Εγκυμοσύνη και οδοντιατρική φροντίδα

Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι σημαντικό να φροντίζουμε καλά τα δόντια και τα ούλα μας. Η εγκυμοσύνη προκαλεί ορμονικές αλλαγές που ενισχύουν τον κίνδυνο εμφάνισης ουλίτιδας, η οποία, με τη σειρά της, μπορεί να επηρεάσει την υγεία του αναπτυσσόμενου μωρού.

Εν συντομία, παρακάτω δίνονται συμβουλές που θα βοηθήσουν να διατηρείται η καλή στοματική υγεία πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την εγκυμοσύνη.

Πριν την εγκυμοσύνη

Για τις γυναίκες που προετοιμάζονται για εγκυμοσύνη ένα ραντεβού με τον οδοντίατρο είναι μια από τις προτεραιότητες σε ότι αφορά τους ιατρικούς ελέγχους πριν την σύλληψη. Η εξέταση αυτή πρέπει να περιλαμβάνει προηγμένης τεχνολογίας καθαρισμό ο ιστός των ούλων μπορεί να εξεταστεί προσεκτικά και τυχόν προβλήματα στοματικής υγείας μπορούν να αντιμετωπιστούν ουσιαστικά και προληπτικά πριν από την εγκυμοσύνη  με ολοκληρωμένο πλάνο θεραπείας.

Οδοντιατρική φροντίδα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης

Ενημερώστε τον οδοντίατρο όπως και τον γιατρό εάν είστε έγκυος. Η συνεργασία μεταξύ γυναικολόγου και οδοντιάτρου είναι άκρως αποτελεσματική εάν έχει επιτευχθεί από την αρχή της κύησης. Δυστυχώς, ακόμη, στις μέρες μας πολλές είναι οι γυναίκες που αμελούν την οδοντιατρική τους υγιεινή κατά τη διάρκεια της κύησης και αυτό λόγω έλλειψής πληροφόρησης ή και λόγω αδιαφορίας από μέρους ιατρικών υπηρεσιών. Δυστυχώς είναι εξαιρετικά σπάνιο στην Ελλάδα να εκτιμηθεί η οδοντιατρική κατάσταση της εγκυμονούσας από ιατρό για το κατά πόσο χρειάζεται παραπεμπτικό σε οδοντίατρο η όχι. Η προκατάληψη ίσως και η άγνοια ότι οδοντιατρική εξέταση δεν χρειάζεται ή και ότι  ίσως μπορεί να γίνει αργότερα μετά τη γέννα χωρίς αρχική οδοντιατρική εκτίμηση από οδοντίατρο δεν πρέπει να υφίσταται …..

Πρέπει να ξέρουν οι μέλλουσες μαμάδες ότι:

