Τι σηματοδοτεί η πρώτη μεταμόσχευση ήπατος από ζώντα δότη

Η πρώτη στην Ελλάδα μεταμόσχευση ήπατος από ζώντα πατέρα στην ασθενή κόρη του, που έγινε την Τρίτη στο Λαϊκό Νοσοκομείο, μπορεί να σηματοδοτήσει την έναρξη μιας νέας αισιόδοξης εποχής για τις μεταμοσχεύσεις στη χώρα μας, υπό την προϋπόθεση ότι θα στηριχθεί από την Πολιτεία. Η δυνατότητα του γονέα να δώσει ζωή στο παιδί του, χαρίζοντάς του ένα τμήμα του δικού του ήπατος, είναι μια επιλογή ύψιστης σημασίας που εφαρμόζεται με επιτυχία στο εξωτερικό και μπορεί να καθιερωθεί και στην Ελλάδα.

Νέες ενδείξεις για καρκίνους, που δεν μπορούν να εξαιρεθούν πλήρως με χειρουργική εκτομή, καθιστούν τη μεταμόσχευση από ζώντα δότη ως προτεινόμενη επιλογή αντιμετώπισης για ενήλικες και ανήλικους ασθενείς, αυξάνοντας διαρκώς τις ανάγκες, όπως επισημαίνει μιλώντας στο iatronet.gr ο αναπληρωτής καθηγητής της Χειρουργικής Κλινικής Μεταμοσχεύσεων του ΑΠΘ στο Ιπποκράτειο νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, Νικόλαος Αντωνιάδης. Η συγκεκριμένη κλινική είναι το μεγαλύτερο μεταμοσχευτικό κέντρο στην Ελλάδα σε ό,τι αφορά το ήπαρ, με 30 ως 40 μεταμοσχεύσεις ήπατος κατ΄ έτος από πτωματικούς δότες.

Οι ανάγκες θα αυξηθούν

Όπως εξηγεί ο κ. Αντωνιάδης, η μεταμόσχευση ήπατος αποτελούσε μέχρι σήμερα θεραπεία επιλογής για ηπατικές ανεπάρκειες, χολοστατικές νόσους, για νόσο του Γουίλσον, ηπατοκυτταρικό καρκίνο κ.ά. Πλέον, επιλέγεται ως μέθοδος και σε καρκίνους που δεν περιλαμβάνονταν μέχρι τώρα στις ενδείξεις, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι ανάγκες.

«Σε περιπτώσεις μεταστάσεων από καρκίνο του παχέος εντέρου, σε ένα μεγάλο χολαγγειοκαρκίνωμα και σε άλλους καρκίνους που η χειρουργική εκτομή δεν μπορεί να αφαιρέσει πλήρως, η μεταμόσχευση είναι πλέον μια αποτελεσματική μέθοδος αντιμετώπισης, αν και ακόμη αμφιλεγόμενη σε κάποιες περιπτώσεις», αναφέρει ο αναπληρωτής καθηγητής και προσθέτει: «Τα μοσχεύματα από πτωματικούς δότες δεν μπορούμε ακόμη να τα διαθέτουμε σε τέτοιες ενδείξεις, οπότε οι μεταμοσχεύσεις ήπατος από ζώντα δότη μπορεί να είναι μια ρεαλιστική και αποτελεσματική λύση, εφόσον οι ανάγκες αυξάνονται».

Πρώτη επιλογή για παιδιά

Μέχρι σήμερα οι ασθενείς και οι δότες ήπατος καταφεύγουν σε εξειδικευμένα κέντρα του εξωτερικού, προκειμένου να υποβληθούν σε αυτού του είδους τη μεταμόσχευση. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι λήπτες είναι παιδιά.

«Έχουμε παραπέμψει ασθενείς στο εξωτερικό, και στην Ιταλία και στο Βέλγιο. Και ενήλικες, αλλά και παιδιά, όπου είναι η πρώτη επιλογή ο ζώντας δότης, γιατί ένα παιδί δεν μπορεί να δεχτεί ένα πτωματικό μόσχευμα ενήλικου, λόγω μεγέθους», σημειώνει και προσθέτει: «και η ιστοσυμβατότητα είναι πιο μεγάλη, γιατί το μόσχευμα είναι του γονέα του. Συνήθως αφορά χολοστατικές νόσους, κάποιους καρκίνους, μεταβολικά νοσήματα κ.ά.»

