Νέο "έξυπνο" φάρμακο για μία μορφή καρκίνου του πνεύμονα

Νέο φάρμακο, που χορηγείται ήδη κλινικά, αυξάνει σημαντικά της πιθανότητες πλήρους ίασης σε ασθενείς που πάσχουν από συγκεκριμένη μορφή καρκίνου του πνεύμονα, καθώς μειώνει κατά 50% την πιθανότητα επανεμφάνισής του. Η δράση του συγκεκριμένου αναστολέα τυροσινικής κινάσης (ΤΚΙ) θα απασχολήσει, μεταξύ άλλων, τις εργασίες του 2^ου Πανελλήνιου Συνεδρίου "Ταξίδι στον κόσμο των ΤΚΙ - Αναστολείς Τυροσινικών Κινασών στην Ογκολογία", που διεξάγεται την Παρασκευή και το Σάββατο στο Κέντρο Διάδοσης Ερευνητικών Αποτελεσμάτων (ΚΕΔΕΑ) του ΑΠΘ, στη Θεσσαλονίκη.

Ο πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου, ογκολόγος παθολόγος, πρώην αναπληρωτής καθηγητής στο UCLA, δρ Χρήστος Εμμανουηλίδης (φωτογραφία), μιλά στο iatronet.gr για το συγκεκριμένο φάρμακο, και γενικότερα για τους 50 και πλέον χορηγούμενους σήμερα αναστολείς ΤΚΙ, τα "έξυπνα" φάρμακα που έχουν βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα ζωής και το προσδόκιμο επιβίωσης των ασθενών σε πολλά είδη καρκίνου.

Μείωση στο μισό του κινδύνου υποτροπής

Στη διάρκεια του συνεδρίου θα συζητηθούν οι τελευταίες εξελίξεις σχετικά με τον μηχανισμό δράσης των αναστολέων τυροσινικής κινάσης και τα νέα φάρμακα που προστίθενται συνεχώς στη "φαρέτρα" των γιατρών. Σε αντίθεση με τα περισσότερα, που χρησιμοποιούνται σε μεταστατικούς καρκίνους, ένα από τα νέα φάρμακα στοχεύει σε μια μορφή πρώιμου καρκίνου του πνεύμονα, με συγκεκριμένη μετάλλαξη και τα αποτελέσματά του είναι πολύ ενθαρρυντικά. "Η χορήγηση του αναστολέα μειώνει στο μισό το ενδεχόμενο υποτροπής, δηλαδή επανεμφάνισης", λέει o κ. Εμμανουηλίδης και προσθέτει πως η συγκεκριμένη μετάλλαξη υπάρχει περίπου στο 10% των ασθενών. "Αν κάποιος είναι σε αυτό το 10% έχει πολύ αυξημένες πιθανότητες να έχει μια πολύ ευνοϊκή νόσο. Είναι μια μειοψηφία, αλλά με τις μειοψηφίες ξεκινάμε πάντα. Είμαστε αισιόδοξοι ότι η συνεχιζόμενη έρευνα θα φέρει στο μέλλον νέα και πιο αποτελεσματικά φάρμακα για περισσότερα είδη δύσκολων καρκίνων".

Τα "έξυπνα" φάρμακα που φρενάρουν την καρκινογένεση

Όπως εξηγεί, οι τυροσινικές κινάσες είναι πολύ σημαντικές πρωτεϊνες των κυττάρων που δημιουργούν ή συμμετέχουν στη διαδικασία της καρκινογέννεσης. "Σε αρκετές καρκινικές καταστάσεις είναι διαταραγμένες και υπερλειτουργούν. με αποτέλεσμα να πολλαπλασιάζεται ένα κύτταρο περισσότερο από όσο χρειάζεται. Είναι ένα είδος πατημένου γκαζιού στο αυτοκίνητο", αναφέρει χαρακτηριστικά και προσθέτει: "όταν απορρυθμίζονται είναι συνέχεια ο ‘θερμοστάτης’ ψηλά, συνέχεια το ‘γκάζι’ πατημένο. Η αλλοιωμένη, μεταλλαγμένη τυροσινική κινάση δίνει ένα μήνυμα στο κύτταρο να πολλαπλασιάζεται συνέχεια, να επεκτείνεται και να δημιουργεί όγκους".

