Σχολείο ασθενών κατά "πληροφοριορύπανσης" στην Υγεία

Ασθενής πληκτρολογεί στη μηχανή αναζήτησης και "ανακαλύπτει" διαστάσεις της ασθένειας που αντιμετωπίζει, για τις οποίες δεν είχε ενημερωθεί. Αρχίζει να αμφιβάλλει, να νιώθει ανασφάλεια, να αναρωτιέται αν πρέπει να πάρει μια δεύτερη γνώμη. Κάποιος άλλος προσέρχεται στον γιατρό του, ήδη "διαβασμένος" και προσπαθεί να τον…τεστάρει. Τρίτος ασθενής μαθαίνει ότι ένας γνωστός του με το ίδιο πρόβλημα ακολουθεί διαφορετική θεραπεία, ενώ ένας τέταρτος δυσκολεύεται να τηρήσει με ακρίβεια τις ώρες λήψης του φαρμάκου, λόγω υποχρεώσεων.

Κάθε ασθένεια έχει διαφορετικά "πρόσωπα" και στάδια, ενώ κάθε ασθενής είναι μοναδικός. Ο γιατρός αξιολογεί και προτείνει το κατάλληλο σχήμα αντιμετώπισης, αλλά συχνά δεν εξηγεί στον ασθενή γιατί πήρε την συγκεκριμένη απόφαση. Ο περιορισμένος του χρόνος δεν του δίνει τη δυνατότητα να τον ενημερώσει λεπτομερώς για τους λόγους που επιλέχθηκε μια παρέμβαση και απορρίφθηκε μια άλλη, για τα συμπτώματα που πρέπει να τον απασχολούν και αυτά που δεν πρέπει να δίνει σημασία. Το αποτέλεσμα είναι ο ασθενής να καταφεύγει σε άλλες πηγές πληροφόρησης, που συχνά δημιουργούν σύγχυση, ανασφάλεια, άσκοπη ανησυχία ή και πανικό, ενώ θέτουν σε αμφισβήτηση την σχέση εμπιστοσύνης με τον θεράποντα γιατρό του.

Σε μια προσπάθεια να καλύψει το κενό, η Γ' Καρδιολογική Κλινική του ΑΠΘ, στο Ιπποκράτειο νοσοκομείο Θεσσαλονίκης έθεσε σε πιλοτική εφαρμογή το "Σχολείο Καρδιολογικών Ασθενών". Στην καινοτόμα δράση οι ασθενείς κάθονται στα θρανία και ενημερώνονται από τους γιατρούς τους για ό,τι τους απασχολεί, σε μια αμφίδρομη διαδραστική διαδικασία σε περιβάλλον εκτός νοσοκομείου. Η πρώτη φάση της δράσης, που πραγματοποιήθηκε το φθινόπωρο για την καρδιακή ανεπάρκεια και την κολπική μαρμαρυγή, ήταν ιδιαίτερα διδακτική για τους ασθενείς, αλλά και τους ίδιους τους γιατρούς, που επεκτείνουν τα σεμινάρια τον ερχόμενο χειμώνα σε άλλες καρδιαγγειακές ασθένειες.

Ο εμπνευστής της πρωτοβουλίας, καθηγητής Καρδιολογίας, Βασίλης Βασιλικός και ο υπεύθυνος του προγράμματος, καρδιολόγος, Κώστας Μπακογιάννης, μιλούν στο iatronet.gr για την αξία της σωστής επικοινωνίας με τον άρρωστο, ενώ ένας από τους ασθενείς μίλησε για την εμπειρία των μαθημάτων στο πλαίσιο σχετικής ημερίδας που διοργανώθηκε στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης

Ασθενής: "Δεν έχασα δευτερόλεπτο"

Ο Ν.Κ., ασθενής με καρδιακή ανεπάρκεια, είχε απόλυτη εμπιστοσύνη στον προσωπικό του γιατρό. Μέσα από τα σεμινάρια –από τα οποία όπως είπε δεν έλλειψε ούτε δευτερόλεπτο- πήρε απαντήσεις σε πολύ απλά και πρακτικά ζητήματα καθημερινότητας, όπως την ποσότητα του νερού που πρέπει να καταναλώνει, την επιτρεπόμενη πρόσληψη αλατιού και άλλα θέματα διατροφής.

"Μου δόθηκε η δυνατότητα μέσα από τη συζήτηση να μάθω κάποια πράγματα, τα οποία ούτε φανταζόμουν ότι θα μπορούσα να τα ρωτήσω", είπε και πρόσθεσε: "Έγινα πλουσιότερος σε γνώσεις. Πολλές φορές ο ασθενής ή δεν θέλει να ακούσει κάποια πράγματα που δεν μπορεί να διαχειριστεί, ή κομπλάρει στον γιατρό του και δεν τα λέει. Δόθηκε η άνεση σε όλους μας, ακούγοντας ο ένας στον άλλον να ανοιχτούμε".

Ο ίδιος χαρακτήρισε την πρωτοβουλία πρωτοπόρα για τα ελληνικά δεδομένα και πρότεινε να επεκταθεί και σε άλλες ειδικότητες και σε άλλα νοσοκομεία.

