Μεσογειακή διατροφή: Ζήτημα ποιότητας

Ας ξεκαθαρίσουμε κάτι: τα λουκάνικα που περιέχουν ελαιόλαδο δεν ανήκουν στη μεσογειακή δίαιτα, ούτε φυσικά ένα σουβλάκι με τζατζίκι, κρεμμύδι και ντομάτα. Η μαγεία του μάρκετινγκ ξεδιπλώνεται με έναν αξιοζήλευτο τρόπο για τους marketeers, αλλά με έναν επώδυνο για τους καταναλωτές. Κι αυτό γιατί ο συσχετισμός μιας τροφής με κάτι που μας παραπέμπει στη μεσογειακή διατροφή όπως το ελαιόλαδο και η ντομάτα, μας ωθεί ως καταναλωτές να πιστεύουμε ότι μας κάνει καλό.

Έτσι, πιστεύοντας ότι ανακαλύψαμε τον μαγικό συνδυασμό της γεύσης και της υγιεινής επιλογής, πέφτουμε σε μία μεγάλη παγίδα: να υπερκαταναναλώνουμε φαγητό. Στη σημερινή εποχή η μεσογειακή δίαιτα όχι μόνο δεν αποτελεί το βασικό μας διατροφικό πρότυπο, αλλά καταλήγει να γίνεται ένας ιδιότυπος «δούρειος ίππος» του junk food στο διαιτολόγιό μας.

Η μεσογειακή διατροφή έχει σχετιστεί με υψηλά ποσοστά μακροζωίας και χαμηλά ποσοστά ασθενειών. Η γνωστή μελέτη της Ικαρίας δείχνει ότι άτομα που έχουν έναν τρόπο ζωής σύμφωνο με αυτό που η μεσογειακή δίαιτα προτρέπει να ζουν κατά 10 περίπου χρόνια περισσότερο από αυτούς που δεν το κάνουν.

Κι αν αυτό το στοιχείο αφήνει χώρο για περαιτέρω συζήτηση, ας κρατήσουμε αυτό: σε μια μεγάλη και καλά σχεδιασμένη μελέτη (Brit. Med. J. 2008) φάνηκε ότι άτομα που ακολουθούν αυτό το μοντέλο διατροφής ζουν 20% περισσοτερο από αυτούς που δεν το ακολουθούν. Επίσης, πολυάριθμες έρευνες έχουν συσχετίσει τη μεσογειακή δίαιτα με χαμηλά ποσοστά εμφάνισης καρδιοπαθειών διαφόρων μορφών καρκίνου, σακχαρώδη διαβήτη, Altzheimer, γαστρεντερικών προβλημάτων, ενώ φαίνεται να συμβάλλει και στον καλύτερο έλεγχο βάρους. Δεν είναι τυχαίο το ότι πρόσφατα η UNESCO χαρακτήρισε τη μεσογειακή δίαιτα ως «παγκόσμια πολιτισμική κληρονομιά για την ανθρωπότητα».

Κι όμως, ενώ παγκοσμίως εξάρεται η τύχη μας που ζούμε σε μια περιοχή που δημιούργησε κι ανέπτυξε αυτή την υγιεινή διατροφική κουλτούρα, εμείς ζηλεύουμε τα burgers και τα κρουασάν. Σαν να βρίσκεσαι δίπλα στην καλύτερη παραλία του κόσμου με τα καθαρότερα και διαυγέστερα γαλαζοπράσινα νερά κι εσυ προτιμάς να φύγεις και να κολύμπησεις σε μια συνωστισμένη πισίνα ενός ξενοδοχείου. Παράλληλα, ολόκληρο το σύστημα των media συμβάλλει σε αυτό.

“Βομβαρδιζόμαστε” με διαφημιστικά μηνύματα για κρέπες και κρουασάν, αντί για παραδοσιακές τυρόπιτες και χορτόπιτες, μαγειρεύουμε στις αναρίθμητες εκπομπές μαγειρικής με κακής ποιότητας λιπαρές ύλες αντί για ελαιόλαδο, προτιμούμε τη σαλάτα του Καίσαρα και του Σεφ, αντί για την παραδοσιακή χωριάτικη, ξεχάσαμε τα άγρια χόρτα της ελληνικής φύσης (μάραθο, καυκαλήθρα, μυρώνι) και κάνουμε πίτες με brie, ζαμπόν και μπέικον.

Ακόμα και το εθνικό μας προϊόν, το ελαιόλαδο, δεν αξιοποιείται. Η Ελλάδα είναι η τρίτη χώρα σε παραγωγή ελαιολάδου παγκοσμίως και η πρώτη σε παραγωγή έξτρα παρθένου. Κι όμως, από αυτό μόλις το 20% εμφιαλώνεται στη χώρα μας, ενώ το υπόλοιπο εξάγεται σε γειτονικές χώρες, και είτε αξιοποιείται εμπορικά από αυτές, είτε χρησιμοποιείται για να βελτιώσει την ποιότητα της εγχώριας παραγωγής τους.

Εμείς λοιπόν, αντί αν απολαμβάνουμε την αφθονία των επιλογών που απλόχερα η φύση μας προσφέρει στην περιοχή μας, υιοθετούμε δυτικόφερτες συνήθειες, αναπαράγοντας την «προκρούστεια» τάση της αγοράς για υγιεινές επιλογές.

Περιορίζουμε την κατανάλωσή τους και χάνονται σταδιακά μέσα στο χρόνο φαγητά και τρόφιμα όπως το πλιγούρι, οι πίτες (τσουκνιδόπιτα, βρουβόπιτα, ταχινόπιτα) το φακόρυζο, η φασολάδα, το ρεβιθοπίλαφο, το παστέλι και αντικαθίστανται από τα burgers, chicken wings, ασιατικό κοτόπουλο με εξωτική σάλτσα μάνγκο, ντόνατς, απεμπολώντας παράλληλα ένα μεγάλο κομμάτι της πολιτισμικής μας κληρονομιάς.

Η μεσογειακή δίαιτα αποτελεί τη φυσική ασπίδα κατά των σύγχρονων παθήσεων και όσο πιο γρήγορα το αντιληφθούμε τόσο περισσότερο θα αυξήσουμε την ποσότητα της ζωής μας.