Υποτροπιάζουσες λοιμώξεις ουροποιογεννητικού συστήματος

Μουστάκας Ιωάννης

Ιατρός Βιοπαθολόγος-PhD ΕΚΠΑ

Βιοπαθολόγος στον όμιλο Ιατρόπολις 
Επιστημονικός Συνεργάτης στο Αρεταίειο Νοσοκομείο στο τμήμα Αιμοδοσίας 

Ουρολοιμώξεις-γενικά δεδομένα

Οι λοιμώξεις του ουροποιογεννητικού συστήματος αποτελούν συχνές, λοιμώξεις τόσο μεταξύ των νοσηλευομένων ασθενών, όσο και μεταξύ των,ασθενών της κοινότητας.

Τα συμπτώματα μιας ουρολοίμωξης εξαρτώνται από το μέρος του ουροποιητικού συστήματος που έχει μολυνθεί.

Οι ουρολοιμώξεις της κατώτερης οδού επηρεάζουν την ουρήθρα και την ουροδόχο κύστη.

Τα συμπτώματα μιας ουρολοίμωξης της κατώτερης οδού περιλαμβάνουν:

1. Καύσος κατά την ούρηση
2. Αυξημένη συχνουρία
3. Αυξημένη έπειξη για ούρηση
4. Αιματουρία
5. Θολά ούρα
6. Ούρα που μοιάζουν με κόλα ή τσάι
7. Ούρα που έχουν έντονη οσμή
8. Πυελικός πόνος στις γυναίκες
9. Πόνος στο ορθό στους άνδρες

Τα συμπτώματα μιας ουρολοίμωξης ανώτερης ουροποιητικής οδού περιλαμβάνουν:

1. Πόνο και ευαισθησία στην πλάτη και στα πλευρά
2. Ρίγος
3. Πυρετό
4. Ναυτία
5. Έμετο

Ταξινόμηση ουρολοιμώξεων βάσει των οδηγιών της Αμερικάνικης Εταιρείας Ουρολοιμώξεων

1. Μη επιπλεγμένες ουρολοιμώξεις

Οξείες, σποραδικές ή υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις κατώτερου ουροποιητικού (μη επιπλεγμένη κυστίτιδα) και/ή ανώτερου ουροποιητικού (µη επιπλεγμένη πυελονεφρίτιδα), περιορισμένες σε µη έγκυες, προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες χωρίς γνωστές σχετικές ανατομικές και λειτουργικές ανωμαλίες εντός του ουροποιητικού συστήματος ή δυσλειτουργίες του.

2. Επιπλεγμένες ουρολοιμώξεις

Όλες οι ουρολοιμώξεις που δεν ορίζονται ως μη επιπλεγμένες.

Στην ουσία, πρόκειται για ουρολοιμώξεις που εμφανίζονται σε ένα ασθενή με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης επιπλοκής:

π.χ. Όλοι οι άνδρες, οι έγκυες γυναίκες, οι ασθενείς με σχετικές ανατομικές ή λειτουργικές ανωμαλίες του ουροποιητικού συστήματος, ασθενείς φέροντες ουροκαθετήρες, νεφροπαθείς και/ή με άλλες συνυπάρχουσες ασθένειες του ανοσοποιητικού συστήματος για παράδειγμα, ο σακχαρώδης διαβήτης.

3. Υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις

Υποτροπές μη επιπλεγμένων και/ή επιπλεγμένων ουρολοιμώξεων, με συχνότητα τουλάχιστον τρεις ουρολοιμώξεις/έτος ή δύο ουρολοιμώξεις κατά το τελευταίο εξάμηνο.

4. Ουρολοιμώξεις σχετιζόμενες με ουροκαθετήρες

Ως λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος  που σχετίζονται με ουροκαθετήρα, ορίζονται οι ουρολοιμώξεις που συμβαίνουν σε άτομα των οποίων η ουροδόχος κύστη είναι επί του παρόντος με ουροκαθετήρα ή μετά την τοποθέτηση ουροκαθετήρα εντός των τελευταίων 48 ωρών.

5. Ουροσήψη

Ως ουροσήψη ορίζεται η απειλητική για τη ζωή οργανική δυσλειτουργία ενός ατόμου που προκαλείται από απορρύθμιση της απόκρισης του ξενιστή σε ουρολοίμωξη και/ή λοίμωξη γεννητικών οργάνων άρρενος.

