Διαβήτης: Ο ρόλος των τεχνητών γλυκαντικών στη διατροφή

Η 14η Νοεμβρίου έχει οριστεί ως Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη και ο Νοέμβριος είναι αφιερωμένος στην ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού για τη σημασία της πρόληψης και της σωστής αντιμετώπισης του σακχαρώδους διαβήτη. Ο διαβήτης είναι μια σύγχρονη επιδημία και υπολογίζεται ότι πάσχουν  από αυτόν 537 εκατομμύρια ενήλικες. Οι προβλέψεις είναι δυσοίωνες, καθώς ο αριθμός αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω ως το 2045, στα 783 εκατομμύρια.

Σημαντικός είναι ο ρόλος της ισορροπημένης διατροφής. Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι κάποιος που πάσχει από διαβόητη θα πρέπει να στερηθεί και τη γλυκιά γεύση. Σε αυτό βοηθούν τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά. Τι ισχύει όμως με τη χρήση τους στον διαβήτη;

Τα γλυκαντικά με λίγες ή καθόλου θερμίδες μπορούν να χρησιμοποιηθούν με ασφάλεια για να αντικαταστήσουν τη ζάχαρη στο πλαίσιο μιας ισορροπημένης διατροφής.

Όπως σημειώνει η κα Βίκυ Πυρογιάννη, Διαιτολόγος - Διατροφολόγος MSc, Επιστημονικός Σύμβουλος της Διεθνούς Ένωσης Γλυκαντικών: «Σε αντίθεση με τη ζάχαρη, τα ολιγοθερμιδικά/μη θερμιδογόνα γλυκαντικά δεν αυξάνουν τα επίπεδα γλυκόζης (σακχάρου) και ινσουλίνης στο αίμα. Αυτή η ιδιότητά τους είναι που τα καθιστά χρήσιμα στη διατροφή των ατόμων με διαβήτη που αναζητούν εναλλακτικές επιλογές για να διατηρήσουν τη γλυκιά γεύση στη ζωή τους μειώνοντας παράλληλα την κατανάλωση ζάχαρης».

Τι σημαίνει αυτό στην πράξη;

Τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά δεν «ρίχνουν το σάκχαρο» από μόνα τους. Ωστόσο, αν αντικαταστήσουμε ένα τρόφιμο/ ρόφημα με ζάχαρη με το αντίστοιχο που περιέχει ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά, θα έχουμε μικρότερη αύξηση του σακχάρου μεταγευματικά.

Για αυτόν τον λόγο, τα γλυκαντικά με λίγες ή καθόλου θερμίδες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μέρος της διατροφικής διαχείρισης του διαβήτη για να βοηθήσουν στη μείωση της συνολικής πρόσληψης ενέργειας και υδατανθράκων.

Αυτό το όφελος αναγνωρίζεται από τον Αμερικάνικο Σύλλογο Διαβήτη (American Diabetes Association), την Ευρωπαϊκή Εταιρία για τη Μελέτη του Διαβήτη (European Association for the Study of Diabetes), και άλλους επιστημονικούς συλλόγους ανά τον κόσμο, που έχουν δημοσιεύσει διατροφικές οδηγίες προς τα άτομα με διαβήτη, συστήνοντας τη χρήση ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών ως υποκατάστατα της ζάχαρης στην καθημερινή διατροφή, μιας και δεν επιδρούν στα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα.

Επιπλέον οφέλη των ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών:

• Μπορούν να διαδραματίσουν ένα σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας, βοηθώντας όσους χρησιμοποιούν ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά αντί για ζάχαρη να μειώσουν τόσο την πρόσληψη θερμίδων όσο και το σωματικό τους βάρος, εφόσον βέβαια είναι μέρος μιας συνολικά ισορροπημένης διατροφής και ενός υγιεινού τρόπου ζωής. 
• Δεν συμβάλλουν στη δημιουργία τερηδόνας και η χρήση τους στη θέση της ζάχαρης συμβάλλει στη διατήρηση της μεταλλοποίησης των δοντιών και στην εξουδετέρωση των οξέων της οδοντικής πλάκας.
• Αποτελούν ένα απαραίτητο εργαλείο που βοηθά/διευκολύνει τις εταιρείες τροφίμων και ποτών να ανασυνθέσουν τα προϊόντα τους, μειώνοντας την ποσότητα της ζάχαρης και των θερμίδων που περιέχουν

Τι ισχύει σχετικά με την ασφάλειά τους;

Tα γλυκαντικά με λίγες ή καθόλου θερμίδες είναι ασφαλή, καθώς έχουν ερευνηθεί εκτενώς και εγκριθεί από φορείς υπεύθυνους για τον έλεγχο της ασφαλείας τροφίμων σε όλο τον κόσμο, όπως η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA), ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ, και η Μικτή Επιτροπή Ειδικών για τα Πρόσθετα Τροφίμων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (JECFA).

Μάλιστα, μόλις τον Ιούλιο του 2023 η JECFA που είναι το υπεύθυνο όργανο για την ασφάλεια πρόσθετων τροφίμων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας, επιβεβαίωσε την ασφάλεια του γνωστού ολιγοθερμιδικού γλυκαντικού ασπαρτάμη, χωρίς να αλλάξει το όριο της Αποδεκτής Ημερήσιας Πρόσληψης.

Το όριο αυτό, που αντιστοιχεί στην ποσότητα που μπορεί να καταναλώνεται ημερησίως χωρίς πρόβλημα για την υγεία, αφορά σε καθημερινή κατανάλωση έως και 40 mg ασπαρτάμης ανά κιλό σωματικού βάρους, που σημαίνει πως ένας ενήλικος άνθρωπος 70 κιλών πρέπει να πίνει καθημερινά από 9 έως 14 κουτάκια για να υπερβεί την Αποδεκτή Ημερήσια Πρόσληψη ασπαρτάμης μόνο από αναψυκτικά, δηλαδή πολλαπλάσια ποσότητα από αυτή  που καταναλώνουν οι περισσότεροι άνθρωποι καθημερινά.

Μελέτες ανά τον κόσμο δείχνουν ότι οι προσλήψεις των εγκεκριμένων γλυκαντικών με λίγες ή καθόλου θερμίδες, συμπεριλαμβανομένης της ασπαρτάμης, είναι πολύ χαμηλότερες από τις τιμές της Αποδεκτής Ημερήσιας Πρόσληψης.