"Γιατρέ, αφού έχω ήδη καρκίνο του πνεύμονα, γιατί να κόψω το τσιγάρο";

Η διάγνωση καρκίνου του πνεύμονα είναι μια οδυνηρή στιγμή για τον ασθενή, που συνοδεύεται από συναισθήματα άγχους, απογοήτευσης, αγωνίας, θυμού και έντονου στρες, οδηγώντας συχνά στην κατάθλιψη. Το κάπνισμα, παρόλο που σε πολλές περιπτώσεις ήταν η γενεσιουργός αιτία της νόσου, έχει συνδεθεί λανθασμένα στην συνείδησή του με ένα "καταφύγιο" και μια παρηγοριά στα δύσκολα. Η προτροπή του γιατρού για διακοπή συναντά συχνά την αντίδραση του πάσχοντα, ο οποίος διερωτάται αν έχει νόημα να παλέψει για κάτι τέτοιο μετά τη διάγνωση, ενώ και οι συγγενείς ρωτούν αν είναι σκόπιμο να τον ζορίσουν παραπάνω.

Ως και το 70% των ασθενών συνεχίζει να καπνίζει μετά τη διάγνωση καρκίνου του πνεύμονα, λέει στο iatronet.gr η κ. Αθανασία Πατάκα, καθηγήτρια Πνευμονολογίας στην Κλινική Αναπνευστικής Ανεπάρκειας του ΑΠΘ και υπεύθυνη του Ιατρείου Διακοπής Καπνίσματος και του Εργαστηρίου Ύπνου του νοσοκομείου "Γ. Παπανικολάου". Η ίδια επισημαίνει τους λόγους για τους οποίους είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη η διακοπή, ανεξαρτήτως του σταδίου της νόσου.

Τα οφέλη της διακοπής

"Σίγουρα όταν η διάγνωση γίνεται στα αρχικά στάδια, η επιβίωση βελτιώνεται πάρα πολύ με τη διακοπή, αλλά το κέρδος είναι σημαντικό ακόμα και σε πιο προχωρημένα στάδια. Αντίθετα, αν κάποιος συνεχίσει να καπνίζει, αυξάνεται σημαντικά η θνησιμότητα", επισημαίνει η κ. Πατάκα, η οποία αναφέρθηκε στα αποτελέσματα μιας σειράς διεθνών μελετών, μιλώντας πριν λίγες μέρες στο συνέδριο της Πνευμονολογικής Κλινικής του ΑΠΘ για την διαχείριση ασθενών με καρκίνο του πνεύμονα στην κλινική πράξη.

Όπως έχει καταδειχτεί στη βιβλιογραφία, η διακοπή καπνίσματος συμβάλλει:

• Σε καλύτερη επιβίωση, ανεξαρτήτως σταδίου.
• Σε καλύτερη απάντηση στη χημειοθεραπεία και στην ακτινοθεραπεία.
• Λιγότερες επιπλοκές μετά το χειρουργείο.
• Βελτίωση στην επούλωση του τραύματος.
• Μικρότερη διάρκεια νοσηλείας.
• Ελάττωση του κινδύνου υποτροπής.
• Μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης δεύτερου πρωτοπαθούς όγκου, στο ίδιο σημείο ή και αλλού.
• Βελτίωση σε άλλα συνοδά νοσήματα (καρδιαγγειακά κ.ά.).
• Γενικότερη βελτίωση της ποιότητας ζωής.

"Το κέρδος επιβίωσης για έναν ασθενή ο οποίος έχει έναν μη μικροκυτταρικό καρκίνο πρώιμης διάγνωσης, είναι σαν να έχει κάνει 3 μήνες χημειοθεραπεία", επεσήμανε χαρακτηριστικά.