Τα επόμενα χρόνια οι ανάγκες εκτιμάται πως θα αυξάνονται διαρκώς, με την προσθήκη και των νέων ενδείξεων. «Πρέπει να δώσουμε τις επιλογές στους ασθενείς μας και να μπορέσουμε να επεκτείνουμε τις δραστηριότητές μας και σε αυτές τις ανάγκες, που είναι υπαρκτές. Υπάρχουν ασθενείς, έστω λίγοι, που αναγκάζονται να πάνε στο εξωτερικό για να κάνουν αυτές τις επεμβάσεις, με όλο το κόστος που υπάρχει και στους ίδιους τους ασθενείς, αλλά και στο σύστημα υγείας που πρέπει να καλύψει αυτό το κόστος», επισημαίνει ο κ.Αντωνιάδης.

«Μπορούμε να το κάνουμε»

Σύμφωνα με τον αναπληρωτή καθηγητή, υπάρχει η δυνατότητα καθιέρωσης ανάλογων εξειδικευμένων επεμβάσεων στην Ελλάδα, υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρξει η βούληση να στηριχθεί και να οργανωθεί κατάλληλα. «Δεν μπορούμε να πούμε ότι είμαστε έτοιμοι, αλλά σίγουρα με μια στήριξη από το νοσοκομείο, την ΥΠΕ και το υπουργείο Υγείας υπάρχει ο τρόπος να προχωρήσουμε αν υπάρξει η θέληση», υπογραμμίζει, προσθέτοντας: «χρειάζεται μια καλή στήριξη από ηπατολόγους και μια καλύτερη συνολική οργάνωση. Αφού μπόρεσαν στο Λαϊκό, μπορούμε και εμείς. Μην ξεχνάμε ότι είμαστε το παλαιότερο και μεγαλύτερο μεταμοσχευτικό κέντρο».

Στην Κλινική Μεταμοσχεύσεων του ΑΠΘ στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης πραγματοποιούνται κάθε χρόνο από 30 ως 40 μεταμοσχεύσεις ήπατος. Είναι η μοναδική στην Ελλάδα και μια από τις ελάχιστες στην Ευρώπη που εφαρμόζει το πρωτοποριακό πρωτόκολλο ταχείας αποκατάστασης, χάρη στο οποίο ο ασθενής που λαμβάνει το ηπατικό μόσχευμα αναρρώνει και επιστρέφει στο σπίτι του μόλις 10 μέρες μετά την επέμβαση, έναντι 22 με τις παραδοσιακές μεθόδους.

Επίσης, στην Κλινική πραγματοποιούνται περισσότερες από 45 μεταμοσχεύσεις νεφρών, παρά τα σημαντικά προβλήματα υποστελέχωσης, κυρίως σε αναισθησιολόγους, ενώ έχει στο ενεργητικό της και μεταμοσχεύσεις νησιδίων, στο πλαίσιο πιλοτικού προγράμματος που έχει διακοπεί.

Στα μέσα του 2022 η ανησυχητική εμφάνιση επιδημίας οξείας ηπατίτιδας άγνωστης αιτιολογίας σε παιδιά έφερε στο προσκήνιο την αδυναμία της Ελλάδας να πραγματοποιεί μεταμοσχεύσεις ήπατος σε ανήλικους ασθενείς. Στο Ιπποκράτειο της Θεσσαλονίκης εφαρμόστηκε σχετικό πρόγραμμα, στο πλαίσιο του οποίου έγιναν 21 επεμβάσεις σε παιδιά μέχρι τη διακοπή του το 2008. Έκτοτε τα περιστατικά παραπέμπονται στο εξωτερικό.

Η μεταμόσχευση από ζώντα δότη –συνήθως συγγενή του λήπτη για λόγους ιστοσυμβατότητας- γίνεται με εκτομή του ήπατος του δότη και τον διαχωρισμό του σε δύο τμήματα, με ειδική τεχνική. Το μικρότερο τμήμα αφαιρείται και μεταμοσχεύεται στον λήπτη. Στη συνέχεια τα δύο τμήματα του ήπατος αναγεννώνται.