Ελλείψεις: Ιστορίες τρέλας για φαρμακοποιούς και ασθενείς

Σκηνές καθημερινής τρέλας ζουν οι φαρμακοποιοί στην προσπάθειά τους να βρουν τα ελλειπτικά σκευάσματα για την κάλυψη των αναγκών των πελατών τους. Ιστορίες που επιβεβαιώνουν ότι κάποιες φορές τα νούμερα των ελλείψεων δεν έχουν τόση σημασία, όσο οι ανυπέρβλητες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στα φαρμακεία τους και όχι μόνο (καθώς τα τηλέφωνα που δέχονται από τους ασθενείς τους για θέματα υγείας δεν σταματούν ούτε μέσα στο ΣΚ).

Τι σημασία έχει, όπως λέγεται, αν αυτές οι δυσκολίες είναι σε αριθμό 10 ή 450, αφού είτε έτσι είτε αλλιώς η δουλειά δεν βγαίνει. 

Τόσα (450 φάρμακα) υπολογίζονται σήμερα τα ελλειπτικά φάρμακα στην Ελλάδα, που είναι απόντα από μερικές εβδομάδες μέχρι και πάνω από ένα εξάμηνο, όταν τέτοια εποχή πέρυσι οι απουσίες κυμαίνονταν, όπως τονίζουν από 200 μέχρι 220 σκευάσματα. Την ίδια στιγμή, η "μπάλα των ελλείψεων" έχει συμπαρασύρει και τον ΙΦΕΤ (Ινστιτούτο Έρευνας & Τεχνολογίας) και αυτό είναι απορίας άξιο, καθώς την εποπτεία την έχει το κράτος.

Μία γεύση από τις σκηνές καθημερινής τρέλας που ζουν οι φαρμακοποιοί και δεν τις εύχονται σε κανένα ακολουθούν.  

1) Σταγόνες για τα μάτια με δύο δραστικές ουσίες λείπουν από την αγορά σχεδόν ένα εξάμηνο. Φαρμακοποιός προκειμένου να καλύψει την αυξανόμενη ζήτηση του, προιόντος "κόβει" την συνταγή στα δύο, παραδίδοντας στον πελάτη αντίστοιχο αριθμό φαρμάκων (2) για να καλύψει τις δύο δραστικές.

2) Φάρμακο για την οστεοπόρωση είναι η περίπτωση που όπως λένε "βγάζει μάτι", καθώς μιλάμε για χρόνιο πρόβλημα. Φαρμακοποιός προμηθεύεται 3 σκευάσματα το μήνα, όταν οι ανάγκες του είναι 10 τεμάχια, την εβδομάδα.

3) Νευρολογικά σκευάσματα, επίσης βρίσκονται με σοβαρές ελλείψεις, τονίζοντας ωστόσο ότι σε αυτή την κατηγορία δεν υπάρχουν εναλλακτικές επιλογές και δεν μπορούν να γίνουν αλχημείες.

4) Ναρκωτικό αναλγητικό. Λείπει ήδη δύο μήνες και ενημερώθηκαν, ότι η έλλειψη πάει μέχρι το Δεκέμβριο και βλέπουμε. Πρόκειται για ένα δυνατό παυσίπονο που δεν έχει εναλλακτική επιλογή.

5) Ελλείψεις σε αντιυπερτασικά. Σε αυτή την περίπτωση το ευτυχές είναι ότι υπάρχουν εναλλακτικές επιλογές

6) Παιδικό σιρόπι, αντιπυρετικό. Στην περίπτωση αυτή ενώ υπάρχουν εναλλακτικές επιλογές η κυρίαρχη δύναμη του συγκεκριμένου εμπορικού σήματος, σπρώχνει τον πελάτη στην αναζήτησή του σε άλλα φαρμακεία.

7) Αναίτιες "κλειδωμένες" συνταγές σε σκευάσματα συγκεκριμένων εταιρειών σε θεραπευτικές κατηγορίες που δεν θα έπρεπε κατά τα λεγόμενα των φαρμακοποιών να υπάρχουν, όπως για την χοληστερίνη και την πίεση. Υπενθυμίζεται ότι η νομοθεσία παρέχει τη δυνατότητα στους γιατρούς να κλειδώνουν συνταγές με συγκεκριμένα σκευάσματα, αλλά για σοβαρές παθήσεις όπως οι μεταμοσχευμένοι.

