Συναγερμός στα νησιά Γκαλαπάγκος για τη γρίπη των πτηνών

Περίπου 1.000 χιλιόμετρα νερού χωρίζουν τα νησιά Γκαλαπάγκος από την ηπειρωτική χώρα της Νότιας Αμερικής, αλλά ακόμη και ο απέραντος Ειρηνικός Ωκεανός δεν μπορεί να προσφέρει προστασία από τη γρίπη των πτηνών που σήμερα εξαπλώνεται. Παρά την τεράστια απόσταση, ο ιός H5N1 έχει φτάσει και στο απομακρυσμένο αρχιπέλαγος μέσω του ωκεανού και θέτει σε κίνδυνο τη μοναδική άγρια ζωή.

Πιο πρόσφατα, δεκάδες πτηνά πέθαναν στα ακατοίκητα νησιά Genovesa και Wolf, ενώ ο ιός έχει ανιχνευθεί σε τουλάχιστον τρία πτηνά. "Πρόκειται για μια πολύ επικίνδυνη κατάσταση, όχι μόνο για τα θαλασσοπούλια, αλλά και για τα θαλάσσια λιοντάρια", δήλωσε ο διευθυντής του Εθνικού Πάρκου Γκαλαπάγκος, Danny Rueda, σε ραδιοφωνική συνέντευξη.

Η γρίπη των πτηνών έχει ανιχνευθεί σε κοκκινοπόδαρους. Αυτοί τρέφονται μόνο με λίγα είδη ψαριών, τα οποία προς το παρόν είναι διαθέσιμα μόνο σε απομακρυσμένες περιοχές λόγω των υψηλών θερμοκρασιών του νερού που προκαλούνται από το φαινόμενο Ελ Νίνιο. "Υποθέτουμε ότι τα ζώα μετακινήθηκαν μακριά από τα νησιά Γκαλαπάγκος σε αναζήτηση τροφής και προσβλήθηκαν εκεί από μεταναστευτικά πουλιά", δήλωσε ο Rueda.

Τα νησιά Γκαλαπάγκος ανήκουν στον Ισημερινό και βρίσκονται περίπου 1.000 χιλιόμετρα δυτικά των νοτιοαμερικανικών ακτών στον Ειρηνικό Ωκεανό. Αποτελούν μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco από το 1978 λόγω της ιδιαίτερης χλωρίδας και πανίδας τους.

Μεταξύ των ενδημικών ειδών που απαντώνται μόνο εκεί είναι οι θαλάσσιες σαύρες, τα ιγκουάνα της ξηράς και οι σπίνοι του Δαρβίνου. Το 1835, ο Δαρβίνος επισκέφθηκε τα νησιά και άρχισε να ενδιαφέρεται για τα πουλιά τους.

Επί του παρόντος, το μεγαλύτερο κύμα γρίπης των πτηνών που έχει καταγραφεί ποτέ εξαπλώνεται και εκτείνεται σε πολλές ηπείρους. Το παθογόνο προσβάλλει κυρίως τα πτηνά, αλλά πρόσφατα έχει βρεθεί σε μεμονωμένες περιπτώσεις σε διάφορα θηλαστικά, όπως ρακούν, αλεπούδες και κουνάβια. Στη Νότια Αμερική, χιλιάδες φώκιες και θαλάσσια λιοντάρια έχουν ήδη πέσει θύματα του ιού.

"Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι πιθανώς για τους πληθυσμούς που υπάρχουν μόνο εκεί και δεν είναι πολύ μεγάλοι", δήλωσε ο επικεφαλής του Ινστιτούτου Διαγνωστικής των Ιών στο Ινστιτούτο Friedrich-Loeffler (FLI), Martin Beer, στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Σύμφωνα με την προηγούμενη εμπειρία, τα υδρόβια πτηνά και τα είδη που έρχονται σε επαφή με αυτά κινδυνεύουν άμεσα.. Από την άλλη πλευρά, τα ωδικά πτηνά επηρεάζονται λιγότερο. Έτσι, υπάρχει τουλάχιστον ελπίδα για τους διάσημους σπίνους του Δαρβίνου. "Αυτοί, τουλάχιστον θα έλεγα ότι δεν ανήκουν τώρα στην ομάδα που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του κινδύνου", δήλωσε ο Beer.

Είναι αλήθεια ότι οι ασθένειες δεν αποτελούν κοινή αιτία εξαφάνισης ειδών, ανέφερε στο περιοδικό "Science" ο ιολόγος Thijs Kuiken του Πανεπιστημίου Erasmus του Ρότερνταμ. Ωστόσο, τα μολυσματικά παθογόνα θα μπορούσαν να οδηγήσουν μικρούς πληθυσμούς στα πρόθυρα της εξαφάνισης.

Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος για είδη που εμφανίζονται μόνο σε ένα μέρος, όπως ο γλάρος Lava των Γκαλαπάγκος - ο σπανιότερος γλάρος στον κόσμο με μόλις 300 ζευγάρια που αναπαράγονται. Ο πιγκουίνος των Γκαλαπάγκος απαντάται επίσης μόνο στα νησιά - είναι συγγενής με τον πιγκουίνο Humboldt, πολλοί από τους οποίους έχουν πεθάνει από τη γρίπη των πτηνών στη Νότια Αμερική.

Για να αποτραπεί η περαιτέρω εξάπλωση της γρίπης των πτηνών στο αρχιπέλαγος Γκαλαπάγκος, οι τοπικές αρχές έκλεισαν έξι επισκέψιμες περιοχές για τους τουρίστες. Επιπλέον, οι τουριστικοί πράκτορες έχουν κληθεί να απολυμαίνουν τακτικά τα παπούτσια και τα ρούχα των επισκεπτών τους. "Δεν μπορείτε πραγματικά να κάνετε κάτι περισσότερο από τα γενικά μέτρα βιοασφάλειας και τους περιφερειακούς ελέγχους πρόσβασης, επειδή ο ιός μεταδίδεται από τα άγρια πτηνά", δήλωσε ο Beer, ειδικός από το Greifswald. "Δεν μπορείτε να τα περιορίσετε στη μετανάστευση και τις επαφές τους".

Προς το παρόν υπάρχει μεγάλη ανησυχία για μια πιθανή εξάπλωση του ιού στην Ανταρκτική. "Υπάρχουν έως και 100 εκατομμύρια θαλασσοπούλια που έχουν εκεί τους τόπους αναπαραγωγής τους", είπε. Μια εξάπλωση του εξαιρετικά παθογόνου ιού Η5Ν1 εκεί θα μπορούσε να έχει ακόμη μεγαλύτερες επιπτώσεις στη ζωή των πτηνών απ' ό,τι στα νησιά Γκαλαπάγκος, για παράδειγμα. "Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο όλοι αυτή τη στιγμή κοιτάζουν την Ανταρκτική".