Φάρμακα: Πιο συχνές παρενέργειες στις γυναίκες - Τι δείχνουν οι μελέτες

Η φαρμακευτική έρευνα διενεργείται εδώ και πολύ καιρό από άνδρες σε άνδρες και για άνδρες. Ωστόσο, οι ορμονικές και βιολογικές διαφορές μεταξύ γυναικών και ανδρών μπορεί να έχουν σημασία για τις διαδικασίες φαρμακοκινητικής (απορρόφηση, κατανομή, μεταβολισμός, απέκκριση) και φαρμακοδυναμικής.

Οι συνέπειες μπορεί να είναι διαφορές ανάλογα με το φύλο στις επιθυμητές και ανεπιθύμητες αντιδράσεις των φαρμάκων (ADR). Σύμφωνα με τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), για παράδειγμα, οι ανεπιθύμητες αντιδράσεις φαρμάκων εμφανίζονται έως και 2 φορές συχνότερα στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες

Οι γυναίκες μπορεί να έχουν χαμηλότερο ρυθμό σπειραματικής διήθησης και ο χρόνος γαστρικής κένωσης μπορεί να διαρκεί περισσότερο απ' ό,τι στους άνδρες.

Επιπλέον, το γαστρικό pH, ο όγκος του πλάσματος και η μέση ροή αίματος των οργάνων μπορεί να είναι χαμηλότερα.

Όλα αυτά μπορεί να έχουν επίδραση στην κατανομή και την αποβολή του φαρμάκου.

Το γυναικείο σώμα περιέχει συνήθως περισσότερο λίπος, ενώ το ανδρικό σώμα περιέχει περισσότερους μυς και νερό. Συνεπώς, τα λιποδιαλυτά φάρμακα, όπως η διαζεπάμη, παραμένουν στο σώμα περισσότερο στις γυναίκες απ' ό,τι στους άνδρες, ενώ τα υδατοδιαλυτά φάρμακα αποβάλλονται ταχύτερα.

Επομένως, οι γυναίκες που λαμβάνουν λιπόφιλους αναστολείς ΜΕΑ υποφέρουν συχνότερα από παρενέργειες και απαιτούν χαμηλότερες δόσεις για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης.

Η κάθαρση σχετίζεται στενά με την ειδική για το φύλο έκφραση των μεταβολικών ενζυμικών συστημάτων. Ο ηπατικός μεταβολισμός φάσης Ι μέσω των ενζύμων του κυτοχρώματος P450 και ο μεταβολισμός φάσης ΙΙ μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με το φύλο ως αποτέλεσμα ορμονικών επιδράσεων.

Ως αποτέλεσμα, οι γυναίκες μεταβολίζουν ορισμένα φάρμακα πιο αργά από τους άνδρες.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα υψηλότερες συγκεντρώσεις στο αίμα και συχνότερες παρενέργειες. Ένα παράδειγμα είναι η γλυκουρονιδίωση του ακετυλοσαλικυλικού οξέος (ASA), η οποία είναι περίπου 30 έως 40 % πιο αργή στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες.

Ωστόσο, εάν οι γυναίκες λαμβάνουν αντισυλληπτικά από το στόμα, η ικανότητα αποβολής του ASA εξισώνεται και φτάνει σχεδόν στο επίπεδο των ανδρών.

Παρόμοιες παρατηρήσεις έχουν γίνει μεταξύ άλλων για την παρακεταμόλη και τη φαινοπροκουμόνη.

Υπερβολικές δόσεις φαρμάκων

Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Σικάγο και του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ διερεύνησαν συστηματικά πόσο συχνά εμφανίζονται παρενέργειες σε γυναίκες και άνδρες. Από τα 86 φάρμακα που αναλύθηκαν, διαπίστωσαν σημαντικά περισσότερες ανεπιθύμητες ενέργειες στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες στο 96% των περιπτώσεων.

Οι επιστήμονες πιστευουν ότι τα φάρμακα αυτά συχνά υπερδοσολογούνται στις γυναίκες και ότι οι γυναίκες χρήστες επηρεάζονται επομένως περισσότερο από τις παρενέργειες.

Οι συνταγογραφούμενες δοσολογίες για τα περισσότερα φάρμακα βασίζονται σε μελέτες σε άνδρες εθελοντές. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, οι γυναίκες αποκλείονταν από τις κλινικές δοκιμές προκειμένου να αποφευχθούν πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στην εγκυμοσύνη και τη γονιμότητα.

Οι χορηγοί πρέπει πλέον να λαμβάνουν υπόψη και τα δύο φύλα στις φάσεις των κλινικών δοκιμών. Το πολύ-πολύ, ο αποκλεισμός των γυναικών μπορεί να δικαιολογείται ακόμη από την ένδειξη.

Ωστόσο, είναι αμφίβολο αν οι βιολογικές διαφορές από μόνες τους μπορούν να εξηγήσουν το υψηλότερο ποσοστό των ανεπιθύμητων ενεργειών στις γυναίκες.

Πιθανώς παίζουν ρόλο και κοινωνικοί παράγοντες: οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια και να λάβουν φάρμακα.

Η μεγαλύτερη κατανάλωση φαρμάκων οδηγεί αναπόφευκτα σε περισσότερες παρενέργειες. Είναι επίσης πιθανό οι γυναίκες να αναφέρουν συχνότερα παρενέργειες και να τις αντιλαμβάνονται περισσότερο από πολλούς άνδρες λόγω της πιο ευαίσθητης αίσθησης του σώματος.

Τα έμφυλα στερεότυπα και οι κοινωνικές νόρμες θα μπορούσαν επίσης να έχουν σημασία όσον αφορά το πότε μια περίσταση γίνεται αντιληπτή ως παρενέργεια.

Οι γυναίκες μπορεί τέλος να βιώνουν πιο έντονα ως αρνητικές αλλαγές, όπως μια μικρή αύξηση βάρους, ενώ οι άνδρες μπορεί να μην αξιολογούν καθόλου τα παραπανήσια κιλά.