Λίφτινγκ στο έργο δημιουργίας των νέων Μονάδων Ψυχικής Υγείας

Μειώνονται τα κονδύλια που αφορούν το έργο «Δημιουργία νέων Μονάδων Ψυχικής Υγείας για την ενίσχυση της προσβασιμότητας του πληθυσμού σε υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας», σύμφωνα με πρόσφατη απόφαση του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και συγκεκριμένα της Ειδικής Υπηρεσίας Συντονισμού του Ταμείου Ανάκαμψης, στο οποίο εντάσσεται η συγκεκριμένη δράση.

Σύμφωνα με τη σχετική απόφαση που πάρθηκε στα τέλη Σεπτεμβρίου, ο  προϋπολογισμός του Έργου μειώνεται από 19.833.800,00 ευρώ σε 17.450.000,00 ευρώ. Στο πλαίσιο αυτό:

1) Καταργούνται τα υποέργα:
- Ανάπτυξη και λειτουργία 1 ιατρείου μνήμης σε Γενικό Νοσοκομείο με προϋπολογισμό 133.800 ευρώ
- Ανάπτυξη και λειτουργία 2 Κέντρων Ημέρας για ανηλίκους και ενήλικους πρόσφυγες και μετανάστες με προϋπολογισμό 400.000 ευρώ
-Ανάπτυξη και λειτουργία 10 Κέντρων διακομιδής ακούσιων νοσηλειών με Π/Υ 1.700.000 ευρώ

2) Τροποποιείται το υποέργο 5 από «Ανάπτυξη και λειτουργία 5 Κέντρων Ημέρας που διεξάγουν έρευνα και παρεμβαίνουν σε ζητήματα ψυχικής υγείας των φοιτητών» σε «Ανάπτυξη και λειτουργία 4 Κέντρων Ημέρας με μείωση του Προϋπολογισμού από 750.000 ευρώ σε 600.000 ευρώ».

Συνολικά η ημερομηνία λήξης του Έργου ορίζεται η 30/11/2025.  

Ταυτότητα του έργου

Το έργο, που έχει ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης από τις 29/03/2022 έχει προτείνει: έξι Κέντρα Ημέρας και τέσσερις Κινητές Μονάδες για νοσήματα που προκαλούν άνοια, τρία Κέντρα Ημέρας για ασθενείς στο φάσμα του αυτισμού, τέσσερα Κέντρα Ημέρας που διεξάγουν έρευνα και παρεμβαίνουν σε ζητήματα ψυχικής υγείας των φοιτητών, τέσσερα Κέντρα Ημέρας για εργαζόμενους και δύο Κέντρα Ημέρας για τη στήριξη της οικογένειας, οκτώ Κέντρα έγκαιρης παρέμβασης στην ψύχωση, έξι Κέντρα Ημέρας και πέντε Κινητές Μονάδες Ψυχικής Υγείας για ενήλικες, οκτώ Κέντρα Ημέρας και εννέα Κινητές Μονάδες Ψυχικής Υγείας για παιδιά και εφήβους.

Επιδείνωση στους δείκτες ψυχικής υγείας των εφήβων—κυρίως των κοριτσιών

Όπως αναδεικνύεται στη διακρατική έρευνα με τίτλο «Έρευνα για τις Συμπεριφορές που Συνδέονται με την Υγεία των Εφήβων» (Health Behaviour in School-aged Children, HBSC) το 2022 (έτος συλλογής των πιο πρόσφατων δεδομένων) «πολύ καλή» υγεία ανέφεραν ότι έχουν μόνο δύο στους/στις 5 εφήβους (42%) στην Ελλαδα, με το ποσοστό του δείκτη αυτού να είναι σταθερά μειούμενο κατά τη διάρκεια της τελευταίας 15ετίας—ιδιαίτερα στο τελευταίο της μέρος. Παρόμοια, μόλις ένας/μία στους/στις 3 εφήβους (32%) στη χώρα μας ανέφερε «υψηλά» επιπέδα ικανοποίησης από τη ζωή το 2022, με το ποσοστό αυτό να είναι επίσης σταθερά σε πτώση σε όλη τη διάρκεια της τελευταίας 20ετίας. Τέλος, το 60% των εφήβων ανέφεραν εμμένουσες ψυχολογικές ή/και σωματικές ενοχλήσεις το 2022. Και, παρόλο που η τάση στο ποσοστό αυτό ήταν πτωτική μέχρι το 2014, την τελευταία 10ετία υπήρξε ανακοπή και αύξηση, η οποία επίσης εμφανίζεται ιδιαίτερα έντονη τα τελευταία χρόνια. 