Παθογένεια

Οι ουρολοιμώξεις προκαλούνται από μικρόβια της χλωρίδας του εντέρου, του περίνεου και της ουρήθρας. H συχνότητά τους μεταβάλλεται ανάλογα με τον τύπο της λοίμωξης (νοσοκομειακή ή εξωνοσοκομειακή) και το υποκείμενο νόσημα (νευρογενής κύστη, διαβήτης). Αυτά είναι :

• Gram αρνητικά βακτηρίδια: Ε. coli (75%-90%), άλλα εντεροβακτηριακά Klebsiella pneumoniae, Proteus mirabilis, Pseudomona saeruginosa, Enterobacter spp, Citrobacter spp.

• Gram θετικοί κόκκοι: Εnterococcus spp, Staphylococcus saprophyticus, Staphylococcus epidermidis, Staphylococcus aureus, Streptococcus agalactiae, Streptococcus bovis, Aerococcus spp.

• Gram αρνητικοί κόκκοι: Νeisseria gonorrhoeae (γονοκοκκική ουρηθρίτιδα)
• Τα αναερόβια βακτήρια σπάνια προκαλούν ουρολοιμώξεις.
• Μύκητες: Candida albicans, Candida spp, Saccharomyces cerevisiae, Cryptococcus neoformans

• Άλλα σπανιότερα απαντώμενα αίτια λοιμώξεων του ουρογεννητικού συστήματος (Ureaplasma urealyticum, Mycoplasma hominis, Garderella vaginalis, Corynebacterium urealyticum, Haemophilus influenzae,

Mycobacterium tuberculosis, Leptospira, Trichomonas vaginalis, Schistosoma haematovium, Strongyloides stercoralis, W. bancrofti)

• Το ουροποιητικό σύστημα προσβάλλουν και ορισμένοι ιοί: Αδενοϊοί (τύποι 11,21) και ο ιός ΒΚ (αιμορραγική κυστίτιδα).

Θεραπεία

-Κινολόνες

-Κεφαλοσπορίνες 2ης και 3ης γενιάς

-Αμινογλυκοσίδες (αμικασίνη, γενταμικίνη)

-Καρβαπενέμες (μεροπενέμη, ιμιπενέμη)

Συμπεράσματα

Οι ουρολοιμώξεις είναι ένας γενικός όρος που αναφέρεται σε λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος και του γεννητικού συστήματος που προκαλούνται από μικροοργανισμούς όπως τα βακτήρια, οι ιοί και οι μύκητες. Οι βακτηριακές ουρολοιμώξεις αποτελούν την πιο κοινή ουρογεννητική λοίμωξη.

Οι επιπεπλεγμένες λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος παρουσιάζουν μια θεραπευτική πρόκληση, καθώς συνήθως εμφανίζονται σε άτομα με υποκείμενες ανοσολογικές ανεπάρκειες ή που πάσχουν από συγκεκριμένες ανατομικές ή λειτουργικές ανωμαλίες που σχετίζονται με την ουροδόχο κύστη.

Μπορούν επίσης να συσχετιστούν με βακτηριαιμία.

Τα εντεροβακτηριακά είναι η συχνότερη αιτία λοίμωξης του ουροποιογεννητικού συστήματος με το Ε. coli να προκαλεί τη συντριπτική πλειοψηφία των UTIs. Μικρόβια όπως τα χλαμύδια και το μυκόπλασμα είναι συχνά αίτια των λοιμώξεων της ουρήθρας, του προστάτη στους άνδρες και σπάνια της ουροδόχου κύστης. Αυτά συνήθως μεταδίδονται με την σεξουαλική επαφή και απαιτούν ταυτόχρονη θεραπεία και των δύο σεξουαλικών συντρόφων.

Κατά την τελευταία δεκαετία, η ακατάλληλη χρήση αντιβιοτικών φαρμάκων σε συνδυασμό με την έλλειψη μέτρων ελέγχου των λοιμώξεων οδήγησε στην ανάπτυξη και τη διασπορά πολυανθεκτικών μικροβίων (MDROs), υπερανθεκτικών μικροβίων (XDR) και πανανθεκτικών μικροβίων (PDR) της κοινότητας και του νοσοκομειακού πληθυσμού. Οι αποκτώμενες λοιμώξεις της κοινότητας που προκαλούνται από διάφορα νοσήματα, αποδίδονται τώρα σε παθογόνους μικροοργανισμούς που εμφανίζουν αντοχή στα κοινά αντιβιοτικά. Οι αντοχές στα χρησιμοποιούμενα αντιβιοτικά που σχετίζονται με τα MDROs αναγνωρίζεται ως σημαντικό θέμα δημόσιας υγείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ελλάδα μαζί με την Ιταλία αντιμετωπίζουν ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα σε σχέση με τις MDROs λοιμώξεις, σε όλη την Ευρώπη.