Δύο πρόσφατες μελέτες επιχείρησαν να συνδέσουν την επιβίωση με τον χρόνο διακοπής καπνίσματος πριν από τη διάγνωση καρκίνου του πνεύμονα. Όπως προκύπτει, όσο μεγαλύτερος χρόνος μεσολαβεί μεταξύ της διακοπής και της διάγνωσης, τόσο αυξάνεται η επιβίωση, ωστόσο υπάρχει όφελος και όταν η διακοπή έχει γίνει κοντά στη διάγνωση, ακόμα και όταν γίνει μετά από αυτήν. Όταν έχουν περάσει πάνω από 20 χρόνια, η επιβίωση είναι περίπου ίδια με κάποιον που δεν έχει καπνίσει ποτέ, με τις γυναίκες να έχουν καλύτερη πρόγνωση από τους άνδρες.

Μέρος της θεραπείας η διακοπή καπνίσματος

Τα Ιατρεία Διακοπής Καπνίσματος χρησιμοποιούν έναν συνδυασμό συμβουλευτικής/ψυχολογικής υποστήριξης και φαρμακοθεραπείας στο πλάνο παρέμβασης στον γενικό πληθυσμό.

Όπως αναφέρει η κ. Πατάκα, οι μελέτες δεν έχουν καταλήξει στο ποια είναι η βέλτιστη παρέμβαση ειδικά για τους ασθενείς που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο του πνεύμονα. Για το λόγο αυτό η προσέγγισή τους πρέπει να είναι εξατομικευμένη, με βάση το προφίλ το καθενός.

"Ίσως και εμείς οι γιατροί δεν το προβάλλουμε όσο θα έπρεπε. Η προσέγγιση πρέπει να γίνει με τέτοιον τρόπο ώστε να γίνει κατανοητό από τον ασθενή ότι η διακοπή καπνίσματος είναι μέρος της θεραπείας του", επισημαίνει, προσθέτοντας πως "όλοι οι αναπνευστικοί ασθενείς, πόσω μάλλον οι ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα, χρειάζονται μια ειδική προσέγγιση. Δεν τους λέμε απλά ‘κόψε το τσιγάρο’, τους εξηγούμε αναλυτικά το κέρδος επιβίωσης αν το κάνουν, και τους δίνουμε υποστήριξη για να το πετύχουν. Κυρίως υποκατάστατα νικοτίνης, το πιο ανώδυνο όσον αφορά τις επιπλοκές και τις αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα".

Το στίγμα του "κάπνιζες, το ήξερες"

Έρευνα, που έγινε και στην Ελλάδα, έδειξε ότι το 40% του πληθυσμού συμφωνεί με μια αντίληψη που θα μπορούσε να ερμηνευτεί ως μειωμένη συμπάθεια απέναντι στους ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα, βασισμένη στη λογική ότι "κάπνιζε, άρα το ήξερε ότι κινδυνεύει να αρρωστήσει".

"Αυτό είναι πάρα πολύ δυσάρεστο, δημιουργεί ένα στίγμα, που έχει σοβαρές συνέπειες, κάνει τον ασθενή να ντρέπεται και τον εμποδίζει να πάει να κάνει προσυμπτωματικό έλεγχο", τόνισε η κ. Εύη Χατζηανδρέου, δρ Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ και αντιπρόεδρος της FairLife.

Στο πλαίσιο αυτό κινήθηκε η καμπάνια με σύνθημα "Κάνε τη σωστή ερώτηση", με την οποία οι πολίτες ενημερώνονται, μεταξύ άλλων, ότι το 15% των ασθενών με καρκίνο του πνεύμονα δεν κάπνισε ποτέ, ενώ το 35% το είχε διακόψει πριν από τη διάγνωση. Η καμπάνια τους προτρέπει να ρωτούν τον ασθενή "Πώς νιώθεις", αντί για τη λάθος ερώτηση "Κάπνιζες";

Η δράση έχει στόχο να μειώσει το στίγμα και να αυξήσει την ευαισθητοποίηση των πολιτών σε ό,τι αφορά τον προσυμπτωματικό έλεγχο. Σύμφωνα με μελέτη της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης, ένα εκτεταμένο, στρατηγικά επεξεργασμένο πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου μπορεί να μειώσει κατά περίπου 25% τους θανάτους από καρκίνο του πνεύμονα και κατά 30% τα χρόνια ζωής που χάνονται, όπως ανέφερε η κ. Χατζηανδρέου.