Απειλητικοί για τη ζωή μύκητες στην εποχή της πανδημίας

Αρκετοί ασθενείς που έχουν νοσηλευτεί σε ΜΕΘ με βαριά COVID λοίμωξη, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, έχει διαπιστωθεί πως είχαν και συλλοίμωξη με ασπέργιλλο. Στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα βρίσκεται σε εξέλιξη μια μεγάλη συζήτηση για το αν η ίδια η COVID ευθύνεται για την μυκητίαση ή αν για αυτή ευθύνεται η μη πιστή τήρηση των πρωτοκόλλων λόγω της "πολεμικής" κατάστασης στα νοσοκομεία στις περιόδους μεγάλης πίεσης.

Παράλληλα, άγνωστοι στο ευρύ κοινό μύκητες, όπως η πνευμονοκύστη, είναι δυνατό να προκαλέσουν λοιμώξεις απειλητικές για την υγεία, αν βρουν έδαφος χαμηλής ανοσίας που τους επιτρέπει να αναπτυχθούν, μεταξύ αυτών και η λοίμωξη από κορωνοϊό.

Όλες οι τελευταίες εξελίξεις θα συζητηθούν στο πλαίσιο του Βαλκανικού Συνεδρίου Ιατρικής Μυκητολογίας Balkan Fungus 2022, που θα διεξαχθεί από τις 6 ως τις 8 Οκτωβρίου στη Θεσσαλονίκη. Το συνέδριο, που ήταν προγραμματισμένο για το 2020, αλλά αναβλήθηκε λόγω της πανδημίας, αποτελεί την συνάντηση των Επιστημονικών Εταιρειών Ιατρικής Μυκητολογίας από Ελλάδα, Ρουμανία, Σερβία, Τουρκία και Κροατία.

Ο καθηγητής Ιατρικής Βιοπαθολογίας - Μικροβιολογίας στο ΑΠΘ, Τιμολέων - Αχιλλέας Βυζαντιάδης (φωτογραφία), μιλά στο iatronet.gr για τις προκλήσεις που απασχολούν σήμερα τους μυκητολόγους, τις ειδικές συνθήκες που έφερε η πανδημία κορωνοϊού και τις μυκητιάσεις που υπό προϋποθέσεις μπορεί να είναι απειλητικές για τη ζωή.

Οι μύκητες γύρω μας

Μια πολύ μεγάλη ποικιλία μυκήτων βρίσκονται στο φυσικό και αστικό περιβάλλον και σε πολλούς από αυτούς εκτίθεται κάθε άνθρωπος, από την παιδική ακόμα ηλικία. Συχνά άνθρωποι που δεν εκδηλώνουν σοβαρή νόσο μπορεί να έχουν αλλεργίες σε κάποιους μύκητες, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις δεν αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα. Όταν όμως βρεθούν σε ανοσιακό έλλειμμα, λόγω κάποιας βαριάς κλινικής κατάστασης, γίνονται πιο ευάλωτοι σε εν των βάθει λοιμώξεις. "Μιλάμε κυρίως για ευκαιριακές λοιμώξεις, από μύκητες που αν βρουν το κατάλληλο έδαφος, όπως σε κάποιον που νοσηλεύεται στη ΜΕΘ, μπορούν να εισβάλλουν, να επικαθήσουν και πολλές φορές να προκαλέσουν σοβαρές λοιμώξεις, συχνά απειλητικές για τη ζωή", αναφέρει ο κ. Βυζαντιάδης. Σπανιότερα μπορεί να κολλήσει ο ασθενής μέσα στο νοσοκομειακό περιβάλλον, ειδικά αν υπάρχει φορτίο σκόνης και πλημμελής καθαριότητα. "Αρκετοί ασθενείς που νοσηλεύονται σε ΜΕΘ ή σε ειδικές μονάδες ογκολογικές, αιματολογικές, μεταμοσχεύσεων κλπ, σε μια κατάσταση ελλείμματος ανοσίας είναι ευάλωτοι σε τέτοιες λοιμώξεις, του αναπνευστικού ή άλλων συστημάτων, από περισσότερο ή λιγότερο γνωστούς μύκητες", σημειώνει.