8) Αντιδιαβητικά. Φαρμακοποιός με βάση τις ανάγκες του θέλει 10 κουτιά το μήνα, παίρνει 2 για το ίδιο διάστημα. Ακόμη και σε ινσουλίνες που πρόσφατα εισήχθησαν στην αγορά, οι ελλείψεις έκαναν την εμφάνισή τους.

9) Σκευάσματα για τη χοληστερίνη. Κλειδωμένη συνταγή σε σκεύασμα που τουλάχιστον το τελευταίο πεντάμηνο βρίσκεται σε έλλειψη. Αποτέλεσμα αυτού είναι ο φαρμακοποιός να ξαναστείλει τον ασθενή στον γιατρό για αλλαγή συνταγής, με άλλη εναλλακτική λύση. Σε λιγότερο από μία εβδομάδα, η εναλλακτική λύση είναι σε έλλειψη.

10) Παιδικό Σιρόπι (αντιβίωση ) δίνεται με το σταγονόμετρο και δεν καλύπτονται οι πραγματικές ανάγκες.

Ελλείψεις και στον ΙΦΕΤ

Αυξάνουν και πληθαίνουν οι ελλείψεις και για τον ΙΦΕΤ, όπως μας τονίζουν στελέχη της αγοράς. Σύμφωνα με καλά επιβεβαιωμένες πληροφορίες φέτος έχει περιοριστεί το χαρτοφυλάκιό του κατά 80 κωδικούς.
Πέρυσι ολοκληρώθηκαν περισσότερες από 26.000 αποστολές για περίπου 2,6 εκ. συσκευασίες φαρμάκων, ενώ αναπτύχθηκε διανομή σε 120 νέα σημεία (νοσοκομεία, φαρμακεία) και σε 21 πόλεις της Ελλάδας, διευκολύνοντας έτσι την πρόσβαση περισσότερων ασθενών σε θεραπείες.
Αυτά όμως αφορούν την περυσινή περίοδο όχι τη φετινή. Στέλεχος φαρμακαποθήκης μας επεσήμανε ότι ενώ την εβδομάδα παραγγέλνει στον ΙΦΕΤ περί τους 120 κωδικούς, λαμβάνει 10.
Πληροφορίες λένε ότι πρέπει να βρεθεί άμεσα λύση, καθώς υπάρχει περίπτωση ελλείψεων σε δραστικές όπως φθοριουδροκορτιζόνη (cortinef) και ριφαμπικίνη (rifampicin). Επίσης, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο για καθυστερήσεις στην εισαγωγή αντιδότων (π.χ. για τσιμπήματα αράχνης , φίδια), μορφίνης και πεθιδίνης, δύο φαρμάκων απαραίτητων για κάθε χειρουργείο, αλλά και στη  γ-σφαιρίνη και στην ρεμντεσιβίρη, του πιο βασικού φαρμάκου για την ενδο-νοσοκομειακή αντιμετώπιση της Covid-19.

Τι συμβαίνει όταν ο ασθενής αργεί να λάβει το φάρμακό του

Σύμφωνα με ευρωπαϊκή έρευνα της EAHP η μη διαθεσιμότητα ενός φαρμάκου έχει άμεσο αντίκτυπο στην υγεία των ασθενών. Καθυστερήσεις στη φροντίδα και τη θεραπεία (42 %), η μη βέλτιστη θεραπεία (28 %) ή η ακύρωση της περίθαλψης (27 %) είναι οι πιο συχνές συνέπειες που αναφέρθηκαν στη μελέτη της EAHP.

