Θεσσαλονίκη: Πότε ξεκινά το Κέντρο Κυτταρικών και Γονιδιακών Θεραπειών

Περισσότερα από τρία χρόνια μετά την κυβερνητική απόφαση να ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης η ανέγερση Κτιρίου που θα στεγάσει το Κέντρο Κυτταρικών και Γονιδιακών Θεραπειών στο νοσοκομείο "Γ. Παπανικολάου" της Θεσσαλονίκης, αναμένεται το επόμενο διάστημα η έναρξη των κατασκευαστικών εργασιών. Στον χώρο που έχει επιλεγεί, πλησίον του κτιρίου του Αιματολογικού Κέντρου "Στοργή", έχουν γίνει προπαρασκευαστικές εργασίες και εκκρεμεί Υπουργική Απόφαση που θα ανάψει το "πράσινο φως" για την έκδοση οικοδομικής άδειας.

Με αφορμή την επικείμενη εξέλιξη, η συντονίστρια διευθύντρια του Αιματολογικού Τμήματος του "Γ. Παπανικολάου", κ. Ιωάννα Σακελλάρη, (φωτογραφία) μιλάει στο iatronet.gr για τις κυτταρικές και γονιδιακές θεραπείες, το πρωτοποριακό σε διεθνές επίπεδο ερευνητικό και κλινικό έργο που επιδεικνύει το Τμήμα, καθώς και τις προοπτικές που διανοίγονται με την ανέγερση του νέου κτιρίου. "Είναι ένα πρόγραμμα που θα μας λύσει τα χέρια" λέει, προσθέτοντας πως αναγκαία συνθήκη για να επιτελέσει τον ρόλο του θα είναι η στελέχωσή του με το κατάλληλο εξειδικευμένο προσωπικό.

Κυτταρικές θεραπείες

Η μικρή Emily, που έπασχε από οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία, δέχτηκε το 2012 στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια την πρώτη ιστορικά εφαρμογή κυτταρικής θεραπείας με Τ-λεμφοκύτταρα σε παγκόσμιο επίπεδο. Το γεγονός σηματοδότησε την έναρξη μιας νέας εποχής στην αντιμετώπιση μιας σειράς ασθενειών, με τα ίδια τα κύτταρα του οργανισμού να παίζουν το ρόλο "ζωντανών" φαρμάκων.

"Τα Τ-λεμφοκύτταρα έχουν την ιδιότητα να κάνουν επιστασία στον οργανισμό μας, ώστε να πολεμήσουν τους εχθρούς. Με την γονιδιακή τους τροποποίηση μπορούμε αυτά τα κύτταρα να τα κάνουμε ‘έξυπνα’, δηλαδή να μην γίνονται ανενεργά υπό την επήρεια του καρκίνου, και από την άλλη πλευρά να τους δίνουμε τον στόχο - το λεμφωματικό ή το λευχαιμικό κύτταρο - το οποίο έχουν αποστολή να σκοτώσουν", εξηγεί η κ. Σακελλάρη και προσθέτει: "Αυτά τα κύτταρα ζουν πάρα πολλά χρόνια μετά από την έγχυσή τους και προκαλούν την ίαση. Ήδη έχουμε αποτελέσματα σε ασθενείς με νοσήματα ανθεκτικά στις χημειοθεραπείες και στις μεταμοσχεύσεις, αυτόλογες ή αλλογενείς: Στο λέμφωμα, έχουμε τα αποτελέσματα των πέντε χρόνων σε ένα ποσοστό 40% σε ασθενείς που είχαν επιβίωση μόνο 6 μηνών. Επίσης, στις οξείες λευχαιμίες έχουμε πάρα πολύ καλά αποτελέσματα".

Στο "Γ. Παπανικολάου" οι θεραπείες με CAR-T λεμφοκύτταρα ξεκίνησαν το 2020, υπό τις ιδιαίτερα δυσμενείς συνθήκες της πανδημίας. Εντός του 2024 ολοκληρώνεται στη Μονάδα Γονιδιακής Θεραπείας η "in house" παραγωγή CAR-T λεμφοκυττάρων.

Γονιδιακές θεραπείες

Δύο ασθενείς με μεσογειακή αναιμία είναι οι πρώτοι στην Ελλάδα που απαλλάχθηκαν από τις συνεχείς μεταγγίσεις αίματος, χάρη στην πρωτοποριακή γονιδιακή θεραπεία που δέχτηκαν στο νοσοκομείο "Γ. Παπανικολάου", στο πλαίσιο κλινικής μελέτης.

"Γίνεται ενός είδους αυτόλογη μεταμόσχευση: ουσιαστικά παίρνουμε το αίμα από τους ασθενείς και εισάγουμε με έγχυση το φυσιολογικό γονίδιο που παράγει την φυσιολογική αιμοσφαιρίνη", αναφέρει η κ. Σακελλάρη, διευκρινίζοντας πως το συγκεκριμένο πρόγραμμα έχει σταματήσει λόγω υψηλού κόστους. Προαναγγέλλει, ωστόσο, συνέχεια, με ένα άλλο προϊόν που θα αφορά όλες τις αιμοσφαιρινοπάθειες. "Προσβλέπουμε πως θα μπορούμε να δίνουμε την ίαση στους ασθενείς. Πάρα πολύ σύντομα θα έρθει και πιστεύουμε πως θα δρομολογηθεί ό,τι πρέπει να γίνει", σημειώνει.