• Η τακτική οδοντιατρική φροντίδα μπορεί να γίνει οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
• Μπορεί να γίνει και οποιαδήποτε επείγουσα διαδικασία.
• Τα περισσότερα τοπικά αναισθητικά είναι αποδεκτά και ασφαλή για χρήση σε εγκύους.
• Όλες οι προαιρετικές οδοντιατρικές επεμβάσεις, ωστόσο, θα πρέπει να αναβάλλονται για μετά τον τοκετό. Πριν κλείσετε το ραντεβού σας στον οδοντίατρο, συμβουλευτείτε τον μαιευτήρα για να δείτε εάν έχει ιδιαίτερες προφυλάξεις/οδηγίες, ιδιαίτερα για τις κυήσεις υψηλού μαιευτικού κίνδυνου.
• Να υπάρχει ιστορικό/ φάκελος όπου να αναγράφονται τι φάρμακα  παίρνει η ασθενής και ποιο είναι το πλάνο για τη γέννα (πιθανή ημερομηνία εάν είναι  προγραμματισμένη καισαρική κλπ ). Ο οδοντίατρός σας μπορεί να χρειαστεί να αλλάξει το σχέδιο οδοντιατρικής θεραπείας σας με βάση αυτές τις πληροφορίες.
• Οι οδοντικές ακτινογραφίες μπορούν να γίνουν  με ασφάλεια κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ο οδοντίατρος είναι εξαιρετικά προσεκτικός για να προστατεύσει την εγκυμονούσα και το μωρό, χρησιμοποιώντας ποδιά προστασίας της κοιλιάς και του θυρεοειδούς αδένα στο λαιμό. Η πρόοδος της τεχνολογίας έχει κάνει τις ακτίνες Χ πολύ πιο ασφαλείς σήμερα από ό,τι τις προηγούμενες δεκαετίες, παράγοντας εξαιρετικές  ευκρινείς εικόνες με λιγότερη ακτινοβολία, τέλος  το πεδίο εκπομπής ακτινών Χ είναι πάρα πολύ περιορισμένο και είναι πολύ μακριά από την μήτρα και το έμβρυο/Μωρό.
• Μην παραλείπετε το ραντεβού για οδοντιατρικό έλεγχο απλώς και μόνο επειδή είστε έγκυος. Η τακτική εξέταση είναι σημαντική επειδή η εγκυμοσύνη προκαλεί ορμονικές αλλαγές που θέτουν σε αυξημένο κίνδυνο για περιοδοντική νόσο και για ευαίσθητα ούλα που αιμορραγούν εύκολα, μια κατάσταση που ονομάζεται ουλίτιδα εγκυμοσύνης. Συχνά εμφανίζεται συμπωματική ουλίτιδα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μάλιστα εάν υπάρχει ήδη σημαντική ασθένεια των ούλων, η εγκυμοσύνη μπορεί να την επιδεινώσει.
• Προσοχή  πρέπει να δίνεται σε τυχόν αλλαγές στα ούλα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Εάν εμφανιστεί ευαισθησία, αιμορραγία ή πρήξιμο των ούλων οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης  καλό είναι να μιλήστε με τον οδοντίατρο ή τον περιοδοντολόγο το συντομότερο δυνατό.
• Ακολουθήστε καλές πρακτικές στοματικής υγιεινής για να αποτρέψετε και να μειώσετε τα προβλήματα στοματικής υγείας, τα οποία περιλαμβάνουν αποτελεσματικό βούρτσισμα τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα (βέλτιστο με χρήση μηχανικής βούρτσας), χρήση οδοντικού νήματος μία φορά την ημέρα και χρήση ήπιου αντιμικροβιακού στοματικό έκπλυσης.
• Η ασθένεια των ούλων που δεν βελτιώνεται χρειάζεται να αντιμετωπιστεί από τον οδοντίατρο. Οι θεραπείες μπορεί να περιλαμβάνουν αντιβιοτικά ως και εκτομή του προσβεβλημένου ιστού.
• Ιδιαίτερη και συχνή προσοχή συνιστάται για τις γυναίκες που έχουν εμφυτεύματα  όπου οι καθαρισμοί είναι ζωτικής σημασίας  για την πρόληψη περι-εμφυτευματίτηδας

Διαχείριση της πρωινής ναυτίας

• Εάν η πρωινή ναυτία εμποδίζει το βούρτσισμα των δοντιών, η αλλαγή σε μια ήπιας γεύσης οδοντόκρεμα μπορεί να βοηθήσει και να μειώσει την τάση εμετού. Ζητήστε από τον οδοντίατρο περισσότερες πληροφορίες και από τον μαιευτήρα κατάλληλη αντιεμετική φαρμακευτική αγωγή. Το στόμα το ξεπλένουμε με νερό ή με ήπιο στοματικό διάλυμα που βοηθά να μειωθεί η επίπτωση οξύτητας του εμετού στο στοματικό επιθήλιο σε περιπτώσεις με κρίσεις συχνών εμετών.

