Χημειοπροφύλαξη για έξαρση μηνιγγίτιδας: Τι να προσέξουμε στις απόκριες

Η έξαρση περιστατικών μικροβιακής μηνιγγίτιδας που παρατηρείται το τελευταίο διάστημα στην Πάτρα, γεννά ανησυχία για τον κίνδυνο περαιτέρω μετάδοσης τις επόμενες μέρες, σε μια πόλη που θα βρεθεί στο επίκεντρο της κορύφωσης των καρναβαλικών εκδηλώσεων. Κλιμάκιο του ΕΟΔΥ βρίσκεται εδώ και μέρες στην αχαϊκή πρωτεύουσα και υλοποιεί δράση αντιβιοτικής χημειοπροφύλαξης σε έναν ευρύ κύκλο ατόμων, ο οποίος ξεπερνά κατά πολύ το κοντινό περιβάλλον των φοιτητών που νόσησαν, καθώς και εμβολιασμού στις στενές επαφές των τελευταίων.

Ο παιδίατρος - λοιμωξιολόγος και επί σειρά ετών διευθυντής της Παιδιατρικής Κλινικής του πρώην νοσοκομείου Λοιμωδών Νοσημάτων της Θεσσαλονίκης, Ιωάννης Καβαλιώτης (φωτογραφία), έχει αντιμετωπίσει χιλιάδες περιστατικά μηνιγγίτιδας στις τέσσερις δεκαετίες της επαγγελματικής του διαδρομής. Μιλώντας στο iatronet.gr διευκρινίζει πως η χημειοπροφύλαξη με αντιβίωση αρκεί να γίνει στο στενό περιβάλλον των νοσούντων και εξηγεί γιατί ο εμβολιασμός δεν μπορεί να προστατεύσει άμεσα όσους έχουν εκτεθεί.

Διευκρινίζει πως η μηνιγγίτιδα δεν έχει υψηλή μεταδοτικότητα όσο για παράδειγμα ο κορωνοϊός και πολύ περισσότερο η ιλαρά, ενώ επισημαίνει πως ο κίνδυνος μετάδοσης μπορεί να περιοριστεί σημαντικά με απλά μέτρα προφύλαξης, όπως ο βήχας και το φτάρνισμα με μαντήλι, καθώς και η αποφυγή κοινής χρήσης ποτηριών, μαχαιριών, τσιγάρου και κραγιόν από διαφορετικά άτομα.

Τέλος, παραθέτει χαρακτηριστικά συμπτώματα της μηνιγγίτιδας που πρέπει να χτυπήσουν "καμπανάκι" για άμεση προσφυγή σε γιατρό.

Τα 14 κρούσματα μηνιγγίτιδας σε δύο μήνες, έναντι 23 πέρυσι όλο το χρόνο, συνιστούν έξαρση;

Για την Πάτρα μπορούμε να μιλάμε για έξαρση, λόγω των τριών κρουσμάτων σε φοιτητές σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Για όλη την Ελλάδα, τα 14 κρούσματα σε δύο μήνες έναντι 23 όλη τη χρονιά πέρυσι είναι μια σημαντική αύξηση, αλλά πρέπει να δούμε την πορεία στη συνέχεια για να εξάγουμε συμπεράσματα.

Πώς αντιμετωπίζεται μια τοπική έξαρση;

Εφόσον επιβεβαιωθεί ότι ο αιτιολογικός παράγοντας είναι ο μηνιγγιτιδιόκοκκος (οποιασδήποτε ομάδας),  δίνεται χημειοπροφύλαξη στο άμεσο περιβάλλον αυτού που νοσεί, δηλαδή στην οικογένεια και σε όσους ήρθαν σε επαφή επί 5 ώρες την ημέρα τις προηγούμενες 7 μέρες από την έναρξη της νόσου. Οι συμφοιτητές δεν είναι άμεσο περιβάλλον. Εκεί μπορούμε να δώσουμε μόνο στα άτομα που είχαν στενή επαφή, φερ’ ειπείν σε όσους κάθονται στην ίδια σειρά στο αμφιθέατρο. Δεν χρειάζεται να δώσουμε προφύλαξη σε όλη την τάξη, στους καθηγητές,  τους δασκάλους, το προσωπικό, εκτός αν αυτά τα άτομα έχουν στενή επαφή και εκτός σχολείου ή πανεπιστημίου. Αν μένουν μαζί, κάνουν στενή παρέα, βγαίνουν καθημερινά και περνούν πολλές ώρες μαζί. Ούτε έχει νόημα να γίνει απολύμανση στο αμφιθέατρο ή στη σχολική τάξη, γιατί το παθογόνο δεν μεταδίδεται με τις επιφάνειες.

Η χημειοπροφύλαξη με αντιβίωση είναι βραχείας προστασίας, θα προστατεύσει το άτομο εκείνες τις μέρες. Προτείνεται η σιπροφλοξασίνη, σε δοσολογία 500 mg για παιδιά άνω των 12 ετών και ενήλικες, 250 mg για παιδιά 5-12 ετών και 125 mg για κάτω των 5 ετών.