Τα αίτια των ελλείψεων

Αν και ο αποδιοπομπαίος τράγος των ελλείψεων είναι πάντα οι παράλληλες εξαγωγές ωστόσο παράγοντες της αγοράς υποστηρίζουν ότι οι λόγοι είναι πάρα πολλοί και από διάφορα μέτωπα. Στα αίτια των ελλείψεων αναφέρονται οι ελλείψεις στη δραστική ουσία ή σε άλλα έκδοχα. Επίσης μπορεί να υπάρχουν προβλήματα σε υλικά συσκευασίας ακόμη και στο αλουμινόχαρτο που χρειάζεται στις ταμπλέτες (θυμίζουμε ότι κάποιες εταιρείες είχαν παραγωγή στην Ουκρανία που σήμερα δεν υφίσταται). Προβλήματα στη διαδικασία της παραγωγής. Επιπλέον στους λόγους των ελλείψεων καταγράφεται η επιλογή της πολυεθνικής να δίνει συγκριτικά με άλλα κράτη μειωμένες ποσότητες στην ελληνική αγορά. Αίτια αυτής της επιλογής η ελεύθερη πτώση των τιμών και το διαρκώς αυξανόμενο clawback. Τουτέστιν οι περισσότερες πωλήσεις στην Ελλάδα κοστίζουν ακριβά.
Kαι φτάνουμε και στις παράλληλες εξαγωγές, που όμως είναι καθόλα νόμιμες στο πλαίσιο της ελεύθερης αγοράς και εφόσον φορολογούνται κανονικά. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΕΟΦ -αν και θα έπρεπε να υπάρχουν στα τέλη του 2022, τα στοιχεία του 2021- το 2020 η αξία έφτασε τα 427 εκατ. ευρώ (+26,12% έναντι του 2019) και ο όγκος τα 20 εκατ. σκευάσματα (+18,24% έναντι του 2019). 

Το ερώτημα είναι τι γίνεται με τις παράνομες παράλληλες εξαγωγές, που ως λευκές περιστερές διακινούνται. Πληροφορίες τις προσδιορίζουν από 300 έως 400 εκατ. ευρώ και μάλιστα χωρίς παραστατικά και άρα σημαντικά διαφυγόντα έσοδα για την Εθνική Οικονομία. Παρόλα αυτά, τρέχουν και δεν φτάνουν λένε παράγοντες της αγοράς, τα μηχανάκια που κάνουν το γνωστό "σκούπισμα¨στα φαρμακεία.

Μερικές Λύσεις για την επίλυση του προβλήματος.

Εξίσου χιλιοειπωμένες είναι και οι λύσεις για το πώς θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των ελλείψεων με το μπαλάκι των ευθυνών να πηγαίνει από τον ένα στον άλλο. Το θέμα είναι ότι οι ασθενείς βρίσκονται στη μέση αναγκασμένοι να κάνουν "καθημερινό κυνήγι του χαμένου θησαυρού" ή αλλιώς του φαρμάκου που χρειάζονται για την υγεία τους . 

Οπως λέγεται, υπάρχουν από τη μία οι απλές λύσεις και από την άλλη οι λύσεις με πολιτικό κόστος. Μερικές εξ αυτών είναι οι εξής:

1) Να απαγορευτούν οι εξαγωγές σε σκευάσματα που είναι ελλειπτικά.

2) Η διακίνησή τους να γίνεται αποκλειστικά μέσω ηλεκτρονικής συνταγογράφησης. Δηλαδή όλα τα αποζημιούμενα σκευάσματα διά χειρός φαρμακοποιού, αλλά με συνταγή.

3) Ο φαρμακοποιός να δηλώνει στο σύστημα την ημερομηνία διάθεσης του προϊόντος.

4) Να προχωρήσει άμεσα η εφαρμογή της νέας σηματοδότησης των συσκευασιών (νέα ταινία γνησιότητας-4 κωδικοί- η οποία αποτυπώνει όλη την πορεία του φαρμάκου). 

4) Ελεγχος στις φαρμακαποθήκες, για να διαπιστωθεί ποιες τελικά έχουν πραγματικό έργο και είναι νόμιμες και ποιες έχουν συσταθεί με περιουσιακό στοιχείο μόνο ένα γραφείο.

5) Η άμεση διόρθωση των τιμών.

6) Παρεμβάσεις στο πλαίσιο διακίνησης των φαρμάκων , που αντί να ευνοεί την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς δημιουργεί αγκυλώσεις.

Η τελική επιλογή ανήκει στο κράτος!.