Τα tweets των πολιτών στη μάχη κατά των δασικών πυρκαγιών

Μπορούν οι αναρτήσεις πολιτών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να συμβάλλουν στην έγκαιρη και αποτελεσματική παρέμβαση για την αντιμετώπιση δασικών πυρκαγιών; Καινοτόμο εργαλείο που αναπτύσσει το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), υπόσχεται να συμβάλλει με αυτόν τον πρωτότυπο τρόπο στη μάχη για την προστασία των δασών, εμπλέκοντας και την ενεργή συμμετοχή της κοινότητας, σε πραγματικό χρόνο.

Το εργαλείο ανιχνεύει hashtags και λέξεις κλειδιά όπως #πυρκαγιά #φωτιά #καπνός #δάσος και την περιοχή όπου έχει εκδηλωθεί, σε αναρτήσεις χρηστών του Twitter και του Facebook. Αναλύει κάθε πληροφορία που περιλαμβάνεται στο κείμενο των αναρτήσεων, όπως το αν απειλούνται σπίτια, μνημεία ή κατοικημένες περιοχές, αξιοποιεί οπτικό υλικό που επισυνάπτεται, όπως φωτογραφίες και βίντεο και οπτικοποιεί τη συγκεντρωμένη πληροφορία σε ένα γραφικό περιβάλλον πάνω σε ψηφιακό χάρτη, όπου έχουν πρόσβαση χρήστες και αρμόδιες αρχές.

Το εργαλείο social sensing εντάσσεται στο έργο SΙLVANUS, που υλοποιείται με 49 εταίρους από όλο τον κόσμο και χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μέσω του ερευνητικού προγράμματος "HORIZON 2020".

Στην πρώτη παρουσίαση του έργου επί ελληνικού εδάφους, που έγινε πρόσφατα στη Θεσσαλονίκη, ο ερευνητής του ΕΚΕΤΑ, Αριστείδης Μπόζας (φωτογραφία πάνω), αναφέρθηκε αναλυτικά στα τέσσερα στάδια λειτουργίας του εργαλείου:

• Η ανάκτηση της πληροφορίας γίνεται από αναρτήσεις στα δύο δημοφιλή κοινωνικά δίκτυα, με βάση λέξεις κλειδιά και hashtags από λογαριασμούς χρηστών, καθώς και από συγκεκριμένους θεματικούς λογαριασμούς που ασχολούνται με τις πυρκαγιές και την προστασία δασών
• Ακολουθεί η ανάλυση, με αυτοματοποιημένους αλγόριθμους μηχανικής μάθησης, οι οποίοι ανιχνεύουν το κείμενο, την τοποθεσία που αναφέρεται σ΄αυτό και βοηθητικές λέξεις - φράσεις κλειδιά. Από την εικόνα που συνοδεύει την ανάρτηση, μπορεί να εξαχθεί πληροφορία που σχετίζεται με την μορφολογία του εδάφους, αν υπάρχουν κοντά σπίτια ή μνημεία, αν φαίνεται φλόγα ή καπνός, αν αναγνωρίζονται άνθρωποι και αντικείμενα, όπως κάτοικοι πυροσβέστες, κτίρια, ώστε να γίνει μια εκτίμηση του σταδίου της πυρκαγιάς, αν απειλούνται περιουσίες κ.α. Η ανάλυση είναι πιθανόν να βοηθήσει και στον προσδιορισμό των ακριβών συντεταγμένων.
• Στο στάδιο της ανίχνευσης του περιστατικού πυρκαγιάς, συγκεντρώνονται όλες οι συναφείς αναρτήσεις από τα social media, φιλτράρονται με διάφορους αλγόριθμους για το αν είναι σχετικές με το συμβάν ή όχι και ομαδοποιούνται με βάση την τοποθεσία, έτσι ώστε να υπάρξει μια συγκεκριμένη αναφορά.
• Όλα αυτά αποθηκεύονται σε μια βάση δεδομένων και οπτικοποιούνται σε ένα διαδικτυακό γραφικό περιβάλλον, που περιέχει έναν χάρτη, με αναδυόμενα παράθυρα. Εκεί ο χρήστης βρίσκει περαιτέρω πληροφορίες, όπως η ακριβής τοποθεσία, η ημερομηνία, η ώρα και το λεπτό που ανιχνεύτηκε από το σύστημα, μια μικρή περιγραφή της φωτιάς, όπως προέκυψε από την ανάλυση των αναρτήσεων, ο βαθμός κινδύνου και μερικές αναφορές όπως ότι καίγονται ή απειλούνται σπίτια και άνθρωποι. Επίσης ο χρήστης μπορεί να διαβάσει τις ίδιες τις αναρτήσεις που ανακτήθηκαν.