Η Έκθεση της διακρατικής έρευνας HBSC για το 2021/22 (συμμετείχαν σε αυτήν περίπου 280.000 έφηβοι ηλικίας 11, 13 και 15 ετών από 44 χώρες, περίπου ,6.500 εξ αυτών στην Ελλάδα), αναδεικνύει και την ιδιαιτερότητα του εφηβικού πληθυσμού της χώρας μας έναντι των άλλων χωρών. Για παράδειγμα, το αντιληπτό επίπεδο (σωματικής) υγείας στους/στις εφήβους -αν και όχι σε επιθυμητά επίπεδα- είναι στη χώρα μας σημαντικά υψηλότερο (42%) του διακρατικού μέσου όρου (36%). Στην Ελλάδα, παρατηρούνται επιπλέον υψηλότερα ποσοστά εφήβων με αυτεπάρκεια—με ευχέρεια, δηλαδή, στο να βρίσκουν λύσεις σε μικρές ή μεγάλες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν (69%, και 61%, αντίστοιχα) και να φέρνουν σε πέρας το έργο και τα καθήκοντα που έχουν αναλάβει (60% και 57%, αντίστοιχα). Τέλος, και δείκτες όπως το αίσθημα ικανοποίησης από τη ζωή και το αντιληπτό επίπεδο ψυχικής ευεξίας (mental well-being) βρίσκονται πολύ κοντά στον μέσον όρο του προγράμματος συνολικά.

Υψηλότερα επίπεδα εκδήλωσης ενοχλήσεων ψυχολογικής και σωματικής φύσης

Από την άλλη, σημαντικά υψηλότερο ποσοστό έφηβων αγοριών και κοριτσιών στην Ελλάδα (60%, έναντι 44% του διακρατικού μέσου όρου) αναφέρουν εμμένουσες ψυχολογικές και σωματικές ενοχλήσεις. Ειδικότερα, περισσότεροι από τους μισούς αισθάνονται συχνά νευρικότητα (53%) και ευερεθιστότητα (51%), ένας/μία στους/στις 3 (35%) είναι συχνά «στα κάτω τους» (ενδεικτικό θλίψης) και σε ​​παρόμοια περίπου αναλογία (30%) έχουν δυσκολίες ύπνου. Τέλος, ένας/μία στους/στις 4 (25%) έχει συχνά πονοκέφαλους και σε ​​ίδια αναλογία (24%) έχει πόνους στη μέση (ενδεικτικό απουσίας άσκησης και αδράνειας).

Χειρότερη και η ψυχική υγεία των Ελλήνων εργαζομένων

H περυσινή έρευνα του Ομίλου Adecco Global Workforce of the Future 2022 κατέγραψε ότι, παρόλο που παρατηρείται μια μικρή βελτίωση σε σχέση με το 2021 η διατάραξη της ψυχικής υγείας συνεχίζει να αποτελεί ένα μεγάλο πρόβλημα για το εργατικό δυναμικό, καθώς 1 στους 4 εργαζομένους διεθνώς ανέφερε ότι η ψυχολογία του χειροτέρεψε τον τελευταίο χρόνο. Η Ελλάδα κατέχει τα πρωτεία σε αυτή την κατηγορία, καθώς οι Έλληνες, σε ποσοστό 37% (10% πάνω από τον μέσο όρο) δηλώνουν ότι η ψυχική τους υγεία έχει χειροτερέψει τους τελευταίους 12 μήνες. Στις επόμενες θέσεις βρίσκεται η Φινλανδία με 34%, η Ισπανία με 32% και η Γαλλία με 31%.

