Αντιβιοτικά: Παρενέργειες και υπερθεραπεία

Τα αντιβιοτικά δεν μπορούν ούτε να ανακουφίσουν τα συμπτώματα των ιογενών λοιμώξεων - όπως το κρυολόγημα και ο πονόλαιμος - ούτε να συντομεύσουν τη διάρκεια της ασθένειας. Ωστόσο, συχνά οδηγούν σε διάφορες παρενέργειες.

Σύμφωνα με τον ιστότοπο της Γερμανικής Εταιρείας Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας (DGPI), υπάρχουν μεγάλες διαφορές στη συνταγογράφηση των αντιβιοτικών, τόσο σε ότι αφορά την ποσότητα όσο και την επιλογή. Αυτό οδηγεί σε συγκρούσεις μεταξύ αυτών που τα συνταγογραφούν καθώς και με τους ασθενείς και δυσχεραίνει την ορθολογική αντιβιοτική θεραπεία.

"Αξίζει να διερευνηθεί αν η αυξημένη συνταγογράφηση αντικατοπτρίζει στην πραγματικότητα μόνο την ανάγκη των γιατρών για ασφάλεια ή μπορεί να εξηγηθεί εν μέρει από την αυξημένη επανεμφάνιση βακτηριακών παθογόνων μετά την πανδημία", λέει ο Mathias Pletz, διευθυντής του Ινστιτούτου Ιατρικής των Λοιμώξεων και Νοσοκομειακής Υγιεινής στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Ιένας.

Υπάρχουν δεδομένα σε όλο τον κόσμο ότι διάφορες βακτηριακές λοιμώξεις έχουν επιστρέψει με ένα φαινόμενο ανάκαμψης μετά το τέλος των μέτρων πανδημίας, εξηγεί την υπόθεσή του. Αυτό ισχύει τουλάχιστον για τους πνευμονιόκοκκους της ομάδας Α. στρεπτόκοκκους και το μυκόπλασμα.

Διάκριση μεταξύ βακτηριακών ασθενειών και ιογενών λοιμώξεων

"Ακόμη και αν η συντριπτική πλειονότητα των ασθενών που προσέρχονται στο γιατρό με συμπτώματα κρυολογήματος έχουν μια ήπια, ιογενή λοίμωξη, ένας ή δύο ασθενείς μπορεί να έχουν μια αρχόμενη βακτηριακή πνευμονία ή στρεπτοκοκκική αμυγδαλίτιδα ομάδας Α (GAS) που απαιτεί βακτηριακή θεραπεία", εξήγησε ο Pletz, πρώην πρόεδρος της Εταιρείας Θεραπείας Λοιμώξεων Paul Ehrlich (PEG), στη Γερμανική Ιατρική Εφημερίδα (Deutsches Ärtzteblatt). Κλινικά, ωστόσο, είναι πολύ δύσκολο να γίνει διάκριση μεταξύ αρχόμενων βακτηριακών ασθενειών και ιογενών λοιμώξεων.

Για την αμυγδαλίτιδα υπάρχει μια οδηγία S3, η οποία περιλαμβάνει συστήματα κλινικής βαθμολόγησης για την αναγνώριση των β-αιμολυτικών στρεπτόκοκκων της ομάδας Α (GABHS) ως αιτία (Centor, McIssac ή Fever-Pain score).

Εάν ο πυρετός (> 38°C), η απουσία βήχα, οι διογκωμένοι πρόσθιοι τραχηλικοί λεμφαδένες και το αμυγδαλικό έκκριμα και τα τέσσερα εμφανίζονται σε συνδυασμό, ο κίνδυνος είναι υψηλός. Η ηλικία κάτω των 15 ετών θεωρείται επίσης σημείο κινδύνου.

Η συνταγογράφηση αντιβιοτικών που συνιστάται από το βρετανικό Εθνικό Ινστιτούτο για την Υγεία και την Αριστεία της Φροντίδας (NICE) συνδέεται με τον κίνδυνο υπερθεραπείας, σύμφωνα με την κατευθυντήρια γραμμή των γερμανικών επαγγελματικών εταιρειών.

