Συνωστισμός στα ΤΕΠ: Ιατρείο fast track και άλλα εργαλεία μείωσης των αναμονών

Η μείωση του χρόνου αναμονής των ασθενών και των συνοδών τους στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών των νοσοκομείων, που σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπερνάει και τις 8 ώρες, είναι ένας διακηρυγμένος βασικός στόχος της ηγεσίας του υπουργείου Υγείας.

Το θέμα απασχόλησε ειδική ενότητα στο πλαίσιο του 17^ου Συνεδρίου Αναισθησιολογίας και Εντατικής Ιατρικής, που διεξάγεται στη Θεσσαλονίκη. Στελέχη της Κλινικής Επείγουσας Ιατρικής του ΑΠΘ ανέλυσαν τους λόγους του φαινομένου, τον φόρτο εργασίας και την αυξημένη ευθύνη των γιατρών, τα μοντέλα και εργαλεία προτεραιοποίησης που συμβάλλουν στη μείωση των αναμονών. Παράλληλα, μοιράστηκαν την εμπειρία του πρώτου χρόνου λειτουργίας του fast track ιατρείου στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών του νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ.

Διαλογή και κατηγοριοποίηση

Στο ΑΧΕΠΑ, ένα από τα τέσσερα νοσοκομεία "κορμού" της Θεσσαλονίκης, στα πρώτα δέκα λεπτά από την έναρξη μιας συνηθισμένης εφημερίας έχουν καταληφθεί όλες οι εξεταστικές κλίνες και όλα τα ιατρεία του ΤΕΠ, ενώ υπάρχουν ήδη αρκετοί ασθενείς στους χώρους αναμονής. Στα επόμενα 20 λεπτά ο αριθμός τους έχει πολλαπλασιαστεί. Όπως ανέφερε η Σοφία Ζαγαλιώτη, επιμελήτρια β' στην Κλινική Επείγουσας Ιατρικής, η πρωτογενής διαλογή βάσει της κλίμακας Triage είναι το πρώτο και καθοριστικό βήμα για την αντιμετώπιση των ασθενών.

"Φαίνεται ότι υπάρχει μια δοσοεξαρτώμενη σχέση μεταξύ του χρόνου αναμονής και της θνησιμότητας. Και αν σκεφτούμε ότι ο χρόνος αναμονής είναι ανάλογος της κατηγορίας Triage του ασθενούς, σημαίνει ότι σε άμεσο κίνδυνο βρίσκονται οι ασθενείς μας κατηγορίας Triage 3 και 4, καθώς ο ασθενής Triage 1 αντιμετωπίζεται άμεσα και ο 2 τουλάχιστον μέσα στα επόμενα 20 λεπτά".

Η ανάγκη για συνεχές monitoring, προκειμένου να ελεγχθεί ποιος από τους ασθενείς αυτών των κατηγοριών μπορεί να επιδεινωθεί, εισήγαγε πριν από δέκα χρόνια στην επείγουσα ιατρική τον όρο Early Warning Score (EWS), που χρησιμοποιούνταν ήδη στις ΜΕΘ και σε κλινικές: Ο ασθενής κατηγορίας Triage 2 θα επανεκτιμηθεί σε 10 λεπτά, εκείνος κατηγορίας 3 ανά μία ώρα και της κατηγορίας 4 κάθε δύο ώρες. Μελέτη του 2019 δείχνει ότι με το EWS αυξήθηκαν οι χρόνοι αναμονής, αλλά βελτιώθηκαν τα αποτελέσματα για τους ασθενείς.

Στην Ελλάδα, όπως είπε η γιατρός, χρησιμοποιείται μερικώς, όταν αυξάνονται οι χρόνοι αναμονής. Η ίδια εμφανίστηκε επιφυλακτική για την εισαγωγή του EWS στην πιλοτική εφαρμογή του Εθνικού Συστήματος Διαλογής στα ΤΕΠ της χώρας, σύμφωνα με την πρόταση της Ελληνικής Εταιρείας Επείγουσας Ιατρικής. "Για να φτάσουμε στο δεύτερο βήμα πρέπει πρώτα να έχουμε κατακτήσει το πρώτο βήμα που είναι η σωστή διαλογή", σημείωσε.

Το στρες του επειγοντολόγου

Τα καθήκοντα που έχει να διαχειριστεί ο γιατρός της επείγουσας ιατρικής είναι πολλαπλά και ταυτόχρονα, τόνισε η επειγοντολόγος, επιμελήτρια α' στην ίδια Κλινική, Κατερίνα Αποστολοπούλου. "Υπάρχει αβεβαιότητα. γιατί έχουμε έναν άνθρωπο μπροστά μας που τον βλέπουμε πρώτη φορά, που σε πολλές περιπτώσεις δεν μπορεί να μας δώσει καμία πληροφορία ούτε για το ιστορικό του, ούτε για το τι του συμβαίνει εκείνη τη στιγμή", ανέφερε, προσθέτοντας: "Επίσης, κατά τη διάρκεια της δουλειάς μας υπάρχει υψηλό ποσοστό αλλαγών στο πλάνο διαχείρισης. Η κατάσταση των ασθενών είναι δυναμική, τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν και πρέπει να βρισκόμαστε σε συνεχή επαγρύπνηση".