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και η ριφαμπικίνη (διαχρονικά φάρμακο εκλογής), εφόσον είναι διαθέσιμη μιας και κατά περιόδους παρουσιάζει ελλείψεις.

Ο εμβολιασμός ενδείκνυται;

Η πιο σίγουρη και πιο μακροχρόνια προφύλαξη είναι ο εμβολιασμός, αλλά δεν ενδείκνυται για όσους έχουν ήδη εκτεθεί. Ο χρόνος επωάσεως της μηνιγγίτιδας είναι βραχύς. Από τη στιγμή που θα έρθεις σε επαφή με ένα νοσούντα, από τη στιγμή που θα πάρεις το μικρόβιο και θα μολυνθείς ο ίδιος, θέλει 3, το πολύ 4 μέρες για να εκδηλωθεί η νόσος. Σε αυτό το διάστημα όμως δεν έχει δράση το εμβόλιο, χρειάζεται 15 με 20 μέρες, και αυτή θα είναι μόνο η δράση της πρώτης δόσης, θέλει δεύτερη για πλήρη κάλυψη. Το εμβόλιο έχει νόημα για προστασία από πιθανή μελλοντική έκθεση.

Ανησυχείτε για πιθανές νέες μεταδόσεις στις Απόκριες;

Ο μηνιγγιτιδόκοκκος μεταδίδεται αερογενώς με τα σταγονίδια και με επαφή με ρινοφαρυγγικές εκκρίσεις, αλλά δεν έχει πολύ υψηλή μεταδοτικότητα. Προϋποθέτει πολύ στενή επαφή, κατάλληλο μικροβιακό φορτίο και χρόνο επαφής, επτά ημέρες επί πέντε ώρες τη μέρα. Δεν έχει τη μεταδοτικότητα της COVID και πολύ περισσότερο της ιλαράς όπου ο ένας μεταδίδει σε άλλους 15. Στην καθημερινή κοινωνική συμπεριφορά δεν υπάρχει υψηλός κίνδυνος. Δεν θα κολλήσω αν καθίσω μισή ώρα και μιλήσω με κάποιον.

Βέβαια, στις Απόκριες είναι αλήθεια πως οι άνθρωποι έρχονται σε πολύ στενή επαφή και ακολουθούν κάποιες συνήθειες που μπορεί να ευνοήσουν τη μετάδοση. Αυτή μπορεί να γίνει κυρίως με ανταλλαγή υγρών, δηλαδή με το φιλί, με το να πιει κάποιος από το ποτήρι ή τι μπουκάλι μπύρας ενός που νοσεί.

Ποιες συμβουλές θα δίνατε σε όσους θα βρεθούν στην Πάτρα για τις Απόκριες;

Να αποφεύγουν το βήχα και το φτάρνισμα στο πρόσωπο του άλλου χωρίς να βάζουν το χέρι ή ένα μαντήλι. Τα φιλιά, η κοινή χρήση σκευών φαγητού και ποτού (ποτηριού, μπουκαλιού, πιρουνιού, κουταλιού), η κοινή χρήση οδοντόβουρτσας, ή και του κραγιόν και του lipstick που συνηθίζουν μοιράζονται οι νέες κοπέλες, μπορούν να ευνοήσουν τη μετάδοση, όπως και η κοινή χρήση του ίδιου τσιγάρου που βρέχεται από το σάλιο.

Αυτά είναι στοιχειώδη μέτρα προφύλαξης και υγιεινής που αν τα προσέξει κάποιος, δεν θα έχουμε ιδιαίτερο πρόβλημα.

Ποια είναι τα βασικά συμπτώματα που πρέπει να μας κινητοποιήσουν;

Τα συμπτώματα εξαρτώνται και από την ηλικία του νοσούντος. Άλλα έχει ένα βρέφος, άλλη ένα παιδί, άλλα ένας έφηβος.

Τα πιο κοινά είναι ο πυρετός, η ταχυκαρδία, μια ωχρότητα, μια κυάνωση που να μην εξηγείται με τη γενική κατάσταση του οργανισμού. Ειδικό σύμπτωμα είναι η δυσκαμψία στον αυχένα, ενώ μπορεί να υποψιάσει μια εμφανής στους άλλους αδυναμία κοινωνικής συμπεριφοράς.

Χαρακτηριστικό είναι το αιμορραγικό πετεχειώδες εξάνθημα, που εμφανίζεται συνήθως σε παιδιά. Συχνά αρχίζει από τα πέλματα και επεκτείνεται. Αν το δεις στο χέρι, στο σώμα, στο λαιμό και έχει και πυρετό το άτομο, πρέπει επειγόντως να πάει στο νοσοκομείο. Στη διάγνωση του εξανθήματος μπορεί να βοηθήσει πρακτικά το τεστ του γυαλιού: Πιέζετε ένα διαφανές γυαλί επάνω στο ύποπτο εξάνθημα. Αν το εξάνθημα ΔΕΝ εξασθενεί, είναι αιμορραγικό.