Οι αναστολείς της τυροσινικής κινάσης είναι το αντίδοτο αυτού του μηχανισμού. "Κολλάνε πάνω στην κινάση που είναι διαταραγμένη και της αναστέλλουν τη λειτουργία, την απενεργοποιούν κατά κάποιο τρόπο", σημειώνει και προσθέτει: "Πρόκειται για έξυπνα φάρμακα που στοχεύουν την αλλοίωση που προκαλεί καρκινογέννεση ή συμμετέχει σε αυτή".

Η πρώτη αλλοιωμένη τυροσινική κινάση που βρέθηκε σε ανθρώπινη νεοπλασία ή κακοήθεια αφορούσε τη χρόνια μυελογενή λευχαιμία, πριν από περίπου 20 χρόνια. Γρήγορα βρέθηκε το φάρμακο που την αναστέλλει. "Με τη βοήθεια αυτού του χαπιού έχουμε σχεδόν εξαφανίσει την χρόνια μυελογενή λευχαιμία ως αιτία θανάτου στους ανθρώπους", τονίζει ο κ. Εμμανουηλίδης.

Σύμφωνα με τον ίδιο, σημαντική πρόοδος έχει επιτευχθεί κυρίως τα τελευταία δέκα χρόνια, με την ανάπτυξη δεκάδων φαρμάκων - αναστολέων αλλοιωμένων τυροσινικών κινασών σε μια πλειάδα όγκων. Σήμερα χρησιμοποιούνται στην ογκολογία περισσότερα από 50 φάρμακα - αναστολείς τυροσινικών κινασών, τόσο σε αιματολογικούς καρκίνους όσο και συμπαγείς όγκους.

Επιμικύνουν τη διάρκεια ελέγχου του καρκίνου

Στο "οπλοστάσιο" των γιατρών βρίσκονται σήμερα αναστολείς που στοχεύουν σε ένα ευρύ φάσμα μορφών, καλύπτοντας σχεδόν όλη την Ογκολογία και Αιματολογία. Μεταξύ άλλων, στην χρόνια μυελογενή λευχαιμία, σε κάποια είδη καρκίνου του πνεύμονα, σε πολλές περιπτώσεις μελανώματος, σε κάποιες περιπτώσεις δύσκολων καρκίνων όπως τα χολαγγειοκαρκινώματα, στον καρκίνο του ήπατος, του νεφρού, της χοληδόχου κύστεως, του θυρεοειδούς και του μαστού.

Τα περισσότερα χορηγούνται κυρίως στο μεταστατικό καρκίνο, ενώ τα τελευταία χρόνια η δράση τους επεκτείνεται και σε πρώιμους καρκίνους.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, δυστυχώς δεν είναι το τελικό φάρμακο που θα εξαλείψει τον καρκίνο για πάντα. "Λειτουργεί για μήνες ή και χρόνια, καταστέλλοντας κάποιες μορφές καρκίνου, όμως σχεδόν πάντα το καρκινικό κύτταρο βρίσκει τρόπο να παρακάμψει αυτή την αναστολή και επανέρχεται", παρατηρεί ο κ. Εμμανουηλίδης και συμπληρώνει: "όταν συμβαίνει αυτό, πρέπει να ξαναγίνεται μοριακός έλεγχος για να βρούμε αν υπάρχει μια άλλη τυροσινική κινάση που αλλοιώνεται, ή να βρούμε κάποιον άλλο μηχανισμό, ή να κάνουμε χημειοθεραπεία. Δηλαδή αυτά τα φάρμακα έχουν επιμικύνει σημαντικά το διάστημα ελέγχου του καρκίνου, αν τυχόν έχει αυτές τις αλλοιώσεις. Μπορεί αυτή η επιμήκυνση να είναι και για χρόνια, αλλά δυστυχώς όχι για πάντα".