Τα οφέλη του συστήματος, όπως ανέφερε ο κ.Μπόζας, είναι η πρώιμη ανίχνευση της φωτιάς, η συλλογή δεδομένων σε πραγματικό χρόνο, η ενισχυμένη επίγνωση της κατάστασης, ο γρήγορος διαμοιρασμός της πληροφορίας και η εμπλοκή της κοινότητας.

"Αποτελεί συμπληρωματική πηγή δεδομένων, πέρα από τις αναγνωριστικές μεθόδους, όπως σένσορες και κάμερες", επισήμανε ο ερευνητής, συμπληρώνοντας πως "ο καθένας μας μπορεί να συνεισφέρει, εφόσον έχει κινητό και πρόσβαση στο ίντερνετ".

Ο ίδιος απηύθυνε πέντε πρακτικές οδηγίες στους χρήστες των κοινωνικών δικτύων, προκειμένου να βελτιώσουν την ορατότητα των αναρτήσεών τους σε περιπτώσεις εκδήλωσης φωτιάς:

• Να χρησιμοποιούν κατάλληλα hasttags, με κυριότερο τη λέξη #πυρκαγιά και όσο το δυνατό ακριβέστερη τοποθεσία.
• Να περιλαμβάνουν στο κείμενο βοηθητικές λέξεις κλειδιά, όπως δάσος, σπίτια, πυροσβεστική.
• Να χρησιμοποιούν εικόνες ή βίντεο, που βοηθούν στην ανάλυση και εξαγωγή σημαντικών πληροφοριών.
• Να παρακινούν άλλους χρήστες να κοινοποιήσουν την ανάρτηση, αυξάνοντας τις πιθανότητες να ανιχνευτεί από το σύστημα.
• Να αναφέρουν το περιστατικό σε επίσημους λογαριασμούς που ασχολούνται με την πυρκαγιά, τους οποίους ακολουθεί το σύστημα.

Το έργο SILVANUS

Το ψηφιακό εργαλείο ανίχνευσης αναρτήσεων στα social media είναι ένα από τα πρώτα που έχουν αναπτυχθεί στο πλαίσιο του έργου SILVANUS, που έχει ως στόχο να συμβάλλει με καινοτόμους τρόπους στην αντιμετώπιση δασικών πυρκαγιών και στη βελτίωση της ανθεκτικότητας της κοινωνίας, του περιβάλλοντος και της οικονομίας απέναντι σε ανάλογα συμβάντα.

Εταίροι του έργου από την Ελλάδα είναι η Ελληνική Ομάδα Διάσωσης, η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, το Κέντρο Μελετών Ασφάλειας του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, το ΕΚΕΤΑ, το ΑΠΘ μέσω του νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Σύμφωνα με τον Ιωσήφ Βούρβαχη (φωτογραφία), διευθυντή του τμήματος ευρωπαϊκών έργων της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης, έχουν αναπτυχθεί, επίσης, εργαλεία εκπαίδευσης των πρώτων ανταποκριτών με λειτουργίες επαυξημένης πραγματικότητας, εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα για την ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών, μοντέλα που εκτιμούν την πιθανότητα κινδύνου με χρήση δορυφορικών εικόνων και δεδομένων μορφολογίας εδάφους, ενώ θα ακολουθήσει μια εφαρμογή για τη βιοποικιλλότητα των δασών. Ακόμη, προβλέπονται αισθητήρες καπνού και θερμοκρασίας, κάμερες παρακολούθησης, μοντέλα πρόβλεψης εξάπλωσης πυρκαγιάς με προσομοίωση σε πραγματικό χρόνο, επιθεώρηση με μη επανδρωμένα εναέρια και επίγεια μέσα.