Το πρώτο ψυχωσικό επεισόδιο και η σημασία της έγκαιρης παρέμβασης

Δύο ως τρεις στους εκατό ανθρώπους στο γενικό πληθυσμό θα έρθουν αντιμέτωποι με την ψύχωση στη διάρκεια της ζωής τους, ενώ το 90% αυτών θα εκδηλώσουν το πρώτο επεισόδιο από την εφηβική ηλικία μέχρι τα 25 έτη. Η έγκαιρη ολιστική παρέμβαση έχει καθοριστική σημασία, καθώς προλαβαίνει την αποκοπή του ασθενή από τις δραστηριότητες και τον κοινωνικό του περίγυρο, ενώ επηρεάζει και την αποτελεσματικότητα της θεραπείας.

Μιλώντας στο iatronet.gr, ο ψυχίατρος Ευάγγελος Ντούρος, επιστημονικά υπεύθυνος της νεοσύστατης Μονάδας Έγκαιρης Παρέμβασης "ΠΝΟΕΣ SKG" στη Θεσσαλονίκη, περιγράφει τα πολλά "πρόσωπα" της ψύχωσης και τους σύγχρονους τρόπους παρέμβασης, που περιλαμβάνουν βιολογικούς, ψυχολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες.

Η ψύχωση και οι εκδηλώσεις της

Η ψύχωση ως έννοια καλύπτει πολλές διαφορετικές καταστάσεις, στις οποίες το άτομο χάνει σε κάποιο βαθμό την επαφή με την πραγματικότητα ή αλλάζει τον τρόπο με την οποία την αντιλαμβάνεται. Εμφανίζεται με μια ποικιλία εκδηλώσεων, με τη βασική διάκριση να γίνεται μεταξύ των πιο έντονων (θετικών) συμπτωμάτων και των συμπτωμάτων απόσυρσης (αρνητικών).

Όπως εξηγεί ο κ. Ντούρος, στην πρώτη κατηγορία εντάσσονται

• Οι παραληρητικές ιδέες που έχουν την έννοια της δίωξης. Για παράδειγμα νιώθω ότι με καταδιώκουν, θέλουν να μου κάνουν κακό, κάποιος κάτι έκανε στο φαγητό μου.
• Η αντίληψη αισθήσεων που δεν υπακούν στην κοινή πραγματικότητα. Για παράδειγμα, ακούω φωνές ή βλέπω κάτι που οι άλλοι δεν το ακούν ή δεν το βλέπουν.
• Αποδιοργανωμένη και παράξενη συμπεριφορά, που δεν είναι κοινωνικά αποδεκτή, να γελάει κάποιος σε μια κηδεία.

Τα μη ηχηρά συμπτώματα, εκδηλώνονται συχνά με την απόσυρση. "Ακούμε συχνά οικογένειες να λένε ότι το παιδί έχει κλειστεί στο δωμάτιό του, δεν μας μιλάει, έχει αφήσει το κινητό του στην άκρη, σαν να λέει κάποια περίεργα πράγματα. Έχουν μειωμένη εκφραστικότητα, συναίσθημα, σχέσεις κλπ", αναφέρει.

Το πρώτο επεισόδιο

Έρευνες έχουν δείξει πως παρεμβάλλεται πολύς καιρός - συχνά 1 και 1,5 έτος - από την εκδήλωση των πρώτων συμπτωμάτων μέχρι την αναζήτηση βοήθειας από το περιβάλλον του ασθενή.

"Ο χρόνος αυτός είναι κρίσιμος γιατί οι άνθρωποι σε αυτό το διάστημα χάνουν τους δεσμούς και την επαφή τους με τη δουλειά τους, με τις σπουδές τους, με το σχολείο τους, με τους φίλους και τις σχέσεις τους", τονίζει ο κ. Ντούρος, προσθέτοντας πως η καθυστέρηση έχει επίπτωση και στην αποτελεσματικότητα της θεραπευτικής παρέμβασης: "Οι καταστάσεις αυτές φθείρουν την υγεία μας, τον οργανισμό μας, τον εγκέφαλο απ΄ όσο γνωρίζουμε. Σαν να έχουμε μια φωτιά την οποία δεν φροντίσει να σβήσει εγκαίρως".

Τριπλό μοντέλο παρέμβασης

Η θεραπευτική αντιμετώπιση μετά την σωστή διάγνωση, περιλαμβάνει ένα μεγάλο εύρος παρεμβάσεων, που στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων απαιτεί και χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής.