Κ. Μπακογιάννης: Αντίδοτο στην "πληροφοριορύπανση"

Ο υπεύθυνος του "σχολείου ασθενών", καρδιολόγος Κώστας Μπακογιάννης (φωτογραφία), εξηγεί στο iatronet.gr τον όρο της «πληροφοριορύπανσης» στον χώρο της υγείας και τις παγίδες που κρύβει η αναζήτηση στο διαδίκτυο για την κάλυψη των κενών ενημέρωσης.

"Πολλές φορές η πληροφορία είναι τόσο πολλή και τόσο σύνθετη, από πολλές διαφορετικές πηγές. Δεν είμαστε σε θέση να την φιλτράρουμε και με κριτική σκέψη να κρατήσουμε αυτό που μας ταιριάζει και να αφήσουμε αυτό που δε μας αφορά", αναφέρει και προσθέτει: "Δεν είναι απαραίτητα λάθος η πληροφορία που παίρνουμε, αλλά είναι πιθανό να μη μας εξυπηρετεί στη συγκεκριμένη συνθήκη. Έτσι, ένας από τους στόχους που έχουμε βάλει είναι να δούμε, μιλώντας μια κοινή γλώσσα, ποιες είναι οι ουσιαστικές και καίριες πληροφορίες που χρειάζεται το κοινό και οι ασθενείς και οι φροντιστές τους, ανά περίσταση".

Ορισμένες ενδεικτικές ερωτήσεις των ασθενών μέσα από τους δύο πρώτους κύκλους σεμιναρίων, ήταν: Μπορώ να αλλάξω τις ώρες του φαρμάκου, επειδή εργάζομαι νύχτα; Μπορώ να πάρω το διουρητικό μου το απόγευμα γιατί το πρωί βγαίνω ή το μεσημέρι παίρνω το εγγόνι μου από το σχολείο; Πόσο αξιόπιστες είναι οι ψηφιακές εφαρμογές; Μπορώ να εμπιστευτώ το κινητό μου να μου μετράει την πίεση; Γιατί ο φίλος μου που έχει κι αυτός καρδιακή ανεπάρκεια, έβαλε βηματοδότη κι εγώ όχι;

"Πράγματα που οι γιατροί δεν τα σκεφτόμαστε καν, γιατί λειτουργούμε αλγοριθμικά και δεν φανταζόμαστε ότι ο ασθενής μπορεί να έχει αυτόν τον προβληματισμό, γιατί θεωρούμε ότι το εξηγήσαμε", αναφέρει ο καρδιολόγος και συμπληρώνει: "Έχουμε αποκλείσει κάποια πράγματα γιατί δεν είναι ιατρικώς ενδεδειγμένα, δεν τα έχουμε εξηγήσει όμως στον ασθενή. Υπάρχει αυτή η επιλογή αλλά δεν τη χρειάζεσαι γιατί δεν βρίσκεσαι σε αυτή τη φάση".

Τα σεμινάρια θα συνεχιστούν, με στόχο το πρώτο τρίμηνο του 2023 να προστεθεί και η στεφανιαία νόσος, ενώ παράλληλα θα επιχειρηθεί η δημιουργία μιας ασθενοκεντρικής εφαρμογής για κινητά τηλέφωνα, που θα περιέχει γενικές πληροφορίες, αλλά και ειδικές ερωτοαπαντήσεις σε βασικά καρδιαγγειακά νοσήματα.

Β. Βασιλικός: Καταλύτης το προσωπικό μου βίωμα

Ο διευθυντής της Γ' Καρδιολογικής Κλινικής του ΑΠΘ, καθηγητής Βασίλης Βασιλικός (φωτογραφία), νόσησε βαριά από COVID-19 το 2020 και έδωσε πολύμηνη μάχη στην εντατική. Το προσωπικό του βίωμα από την πλευρά του ασθενή τον βοήθησε να εντοπίσει τα κενά στην επικοινωνία και αποτέλεσε τον καταλύτη, όπως λέει, για τον σχεδιασμό του "σχολείου ασθενών".

"Στην Ελλάδα, υπάρχει κενό σε αυτή την επικοινωνία και παράλληλα μεγάλη παραπληροφόρηση μέσω του ίντερνετ, που κάνει τα πράγματα ακόμα πιο δύσκολα. Ο αδαής και ο ημιμαθής μπορεί να γίνει επιθετικός", παρατηρεί και προσθέτει: "Η Ιατρική σπανίως είναι άσπρο - μαύρο. Πολλές φορές κάνεις κάτι που δεν δουλεύει, πρέπει να κάνεις κάτι άλλο, να κάνεις υπομονή και επιμονή. Αν με την πρώτη ο ασθενής περιμένει θαύματα, επίσης δεν βοηθάει".

Μέσα από τη διαδραστική συζήτηση με τους ασθενείς, διαπίστωσε τις ανάγκες και τις ανησυχίες τους. "Είμαι 30 χρόνια γιατρός κι ακόμα μαθαίνω. Πολλές φορές τα λέμε πάρα πολύ επιστημονικά. Ο άλλος δεν καταλαβαίνει τι σημαίνει ίνωση στο μυοκάρδιο, ή χαμηλό κλάσμα εξωθήσεως, που είναι ένας δείκτης λειτουργικότητας της καρδιάς. Πρέπει να του πεις, η καρδιά σου έχει γίνει σαν μπαλόνι ας πούμε. Πρέπει επίσης να είσαι ειλικρινής απέναντί του και να του πεις η θεραπεία αυτή θα λειτουργήσει κατά 50% ή 70%", καταλήγει.