακτηριστικά της κατηγορίας

Αναμφίβολα, η αλματώδης ανάπτυξη των ποικίλων απεικονιστικών τεχνικών έχει οδηγήσει σε ένα μεγάλο αριθμό εξετάσεων που χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση ασθενειών. Στις μέρες μας, μια από τις πιο σύγχρονες πρακτικές ιατρικής απεικόνισης είναι η χρήση σκιαγραφικών ουσιών. Πρόκειται για ουσίες που χρησιμοποιούνται για την ενίσχυση της ορατότητας των εσωτερικών δομών σε τεχνικές απεικόνισης, όπως στην ακτινογραφική απεικόνιση (απεικόνιση με ακτίνες Χ, αξονική τομογραφία), καθώς επίσης και στην μαγνητική τομογραφία. Πρακτικά, οι σκιαγραφικές ουσίες αποτελούν χημικές ενώσεις, οι οποίες χορηγούνται για διαγνωστικούς σκοπούς, για την απεικόνιση ορισμένων περιοχών του ανθρώπινου σώματος, λόγω της ιδιότητάς τους να δημιουργούν οπτική αντίθεση μεταξύ του οργάνου μέσα στο οποίο βρίσκονται αλλά και των περιφερειακών ιστών.
Τα σκιαγραφικά χορηγούνται μετά τη λήψη του ιστορικού του ασθενούς από τον θεράποντα ιατρό, ωστόσο η δόση  πρέπει να προσαρμόζεται ανάλογα με την εξέταση, την ηλικία και το βάρος του σώματος του ασθενούς. Σημαντικό κριτήριο για την ορθή χορήγηση των σκιαγραφικών ουσιών αποτελεί η περιεκτικότητα του σκευάσματος, καθότι σχετίζεται με την τεχνολογία του τομογράφου. Χρήζει ιδιαίτερης σημασίας να αναφερθεί ότι οι σκιαγραφικοί παράγοντες ταξινομούνται ως συνταγογραφούμενα φάρμακα και υπόκεινται σε όλους τους κανονισμούς που αφορούν τα φαρμακευτικά προϊόντα.