Η ταχύτητα στη λήψη αποφάσεων, για παρεμβάσεις που συχνά είναι σωτήριες για τη ζωή του αρρώστου και η προτεραιοποίηση των αναγκών σε συμπιεσμένο χρόνο, υποχρεώνει τον επειγοντολόγο να λειτουργεί σε ένα περιβάλλον έντονου στρες. "Μεγάλος όγκος ασθενών με κρίσιμα περιστατικά που απαιτούν άμεση παρέμβαση και ένα πολύ μεγάλο άγχος, που πολλές φορές δεν το σκεφτόμαστε, είναι η ευθύνη που έχουμε για τα περιστατικά που περιμένουν, αυτά με ένα Triage 3 ή 4", παρατήρησε, ενώ αναφέρθηκε και στην ευθύνη απέναντι στους ασθενείς που τελικά φεύγουν από τον χώρο αναμονής χωρίς να δουν γιατρό. Λόγω όλων αυτών των παραγόντων ρευστότητας, δεν λείπουν και τα ιατρικά λάθη στα ΤΕΠ, που σύμφωνα με τη βιβλιογραφία σε ένα ποσοστό 80% αφορούν τη διάγνωση.

Η γιατρός εξέφρασε την ελπίδα το μέλλον των ΤΕΠ να είναι η αυτόνομη λειτουργία τους, μόνο με επειγοντολόγους, δηλαδή γιατρούς που έχουν λάβει εκπαίδευση επείγουσας ιατρικής.

Fast Track ιατρείο - Η εμπειρία του ΑΧΕΠΑ

Τα Fast Track ιατρεία, που λειτουργούν σε χωριστό χώρο εντός των ΤΕΠ και χειρίζονται ασθενείς με χαμηλής βαρύτητας ενοχλήματα, έχουν συμβάλλει στη μείωση των χρόνων αναμονής στα Επείγοντα.

Όπως ανέφερε η επειγοντολόγος Σοφία Γκαρμίρη, το συγκεκριμένο μοντέλο ιατρείου δέχεται περιπατητικούς ασθενείς ή τραυματίες με απλά ή μικρότερης βαρύτητας επείγοντα η με προβλήματα που μπορεί να αντιπετωπιστούν πιο γρήγορα.

Συνοπτικά, σύμφωνα με τις βασικές αρχές λειτουργίας:

• Οι ασθενείς του fast track πρέπει να είναι σε θέση να εκτιμώνται και να αποδεσμεύουν την κλίνη γρήγορα, χωρίς να αναμένουν τα πορίσματα τυχόν εξετάσεων εντός της εξεταστικής κλίνης, αλλά να μπορούν να μεταφερθούν σε αίθουσα αναμονής ή στη Μονάδα Βραχείας Νοσηλείας.
• Η διαχείρισή τους δεν πρέπει να απαιτεί σύγχρονες ή χρονοβόρες διαγνωστικές εξετάσεις ή παρεμβάσεις.
• Το ιατρείο έχει σχεδιαστεί για ασθενείς που το πιθανότερο είναι να μην χρήζουν εισαγωγής, αν και κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατό να προβλεφθεί 100% στη διαλογή
• Δεν υπάρχει περιορισμός όσον αφορά την ηλικία τους, φτάνει να δίνεται πολύ μεγάλη βάση στις συννοσηρότητες που μπορεί να επιπλέξουν το συγκεκριμένο ζήτημα υγείας.

Κατευθυντήριες οδηγίες από την διεθνή εμπειρία στοχεύουν σε χρονικό όριο μικρότερο των 4 ωρών από την άφιξη μέχρι την αποχώρηση των ασθενών, ενώ υπάρχει η σύσταση ο ασθενής να μεταφέρεται στο κλασικό ΤΕΠ, αν η αναμονή για εξέταση στο fast track είναι μεγαλύτερη από μια ώρα, ή οι ασθενείς στην αναμονή είναι περισσότεροι από 8, ή εκτιμηθεί ότι ο ασθενής θα εξεταστεί γρηγορότερα στο κλασικό ΤΕΠ.

Η λειτουργία του Fast Track ιατρείου στο ΤΕΠ του ΑΧΕΠΑ ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2023. Έχει 12ωρη λειτουργία σε μέρες γενικής εφημερίας. Διαθέτει μια κλίνη, απασχολεί έναν επειγοντολόγο ή και έναν εξειδικευόμενο όποτε υπάρχει, ενώ ένας νοσηλευτής καλείται όταν χρειάζεται.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέθεσε η κ.Γκαρμίρη, μέχρι τα τέλη Αυγούστου δέχτηκε 1.737 ασθενείς, με τον αριθμό των παραπομπών να αυξάνεται προοδευτικά κάθε τετράμηνο. Ο μέσος χρόνος παραμονής ήταν 2 με 3 ώρες, ενώ οι ασθενείς που έφυγαν χωρίς να εξεταστούν ήταν συνολικά 46, που αντιστοιχεί σε ένα ποσοστό 2,6%. Χωρίς να γίνεται σύγκριση, λόγω του αριθμού και της βαρύτητας των περιστατικών, το αντίστοιχο ποσοστό στο παθολογικό ιατρείο των ΤΕΠ στο ίδιο διάστημα ήταν 11,2%.