Καρκίνος μαστού: Σε 7 από τις 10 περιπτώσεις ο μαστός μπορεί να διατηρηθεί

Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί την συχνότερη μορφή καρκίνου στις γυναίκες, με πολλές μελέτες να τον κατατάσσουν πρώτο σε συχνότητα και στον γενικό πληθυσμό, παρόλο που αφορά σχεδόν αποκλειστικά (99%) μόνο το ένα φύλο. Ταυτόχρονα, είναι και ο καλύτερα μελετημένος καρκίνος, γεγονός που έχει αντανάκλαση τόσο στη διαγνωστική του προσέγγιση όσο και στην θεραπευτική του αντιμετώπιση.

Ο κ. Σπύρος Μηλιαράς (φωτογραφία), καθηγητής χειρουργικής στο ΑΠΘ, γενικός χειρουργός με εξειδίκευση στη χειρουργική του μαστού, στην Α Πανεπιστημιακή Χειρουργική του νοσοκομείου Παπαγεωργίου, μιλάει στο iatronet.gr με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Καρκίνου του Μαστού (25 Οκτωβρίου). Αναφέρεται στις σύγχρονες προσεγγίσεις στην χειρουργική αντιμετώπιση, που όπως λέει είναι σήμερα περισσότερο εξειδικευμένη, λιγότερο ακρωτηριαστική και παρέχει εξίσου καλό αποτέλεσμα, τόσο θεραπευτικά όσο και αισθητικά. Παράλληλα, μιλάει για την σημασία της λήψης θεραπευτικής απόφασης από ογκολογικό συμβούλιο, αλλά και για την βαρύτητα που θα έπρεπε να έχει ο λόγος της ίδιας της ασθενούς στην επιλογή μεταξύ ισοδύναμων θεραπειών.

Από τη διάγνωση στην αντιμετώπιση

Τα σύγχρονα διαγνωστικά μέσα έχουν εξασφαλίσει να μπαίνει η διάγνωση πριν από το χειρουργείο. "Μετά το 2000, ουσιαστικά δεν θα πρέπει να κάνουμε πλέον διαγνωστικά χειρουργεία, καθώς η διάγνωση προηγείται του χειρουργείου, με λιγότερο επεμβατικά μέσα, όχι με χειρουργεία, αλλά με βιοψίες που γίνονται με τη βελόνη, συνήθως από έναν εξειδικευμένο ακτινολόγο, που την κατευθύνει στο σωστό σημείο", σημειώνει ο κ. Μηλιαράς, προσθέτοντας πως από τη στιγμή που θα τεθεί η διάγνωση του καρκίνου, οι αποφάσεις δεν πρέπει να λαμβάνονται αποκλειστικά από τον χειρουργό, αλλά από το ογκολογικό συμβούλιο. "Πρέπει να παίρνει την απόφαση ολόκληρη η ομάδα, που περιλαμβάνει τον παθολόγο – ογκολόγο, τον ακτινοθεραπευτή – ογκολόγο, τον ακτινολόγο, τον παθολογοανατόμο κ.ο.κ.".

Σε ένα ποσοστό περίπου 20% με 30% των περιπτώσεων, η θεραπεία δεν ξεκινά με χειρουργείο, αλλά προηγείται η φαρμακευτική θεραπεία, με στόχο να μικρύνει ο όγκος πριν την αφαίρεσή του. "Είναι η λεγόμενη υποσταδιοποίηση, στην οποία χαμηλώνουμε το στάδιο της νόσου, προκειμένου να έχουμε ένα πιο εύκολο χειρουργείο. Μπορεί ένας μεγάλος όγκος να μικρύνει ή και να εξαφανιστεί, όπως και οι πιθανές λεμφαδενικές μεταστάσεις, οπότε να μπορέσουμε να διατηρήσουμε το μαστό", εξηγεί ο καθηγητής. Η φαρμακευτική θεραπεία - συμπληρώνει - μπορεί να έχει τη μορφή χημειοθεραπείας, ανοσοθεραπείας ή άλλων πιο έξυπνων θεραπειών. Πρόκειται για τις λεγόμενες στοχεύουσες θεραπείες, οι οποίες στοχεύουν σε συγκεκριμένα μόρια που εμπλέκονται στην καρκινογένεση. Συνήθως η φαρμακευτική θεραπεία πριν από το χειρουργείο συνιστάται σε πιο επιθετικές μορφές καρκίνου, ή σε περιπτώσεις που διαγιγνώσκονται σε πιο προχωρημένο στάδιο.