"Εμείς ως Μονάδα Έγκαιρης Παρέμβασης, στο πλαίσιο της σύγχρονης αντίληψης, ακολουθούμε την έννοια του βιοψυχοκοινωνικού μοντέλου για την φροντίδα των ανθρώπων, που περιλαμβάνει και βιολογικούς παράγοντες και ψυχολογικούς και κοινωνικούς", αναφέρει ο υπεύθυνος της Μονάδας, η οποία είναι στελεχωμένη με εξειδικευμένους επαγγελματίες ψυχικής υγείας - ψυχιάτρους, ψυχολόγους, κοινωνικό λειτουργό, νοσηλευτή - προκειμένου η φροντίδα να είναι συνολική: «Περιλαμβάνει και το κομμάτι της φαρμακευτικής αγωγής και αυτά της ψυχοθεραπείας, της υποστήριξης της οικογένειας και των κοινωνικών παρεμβάσεων όταν υπάρχουν ζητήματα επιτροπών, επιδομάτων κλπ.", σημειώνει.

Στις περισσότερες περιπτώσεις η φαρμακευτική αγωγή βοηθάει στην ύφεση των συμπτωμάτων. Συχνά, ωστόσο, ο ασθενής εγκαταλείπει τη φροντίδα, την φαρμακευτική αγωγή και την παρακολούθηση, με αποτέλεσμα να υπάρχουν υποτροπές, που σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να φτάσουν σε συχνότητα και το 80% μετά από 2 - 3 χρόνια.

Η Μονάδα

Οι "ΠΝΟΕΣ SKG" είναι μια από τις 8 Μονάδες Έγκαιρης Παρέμβασης για την Ψύχωση (3 στην Αθήνα και από μία σε Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα, Ηράκλειο, Ρόδο, Τρίπολη) που δημιουργήθηκαν στη χώρα τα τελευταία δύο χρόνια. Παρέχει υπηρεσίες ψυχικής υγείας σε άτομα από 15 έως 35 ετών που βιώνουν για πρώτη φορά ψυχωσικό επεισόδιο. Βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία από τον περασμένο Ιούνιο, με έδρα τη Θεσσαλονίκη και περιοχή κάλυψης το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας και της Θράκης. "Στην περιοχή αυτή, με βάση την επιδημιολογία, περιμένουμε ως και 300 με 400 περιστατικά κάθε χρόνο, με βάση την ελληνική μελέτη του 2011 που έδειξε πως εκδηλώνονται 30 καινούργια περιστατικά ανά 100.000 πληθυσμού κατ΄ έτος", αναφέρει ο κ. Ντούρος.

Στο πρώτο 4μηνο λειτουργίας τα στελέχη της Μονάδας έχουν παρέμβει και εκτιμήσει μερικές δεκάδες λήπτες υπηρεσιών, ενώ πραγματοποιούν επισκέψεις και επαφές με φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, πανεπιστήμια, εκκλησία και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, προκειμένου να κάνουν γνωστή τη λειτουργία της Μονάδας, η οποία παρέχει υπηρεσίες εντελώς δωρεάν, στο πλαίσιο της Δημόσιας Υγείας.

Εργαστήρι για φοιτητές του ΑΠΘ

Την Τρίτη 24 Οκτωβρίου, το Κέντρο Συμβουλευτικής και Ψυχολογικής Υποστήριξης (ΚΕ.ΣΥ.Ψ.Υ.) σε συνεργασία με τις "ΠΝΟΕΣ SKG" διοργανώνει εργαστήρι για τους φοιτητές και τις φοιτήτριες του Α.Π.Θ. με θέμα: "Όταν η ζωή δεν τα φέρνει όπως τα περιμένεις - Έγκαιρη Παρέμβαση στην Ψύχωση".

"Εκτός από τα παιδιά που έχουν ήδη εκδηλώσει κάποιο επεισόδιο, μας ενδιαφέρει πάρα πολύ να ανιχνεύσουμε αυτά που βρίσκονται σε κίνδυνο, με κάποια πρώιμα άτυπα συμπτώματα που εμείς μπορούμε να διακρίνουμε ότι εκεί κάτι συμβαίνει", επεσήμανε στο iatronet.gr ο καθηγητής Ψυχιατρικής του ΑΠΘ, Βασίλης Μποζίκας, που έχει την επιστημονική εποπτεία της Μονάδας.