Το νέο κτίριο

Το έργο, προϋπολογισμού 13.385.512,61 ευρώ, αφορά την ανέγερση κτιρίου συνολικής επιφάνειας 3.000 τ.μ. για τη στέγαση του εξειδικευμένου Κέντρου Κυτταρικών και Γονιδιακών Θεραπειών, εργαστήρια της Αιματολογικής Κλινικής, χώρους πειραματικών μελετών και κλινικών δοκιμών, καθώς και Ειδική Νοσηλευτική Μονάδα 11 κλινών για τη νοσηλεία αιματολογικών ασθενών που θα δέχονται τις προηγμένες θεραπείες, Ο ορίζοντας περαίωσης είναι το τέλος του 2025.

"Ήταν ένα όραμα του Αχιλλέα Αναγνωστόπουλου, με τον οποίο είμαστε μαζί εδώ από το 1987. Ξεκινήσαμε με την έκτη μεταμόσχευση και τώρα έχουμε φτάσει στις 2.471 μεταμοσχεύσεις αιμοποιητικών κυττάρων και κυτταρικές θεραπείες και γονιδιακή θεραπεία", σημειώνει η διευθύντρια του Αιματολογικού Τμήματος.

Η δημιουργία του νέου κτιρίου θα αποσυμφορήσει το Αιματολογικό Τμήμα, που σήμερα στενάζει, ενσωματώνοντας στο κτίριο "Στοργή" την Αιματολογική Κλινική, τη Μονάδα Μεταμόσχευσης Αιμοποιητικών Κυττάρων, τη Μονάδα Γονιδιακής και Κυτταρικής Θεραπείας σε πειραματικό επίπεδο, τη Δημόσια Τράπεζα Βλαστοκυττάρων και μια σειρά από εξειδικευμένα εργαστήρια.

"Αυτή τη στιγμή τα Εξωτερικά Ιατρεία υποφέρουν, καθώς έχουν 120 προσελεύσεις τη μέρα. Στο νέο κτίριο θα μετακινηθούν όλα τα εργαστήρια, θα γίνουν ειδικά τμήματα κλινικών μελετών, ενώ ο τελευταίος όροφος θα έχει 11 ακόμη κλίνες για κυτταρικές θεραπείες και μεταμοσχεύσεις. Είναι ένα πρόγραμμα που θα μας λύσει τα χέρια", τονίζει.

Η ίδια επισημαίνει την ανάγκη επαρκούς στελέχωσης της νέας μονάδας, προκειμένου να ανταποκριθεί στην αποστολή της. "Εμείς υπερβάλλουμε εαυτούς. Θα χρειαστούμε νέο επιστημονικό προσωπικό, από αιματολόγους που εξειδικεύονται ήδη στη μεταμόσχευση, στις κυτταρικές θεραπείες και στις επιπλοκές τους. Επίσης, τεχνολόγοι, βιολόγοι και ανάλογες ειδικότητες, τουλάχιστον 20 νοσηλευτές και διοικητικό προσωπικό που σήμερα είναι ελάχιστο και με συμβάσεις", υπογραμμίζει.

Απολογισμός του 2023

Το 2023 η Μονάδα κατέγραψε ρεκόρ 152 μεταμοσχεύσεων αιμοποιητικών κυττάρων. Επίσης διενεργήθηκαν 19 CAR-T θεραπείες σε ασθενείς με ανθεκτικές μορφές λεμφώματος ή οξείας λεμφοβλαστικής λευχαιμίας, λέμφωμα μανδύα και πολλαπλούν μυέλωμα στο πλαίσιο κλινικής μελέτης.

Στα Εξωτερικά Ιατρεία έγιναν 23.961 επισκέψεις από τις οποίες οι 17.952 στην Αιματολογική Κλινική και 6.009 στη Μονάδα Μεταμόσχευσης. Έγιναν χιλιάδες εξετάσεις για τη διάγνωση και παρακολούθηση ασθενών (εφήβων και ενηλίκων) στα εξειδικευμένα εργαστήρια της κλινικής από πολλά μέρη της Ελλάδας. Συλλέχθηκαν  175 αιμοποιητικά μοσχεύματα από 157 ασθενείς και δότες, μεταξύ αυτών 32 εθελοντές από τη Βόρεια Ελλάδα, τα μοσχεύματα των οποίων χορηγήθηκαν σε ασθενείς που νοσηλεύονταν σε μεταμοσχευτικά κέντρα του εξωτερικού και της χώρας μας.

Το Κέντρο έχει δημιουργήσει και πρότυπο λογισμικό μεταμοσχεύσεων, ενώ σύντομα ξεκινάει η ανάπτυξη κυτταρικών θεραπειών για αυτοάνοσα νοσήματα.

"Η νέα μονάδα θα μας δώσει την δυνατότητα να έχουμε τη βέλτιστη θεραπεία, νοσηλεία και παρακολούθηση όλοι αυτού του αυξανόμενου αριθμού ασθενών που χρειάζεται κυτταρικές και γονιδιακές θεραπείες, και παντός είδους μεταμόσχευση", τονίζει η κ. Σακελλάρη και καταλήγει: "Είναι σημαντικό - κι αυτό το επισήμανα και στον υπουργό, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του - πως όλοι οι Έλληνες ασθενείς έχουν πρόσβαση στις προηγμένες αυτές θεραπείες".