Διατροφική προσοχή για τα ούλα και τα δόντια κατά τη διάρκεια της κύησης

• Να αποφεύγονται τα σνακ με ζάχαρη. Η λαχτάρα για γλυκό είναι συχνή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ωστόσο, όσο πιο συχνά καταναλώνονται σνακ χωρίς  να ακολουθεί βούρτσισμα των δοντιών, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα εμφάνισης τερηδόνας. Αυτό συμβαίνει διότι πολλά βακτήρια επωφελούνται από τα σάκχαρα, τα καταβολίζουν σε τοξικές για τα ούλα και δόντια ουσίες προκαλώντας την καταστροφή των δοντιών, με τερηδόνα. Τα βακτήρια αυτά πολλαπλασιάζονται γρήγορα δημιουργώντας την πέτρα που εμφανίζεται μεταξύ των ούλων και δοντιών η οποία μπορεί να γίνει εστία μόλυνσης και περιοδοντίτιδας.
• Μια υγιεινή, ισορροπημένη διατροφή χρειάζεται  κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.  Τα πρώτα δόντια του μωρού αρχίζουν να αναπτύσσονται περίπου 3 μήνες μετά την εγκυμοσύνη. Οι υγιεινές δίαιτες που περιέχουν γαλακτοκομικά προϊόντα, τυρί και γιαούρτι είναι μια καλή πηγή αυτών των βασικών μετάλλων και είναι καλές για τα αναπτυσσόμενα δόντια, τα ούλα και τα οστά του μωρού.

Ασθένεια των ούλων και πρόωρος τοκετός

Μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχει σχέση μεταξύ της νόσου των ούλων και του πρόωρου τοκετού. Διαπίστωσαν ότι οι έγκυες γυναίκες με χρόνια ουλίτιδα είχαν τέσσερις έως επτά φορές περισσότερες πιθανότητες να γεννήσουν πρόωρα (πριν από την εβδομάδα 37) και λιποβαρή μωρά  σε σχέση με  μητέρες με υγιή ούλα.

Οι μητέρες με τη σοβαρότερη περιοδοντική νόσο γέννησαν τα περισσότερα πρόωρα, στις 32 εβδομάδες. Δεν είναι σαφές εάν η θεραπεία της ουλίτιδας μειώνει τον κίνδυνο πρόωρου τοκετού, πάντως η πρόληψη  της ουλίτιδας είναι σχετικά απλή με τη βοήθεια του οδοντιάτρου και το όφελος από αυτή τη διαδικασία για την εγκυμονούσα υπερτερεί  σε σχέση με τις καταστροφικές συνέπειες μιας πρόωρης γέννας, τόσο για το νεογέννητο μωρό αλλά και για την ασθενή (επείγουσα καισαρική κλπ).

Όγκοι εγκυμοσύνης στο στόμα

Μερικές φορές σχηματίζεται ένα μεγάλο εξόγκωμα με βαθυκόκκινα σημάδια σε φλεγμονή των ούλων, συνήθως κοντά στην άνω γραμμή των ούλων. Το κόκκινο εξόγκωμα γυαλίζει, μπορεί να αιμορραγεί και να σχηματίσει κρούστα και μπορεί να δυσκολέψει το φαγητό και την ομιλία και να προκαλέσει δυσφορία. Αυτή τη στοματική δομή / εξόγκωμα που αναπτύσσεται την περιγράφουμε ως κοκκίωμα εγκυμοσύνης. Συνήθως εμφανίζονται κατά το δεύτερο τρίμηνο δεν είναι καρκινικά και δεν μπορούν να εξαπλωθούν.

Ένα κοκκίωμα εγκυμοσύνης είναι μια ακραία φλεγμονώδης αντίδραση σε έναν τοπικό ερεθισμό (όπως σωματίδια τροφής ή πλάκα). Οι όγκοι εμφανίζονται σε έως και 10% των εγκύων γυναικών και συχνά σε γυναίκες που έχουν επίσης ουλίτιδα εγκυμοσύνης. Τα κοκκιώματα εγκυμοσύνης είναι επίσης γνωστά με άλλα ονόματα, όπως πυογόνο κοκκίωμα, λοβιακό τριχοειδές αιμαγγείωμα και επουλίδια εγκυμοσύνης.