Η ηλικιακή ομάδα η οποία δηλώνει περισσότερο επηρεασμένη είναι οι Millennials (42%) και οι εκπρόσωποι της Γενιάς Z (40%), δηλαδή κυρίως νεότερα άτομα, ενώ πολύ μεγάλη είναι και η διαφορά στις απαντήσεις μεταξύ των στελεχών που κατέχουν θέσεις ευθύνης (45%) οι οποίοι, όπως φαίνεται, νιώθουν πολύ περισσότερο πιεσμένοι και καταβεβλημένοι από τα στελέχη που δεν έχουν θέσεις ευθύνης (29%).

Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, οι εργαζόμενοι αναζητούν μια επαγγελματική στέγη που θα τους εξασφαλίζει την απαραίτητη ισορροπία μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής. Ειδικότερα, το 35% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι σκέφτονται να εγκαταλείψουν την εργασία τους στους επόμενους 12 μήνες λόγω υπερβολικού στρες και μεγάλης καταπόνησης. Επίσης, σχεδόν οι μισοί εργαζόμενοι που συμμετείχαν στην έρευνα (49%)  ανησυχούν ότι θα βιώσουν επαγγελματική εξουθένωση κάποια στιγμή στο μέλλον, ενώ το 36% δήλωσε ότι βιώνει ήδη. Οι αριθμοί αυτοί είναι ιδιαίτερα ανησυχητικοί για την κατάσταση που επικρατεί στον κόσμο της εργασίας, επειδή ένα εργατικό δυναμικό που νιώθει ψυχολογικά καταβεβλημένο, όχι μόνο δεν είναι παραγωγικό αλλά αναζητεί διαρκώς τον επόμενο σταθμό της καριέρας του, ενισχύοντας έτσι το φαινόμενο της «Σιωπηλής Παραίτησης» που παρατηρείται σε πολλές επιχειρήσεις ανά τον κόσμο σήμερα.

Μέτρα

Σύμφωνα με τους ίδιους τους εργαζομένους, τα 3 σημαντικότερα μέτρα που μπορεί να εφαρμόσει μια επιχείρηση για να περιορίσει τα φαινόμενα επαγγελματικής εξουθένωσης και να βελτιώσει την ψυχική ευεξία των ανθρώπων της είναι τα εξής: Πρώτον, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να ενθαρρύνουν τους εργαζομένους τους να κάνουν χρήση της ετήσιας άδειάς τους για να αποσυμφορίζονται, όποτε νιώθουν την ανάγκη (41%). Δεύτερον, οι εταιρείες οφείλουν να καλλιεργούν ένα κλίμα εμπιστοσύνης και μια υποστηρικτική κουλτούρα που θα εξασφαλίζει ότι οι εργαζόμενοι θα αισθάνονται ασφαλείς (40%). Τρίτον, οι εργοδότες θα πρέπει να επιτρέπουν στους εργαζομένους τους να απουσιάζουν ορισμένες μέρες από την εργασία τους, όταν αισθάνονται πιεσμένοι ψυχολογικά, ώστε να μπορούν να αναρρώσουν (38%).

Επίσης, από τα αποτελέσματα της έρευνας προκύπτει, ότι παρά τα βήματα που έχουν γίνει για την υιοθέτηση πολιτικών που ενισχύουν την ψυχική υγεία των εργαζομένων, η εφαρμογή τους είναι ακόμα σε πρώιμο στάδιο. Συγκεκριμένα, ενώ ένας στους δυο εργαζομένους (50%) ανησυχεί ότι θα βιώσει επαγγελματική εξάντληση κάποια στιγμή στο μέλλον, μόνο το 33% εξ αυτών δήλωσαν ότι αξιοποιούν τις ημέρες της άδειάς τους για να φροντίσουν την ψυχική τους υγεία. Επίσης, μόνο το 17% των εργαζομένων απουσιάζουν από την εργασία τους όταν αισθάνονται πιεσμένοι ψυχολογικά και η πλειοψηφία συνεχίζει να εργάζεται παρά τον αρνητικό αντίκτυπο που μπορεί αυτό να έχει τόσο στην υγεία τους όσο και στην παραγωγικότητά τους.