Διατήρηση του μαστού σε 7 στις 10 περιπτώσεις

"Ήδη, από τη δεκαετία του 1990 ξέρουμε ότι στις περισσότερες περιπτώσεις, - περίπου στο 65% με 70% του συνόλου - μπορεί να διατηρηθεί ο μαστός χωρίς να χάσει η γυναίκα τίποτα στο θεραπευτικό αποτέλεσμα", επισημαίνει ο κ. Μηλιαράς, προσθέτοντας πως "εφόσον τηρούνται ορισμένες περιπτώσεις, εξηγούμε στις γυναίκες ότι η αφαίρεση ενός τμήματος του μαστού ακολουθούμενη από ακτινοθεραπεία, έχει ισοδύναμο θεραπευτικό αποτέλεσμα της ολικής μαστεκτομής".

Στη λήψη απόφασης εδώ θα έπρεπε να έχει βαρύνουσα σημασία ο λόγος της ίδιας της ασθενούς. Είναι έτοιμη η ιατρική κοινότητα και η ελληνική κοινωνία να υιοθετήσουν την πρακτική της λεγόμενης μοιρασμένης απόφασης (shared decision) μεταξύ θεράποντος και θεραπευόμενου; "Νομίζω πως δεν είναι έτοιμη ακόμη στο σύνολό της", απαντά ο καθηγητής και εξηγεί: "Κανονικά, όταν έχουμε μπροστά μας δύο ισοδύναμες λύσεις, άρα μπορούμε εξίσου ορθά να επιλέξουμε οποιαδήποτε από τις δύο, πρέπει σε αυτή την απόφαση να είναι κοινωνός ο ασθενής και να έχει βαρύνοντα ρόλο η επιθυμία του, γιατί έχει να κάνει με την δική του υγεία. Ορισμένες φορές, όμως, στην πράξη, καταλήγουμε στο να μου επιστρέφουν την ερώτηση: ‘γιατρέ, δεν μπορώ να πάρω απόφαση, εσύ τι θα έκανες στη γυναίκα σου;’".

Μεταξύ λύσεων με ισοδύναμο θεραπευτικό αποτέλεσμα, σημειώνει, η διατήρηση του μαστού είναι σίγουρα προτιμότερη, τόσο για αισθητικούς όσο και για ψυχολογικούς λόγους.

Μαζί με το μαστό χειρουργούνται και οι λεμφαδένες της μασχάλης, με την εξειδικευμένη τεχνική του λεμφαδένα φρουρού, ώστε να αφαιρεθούν μόνο όσοι είναι απαραίτητο, εξασφαλίζοντας λιγότερες επιπλοκές και καλύτερη ποιότητα ζωής στις ασθενείς.

Στις γυναίκες που είναι πιθανό να έχουν γενετική προδιάθεση συστήνεται γονιδιακός έλεγχος και αν αυτός δείξει πολύ μεγάλο κίνδυνο να παρουσιάσει καρκίνο, γίνεται συζήτηση για το αν επιθυμούν να υποβληθούν σε επέμβαση προληπτικής μαστεκτομής.

Παρόμοια είναι η θεραπευτική - χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου μαστού και στους άνδρες (1% των περιπτώσεων). Σύμφωνα με τον χειρουργό, «στον άνδρα ίσως έχουμε λίγο πιο επιθετικές μορφές και πολλές φορές επειδή έχουμε χαμηλό δείκτη υποψίας, ίσως έχουμε λίγο πιο καθυστερημένες διαγνώσεις».

Αποκατάσταση μαστού

Μετά την χειρουργική επέμβαση με διατήρηση του μαστού εφαρμόζεται ογκοπλαστική, με τον χειρουργό μαστού να χρησιμοποιεί τεχνικές πλαστικής χειρουργικής προκειμένου να αποκαταστήσει το μαστό με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, αφού πρώτα αφαιρέσει το τμήμα που φέρει τον όγκο.

Η αποκατάσταση μετά από ολική μαστεκτομή γίνεται από πλαστικό χειρουργό, είτε με ενθέματα είτε με αυτόλογους ιστούς της ασθενούς που λαμβάνονται από άλλα μέρη του σώματος. Μπορεί να γίνει ταυτόχρονα με την μαστεκτομή ή σε νεότερο χρόνο. Αυτό εξαρτάται από το αν θα ακολουθήσει ακτινοθεραπεία, αλλά και από πρακτικές δυσκολίες χειρουργικού χρόνου που αντιμετωπίζει το νοσοκομείο.