Ασπέργιλλος και COVID

Η πανδημία COVID έφερε στην επιφάνεια νέες κλινικές καταστάσεις, που περιγράφονται στη διεθνή βιβλιογραφία με τον όρο CAPA (COVID Associated Pulmonary Aspergillossis), δηλαδή πνευμονικές ασπεργιλλώσεις που σχετίζονται με την COVID λοίμωξη.

"Υπάρχει πολύ μεγάλη συζήτηση παγκοσμίως αν είναι ευκολότερο ο ασθενής COVID να υποστεί και μια συλλοίμωξη με ασπέργιλλο ή αν η πολύ μεγάλη αύξηση ασπεργιλλώσεων σε ασθενείς με COVID σχετίζεται με την πολύ δύσκολη και επείγουσα κατάσταση νοσηλείας που προέκυψε παγκοσμίως. Αυτή ίσως είχε ως αποτέλεσμα να μην τηρηθούν τόσο αυστηρά κάποια πρωτόκολλα κι έτσι οι διάφοροι μύκητες που βρίσκονται στο περιβάλλον να βρουν εύκολο δρόμο να επικαθήσουν σε αυτούς τους ευάλωτους ασθενείς», εξηγεί ο κ. Βυζαντιάδης.

Στο Εργαστήριο Μικροβιολογίας του ΑΠΘ, όπου ο καθηγητής είναι υπεύθυνος για την ανίχνευση των μυκήτων, υπήρξαν αρκετά περιστατικά ανίχνευσης ασπέργιλλου σε δείγματα αναπνευστικού ασθενών COVID που νοσηλεύονταν σε διάφορες ΜΕΘ της Βόρειας Ελλάδας.

"Δεν είναι 100% εξακριβωμένο αν πραγματικά οφείλεται στη λοίμωξη COVID και άρα στην λιγότερο καλή αντοχή του ασθενούς σε τέτοιους οργανισμούς του περιβάλλοντος, ή αν οφείλεται στο ότι ήταν μια κατάσταση ‘πολεμική’ και το προσωπικό είχε φοβερή πίεση στην προσπάθεια να τηρήσει τα πρωτόκολλα έχοντας ως πρώτο μέλημα να σώσει τη ζωή του ασθενή που πέθαινε από COVID", επισημαίνει.

Πνευμονοκύστη

Στην ίδια περίοδο αυξήθηκαν και τα αιτήματα κλινικών γιατρών από διάφορες μονάδες Υγείας της Βόρειας Ελλάδας, για πνευμονοκύστη.

"Είναι ένας περίεργος μύκητας, όχι ιδιαίτερα γνωστός στον πολύ κόσμο, με  τον οποίο μάλλον εποικιζόμαστε σταδιακά ήδη από την παιδική μας ηλικία και κάποιες φορές, όταν βρεθούμε πολύ ευάλωτοι ανοσιακά ή από κάποια άλλα νοσήματα, μπορεί να προκαλέσει λοίμωξη", σημειώνει ο κ. Βυζαντιάδης.

Σύμφωνα με μια θεωρία, ο μύκητας υπάρχει στον οργανισμό από την παιδική ηλικία και κάποια στιγμή βρίσκει την ευκαιρία να υπεραναπτυχθεί. Άλλη θεωρία υποστηρίζει πως τον προσλαμβάνουμε εκ νέου σε προχωρημένη ηλικία.

"Αποτελεί σοβαρό θέμα σκέψης σε βαρέως πάσχοντες. Στα δείγματα που στέλνουν στο εργαστήριό μας πολλοί συνάδελφοι από εξειδικευμένες μονάδες ζητάνε εξέταση για πνευμονοκύστη γιατί υποπτεύονται, ανάλογα με τα συμπτώματα, τα σημεία τις ακτινολογικές εικόνες του ασθενή ότι μπορεί να έχει μια τέτοια λοίμωξη", λέει και συμπληρώνει: "Ο μύκητας προκαλεί μια βαριά λοίμωξη του αναπνευστικού, συνήθως έχοντας βρει έδαφος σε κάτι άλλο. Γι΄ αυτό ήταν θέμα συζήτησης στην κορύφωση των πανδημικών κυμάτων. Οι ασθενείς με βαριά COVID είναι ευάλωτοι σε τέτοιου είδους λοιμώξεις, που περιπλέκουν την αρχική λοίμωξη. Ένας από τους παράγοντες ήταν και η πνευμονοκύστη".