Κ. Γουργουλιάνης: Αφρικανική σκόνη, δυνητικοί κίνδυνοι, τρόποι προφύλαξης

Η αφρικανική σκόνη, που ξεκίνησε από την Κρήτη και σταδιακά επεκτάθηκε στην ηπειρωτική χώρα για να σκεπάσει επί διήμερο μεγάλο μέρος της χώρας, μπορεί να αποτελέσει το "κερασάκι" στην τούρτα της επιβάρυνσης ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού, οι οποίοι εκτίθενται σε διάφορες πηγές ατμοσφαιρικής ρύπανσης, όπως τζάκια, κυκλοφορία αυτοκινήτων, βιομηχανία κ.ά.

Αυτό αναφέρει μιλώντας στο iatronet.gr ο καθηγητής Πνευμονολογίας και Κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Κωνσταντίνος Γουργουλιάνης (φωτογραφία). Ο ίδιος εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο τα σωματίδια της σκόνης μπορούν να εισχωρήσουν μέσω των αεραγωγών βαθιά στο αναπνευστικό σύστημα, φτάνοντας μέχρι τις κυψελίδες των πνευμόνων και μέσω της κυκλοφορίας του αίματος να μεταφερθούν σε άλλα όργανα και ιστούς. Ο καθηγητής διευκρινίζει πως ο κίνδυνος πολλαπλασιάζεται έπειτα από έκθεση τριών ημερών, ενώ παραθέτει οδηγίες προφύλαξης στους πολίτες που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο.

Τα επικίνδυνα ΡΜ2,5

Τα σύννεφα σκόνης από την έρημο της Σαχάρας που μέσω των νοτίων ανέμων ταξιδεύουν στην Ευρώπη περιέχουν ένα μίγμα αιωρούμενων σωματιδίων διάφορων μεγεθών, μεταξύ των οποίων και τα ΡΜ 2,5, τα οποία δεν είναι ορατά και είναι τα πιο επικίνδυνα.

"Λόγω του μικροσκοπικού τους μεγέθους μπορούν να διεισδύσουν βαθιά στο αναπνευστικό, φτάνοντας μέχρι τις κυψελίδες, τις οποίες ερεθίζουν και κάνουν φλεγμονή", αναφέρει ο κ. Γουργουλιάνης, συμπληρώνοντας: "Από κάτω είναι το αίμα, εκεί γίνεται η ανταλλαγή των αερίων μεταξύ των πνευμόνων και του αίματος: εισέρχεται το οξυγόνο και αποβάλλεται το διοξείδιο. Εκεί μπορεί να μπουν στο αίμα οι φλεγμονώδεις ουσίες και μέσω αυτού να μεταφερθούν σε όλα τα όργανα και στους ιστούς".

Αυτή η διαδικασία είναι περισσότερο δυνατή σε άτομα που αντιμετωπίζουν αναπνευστικά προβλήματα και σε χρόνιους καπνιστές, καθώς οι αμυντικοί μηχανισμοί τους είναι τραυματισμένοι και έχει ανοίξει η «πύλη» για να εισέλθουν επιβλαβείς παράγοντες.

Ποιοι είναι οι ευάλωτοι

Ο καθηγητής διαχωρίζει τους πολίτες σε τρεις βασικές κατηγορίες, ως προς την ευαλωτότητά τους απέναντι σε επιβλαβείς περιβαλλοντικούς παράγοντες:

• Οι υγιείς: "Αυτός που ακολουθεί έναν υγιεινό τρόπο ζωής, δεν καπνίζει και κάνει σωματική άσκηση, έχει μηχανισμούς κάθαρσης σε λειτουργία. Μπορεί να έχει έναν ερεθισμό, αλλά θα βήξει λίγο παραπάνω και θα τη διώξει αυτή τη σκόνη. Η άμυνά του δεν θα την αφήσει να φτάσει βαθιά στα πνευμόνια".
• Οι ευάλωτοι, είναι οι ασθενείς με άσθμα ή ΧΑΠ, οι καπνίζοντες, καθώς και οι ηλικιωμένοι, λόγω γηρασμένων αμυντικών μηχανισμών. "Δεν έχουν τους μηχανισμούς κάθαρσης των υγιών, έχουν ‘γδάρει’ την αναπνευστική οδό και δεν μπορούν να διώξουν τα σωματίδια της σκόνης", αναφέρει και προσθέτει: "Σε αυτούς τους ανθρώπους η έκθεση σε τέτοιους παράγοντες μπορεί να φέρει μια παρόξυνση της βλάβης και ίσως να χρειαστεί να νοσηλευτούν στο νοσοκομείο". Στην κατηγορία των ευάλωτων υπάρχει κλιμάκωση ανάλογα με τη σοβαρότητα του προβλήματος που αντιμετωπίζουν.
• Τα παιδιά: "Τα πνευμόνια μας αναπτύσσονται μέχρι την ηλικία των 8 ετών περίπου. Δεν είναι ευχάριστο να μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον που αθροιστικά με την έκθεσή τους σε άλλες πηγές ρύπανσης μπορεί να τα επιβαρύνουν".

Οδηγίες προφύλαξης

Όπως υπογραμμίζει ο καθηγητής Πνευμονολογίας, μελέτες του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, αλλά και άλλες εγχώριες και διεθνείς έχουν καταδείξει ως χρονικό ορόσημο την τρίτη συνεχόμενη μέρα έκθεσης σε αιθαλομίχλη. "Η συνέχισή της μετά τις δύο μέρες φαίνεται πως είναι το όριο στο οποίο ο κίνδυνος πολλαπλασιάζεται και μετά η επιβάρυνση αυξάνεται γεωμετρικά", αναφέρει, ενώ παραθέτει απλές οδηγίες προφύλαξης προς τους ευάλωτους πολίτες.

"Ο άνθρωπος με αναπνευστικά προβλήματα και ο ηλικιωμένος μπορεί να παρακολουθήσει τις τιμές του δικτύου μέτρησης της περιοχής του και να αποφύγει να βγει από το σπίτι τις ώρες που βρίσκεται σε αιχμή το φαινόμενο. Αν έχει προγραμματίσει να πάει στην τράπεζα για τη σύνταξη, μπορεί να σκεφτεί να το αναβάλλει για την επόμενη μέρα", σημειώνει και προσθέτει: "Αν έχει και καμιά μάσκα, την οποία πλέον δεν φοράει για τον κορωνοϊό, ας τη φορέσει για τη ρύπανση, όπως κάνουν στην Κίνα και σε άλλες χώρες της Ασίας. Να μην παραλείπουν τα φάρμακά τους κι αν έχουν συμπτώματα δύσπνοιας να επικοινωνήσουν με το γιατρό τους".

Green Your Air

Σε μια σύμπραξη επιστημόνων της Πνευμονολογικής Κλινικής και του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, το ερευνητικό έργο GreenYourAir παρέχει στους κατοίκους του Βόλου και άλλων ελληνικών πόλεων, on line ενημέρωση σε πραγματικό χρόνο για την ποιότητα του αέρα.

Στο πλαίσιο του έργου, με επιστημονικό υπεύθυνο τον αναπληρωτή καθηγητή Γεώργιο Σαχαρίδη, έχουν εγκατασταθεί σταθμοί μέτρησης, που συλλέγουν κι αποστέλλουν τα δεδομένα, τα οποία επεξεργάζονται, αναλύονται και δημοσιεύονται, για την ανά πάσα στιγμή ενημέρωση των πολιτών.