Τα κοκκιώματα εγκυμοσύνης συνήθως εξαφανίζονται μόνα τους μετά τη γέννηση του μωρού. Ωστόσο, εάν ο όγκος παρεμβαίνει στο φαγητό, ο οδοντίατρος ή ένας ειδικός χειρουργός οδοντίατρος μπορεί να επιλέξει να τον αφαιρέσει. Αυτό περιλαμβάνει μια απλή διαδικασία που πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία. Ακόμα και αν το κοκκίωμα αφαιρεθεί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αναπτύσσεται εκ νέου στις μισές περίπου περιπτώσεις.

Μετά τη γέννηση του μωρού

Έχοντας υπόψη τα παραπάνω, είναι εύλογο ότι με συνεννόηση με τον οδοντίατρο, μια επανεκτίμηση της στοματικής και οδοντικής κατάστασης είναι αναγκαία. Εάν υπήρχαν προβλήματα με τα ούλα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, επισκεφθείτε τον οδοντίατρό αμέσως μετά τον τοκετό για να γίνει πλήρης έλεγχος στοματικής υγείας.

Η εγκυμοσύνη είναι μια μοναδική περίοδος διαφόρων φυσιολογικών αλλαγών που διασφαλίζουν την ανάπτυξη και την ωρίμανση μιας νέας ζωής. Κάθε εγκυμονούσα πρέπει να ενθαρρύνεται να αναζητήσει ιατρική και οδοντιατρική φροντίδα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της. Η αποτυχία αντιμετώπισης των αναπτυσσόμενων οδοντιατρικών προβλημάτων επηρεάζει αρνητικά την υγεία τόσο της μητέρας όσο και του αγέννητου παιδιού.

Ένα δίκτυο επαγγελματιών υγείας, που είναι εκπαιδευμένοι και με αυτοπεποίθηση αναλαμβάνουν την παρακολούθηση ασθενών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης- είναι απαραίτητο για τη διασφάλιση της συνολικής ευημερίας και της εγκύου και του αναπτυσσόμενου εμβρύου.

Επαγγελματίες οδοντιατρικής φροντίδας θα πρέπει να εκπαιδεύονται αποκτώντας μια βασική κατανόηση των υποκείμενων φυσιολογικών αλλαγών της εγκυμοσύνης, των επιρροών που σχετίζονται με τη χρήση φαρμάκων κατά τη διάρκεια της κύησης και πώς αυτές μπορεί να αλληλοεπιδρούν με την παροχή οδοντιατρικής φροντίδας.

Εξίσου όμως και οι  μαιευτήρες και οι μαίες θα πρέπει να έχουν μια βασική εκπαίδευση για το τι σημαίνει βέλτιστη οδοντιατρική φροντίδα κατά τη διάρκεια της κύησης (πριν, κατά τη διάρκεια και μετρά τη γέννα) ώστε να  μπορούν να αναγνωρίζουν τα οδοντιατρικά συμπτώματα  και να παραπέμπουν την ασθενή έγκαιρα στον ειδικό οδοντίατρο.

Αυτή η κατανόηση βοηθά την ανάπτυξη ενός σχεδίου θεραπείας και την παροχή της απαραίτητης ιατρικής, διατροφικής και οδοντιατρικής φροντίδας, καθώς και προετοιμασία του επαγγελματία να μπορεί να πληροφορήσει αποτελεσματικά τις εγκύους σε σχετικά θέματα, όπως η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής ή η ανάγκη αποφυγής χημικών ή ουσιών που μπορεί να είναι επιβλαβείς για τη μητέρα ή το παιδί.