Γι' αυτό και η σύσταση της Γερμανικής Εταιρείας Γενικής Ιατρικής και Οικογενειακής Ιατρικής (DEGAM) αποκλίνει επίσης από τη σύσταση του NICE. Σύμφωνα με την κατευθυντήρια γραμμή, η βαθμολόγηση θα πρέπει να πραγματοποιείται μόνο εάν εξετάζεται η χορήγηση αντιβιοτικών, διαφορετικά θα πρέπει να προσφέρεται μόνο συμπτωματική θεραπεία εάν πληρούνται έως και δύο σημεία βαθμολόγησης, ενώ η καθυστερημένη συνταγογράφηση μπορεί να προσφέρεται εάν πληρούνται τρία ή περισσότερα σημεία.

Αυτή η καθυστερημένη συνταγογράφηση προσφέρει τη δυνατότητα μείωσης της κατανάλωσης αντιβιοτικών χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο ο ασθενής, δήλωσε ο Pletz. Εδώ, δίνεται στον ασθενή μια συνταγή για ένα αντιβιοτικό, την οποία θα πρέπει να εκτελέσει μόνο εάν δεν βελτιωθεί σημαντικά τις επόμενες ημέρες.

Η DGPI έχει επίσης συμπεριλάβει την καθυστερημένη συνταγογράφηση στις συστάσεις της για την αντιβιοτική θεραπεία στην παιδιατρική πρακτική, οι οποίες επικαιροποιήθηκαν φέτος. Ο κύριος στόχος είναι η μείωση των αντιβιοτικών.

Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν καθιερωμένα συστήματα βαθμολόγησης για τη διάκριση μεταξύ αρχόμενης βακτηριακής πνευμονίας και ιογενούς βρογχίτιδας, λέει ο Mathias Pletz, από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Ιένας

Ωστόσο, δεν υπάρχουν καθιερωμένες συστάσεις δράσης όπως αυτές για την αμυγδαλίτιδα για άλλες ενδείξεις: "Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν καθιερωμένα συστήματα βαθμολόγησης για τη διαφοροποίηση της αρχόμενης βακτηριακής πνευμονίας από την ιογενή βρογχίτιδα", δήλωσε ο Pletz.

Ο λοιμωξιολόγος και πνευμονολόγος προειδοποίησε ότι η εμφάνιση βακτηριακής πνευμονίας μπορεί να οδηγήσει σε νοσηλεία και έχει μη αμελητέο ποσοστό θνησιμότητας. "Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ορισμένοι γιατροί αποφασίζουν υπέρ ενός αντιβιοτικού για λόγους ασφαλείας". Ωστόσο, είναι πλέον γνωστό ότι ακόμη και η μη ενδεδειγμένη αντιβιοτική θεραπεία μπορεί να προκαλέσει βλάβη στον ασθενή (συμπεριλαμβανομένων αλλεργιών, δυσανεξιών, κολίτιδας από Clostridium difficile).

Ένα στα δέκα αντιβιοτικά με παρενέργειες

Μια ομάδα εμπειρογνωμόνων της Cochrane Collaboration ανέλυσε διάφορες μελέτες σχετικά με τη συνταγογράφηση αντιβιοτικών για απλό κρυολόγημα

Το βασικό συμπέρασμα: Ανεξάρτητα από το αν οι ασθενείς έπαιρναν αντιβιοτικά ή όχι, τα συμπτώματα του κρυολογήματος διαρκούσαν παρόμοιο χρονικό διάστημα. Επιπλέον, παρενέργειες - όπως γαστρεντερικές επιπλοκές ή δερματικά εξανθήματα - εμφανίστηκαν περίπου σε ένα στα δέκα άτομα που έλαβαν αντιβιοτικά.

Οι συγγραφείς της μελέτης καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα αντιβιοτικά θα πρέπει επομένως να εξετάζονται μόνο εάν οι επιπλοκές προκύπτουν από μια δευτερογενή βακτηριακή λοίμωξη, ιδίως καθώς κάθε χρήση αντιβιοτικών προάγει την ανθεκτικότητα.