Βιταμίνη Β12: Γιατί είναι πολύτιμη

Η βιταμίνη Β12 είναι αλλιώς γνωστή ως η βιταμίνη της ενέργειας, γιατί βοηθά στη σύνθεση του DNA, στην παραγωγή των κυττάρων του αίματος και στο σχηματισμό των νεύρων. Είναι σημαντική για ένα υγιές νευρικό και ανοσοποιητικό σύστημα. Χωρίς αυτή τη βιταμίνη ο μεταβολισμός μας δεν λειτουργεί κανονικά.

Επειδή η βιταμίνη Β12 βρίσκεται μόνο σε ζωικά προϊόντα, όπως το κρέας, τα αυγά, τα οστρακοειδή και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, εκτιμάται ότι περίπου το 15% των ανθρώπων δεν λαμβάνει την απαραίτητη ποσότητα Β12. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν κυρίως οι χορτοφάγοι, οι πάσχοντες από κοιλιοκάκη ή άλλες ασθένειες που έχουν να κάνουν με την πέψη, ή ενήλικες άνω των 50 ετών. Τα συμπτώματα έλλειψης βιταμίνης Β12 συχνά περιλαμβάνουν σωματική κόπωση, αναιμία, ταχυπαλμία, αίσθημα καύσου ή μούδιασμα των άκρων, απώλεια της όρεξης, ναυτία, δυσκοιλιότητα κ.ά.

Οι χορτοφάγοι, όπως αναφέραμε, αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Έτσι, αν η διατροφή κάποιου περιλαμβάνει κατά βάση φυτικά προϊόντα, όπως τα φρούτα, τα λαχανικά, τα φασόλια, η σόγια, υπάρχει κίνδυνος έλλειψης Β12, για αυτό και πρέπει να λαμβάνουν συμπληρώματα με βιταμίνη Β12 ή τουλάχιστον να καταναλώνουν τρόφιμα εμπλουτισμένα σε βιταμίνη Β12, όπως τα σιτηρά. Γενικά, πηγές της βιταμίνης Β12 είναι το κρέας και τα ψάρια. Το βοδινό συκώτι (και γενικά το βοδινό κρέας), η γαλοπούλα, το κοτόπουλο, ο σολομός και τα οστρακοειδή είναι τροφές πλούσιες σε Β12.

Τα συμπτώματα και οι πιθανές αιτίες

Όταν δεν λαμβάνουμε την απαραίτητη ποσότητα βιταμίνης Β12, μειώνεται η παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων στο σώμα μας. Για το λόγο αυτό, τα πρώτα συμπτώματα περιλαμβάνουν κόπωση και αδυναμία, ζάλη και δυσκολία στη σκέψη. Επειδή, όμως, τα συμπτώματα αυτά είναι ασαφή και κοινά, συχνά παραβλέπεται η πιθανότητα για έλλειψη της Β12.

• H έλλειψη βιταμίνης Β12 πολύ συχνά συγχέεται με την άνοια, καθώς κάποια από τα συμπτώματα μοιάζουν με αυτά της άνοιας (π.χ. απώλεια μνήμης, αποπροσανατολισμός, η δυσκολία στη σκέψη). Μπορεί να είναι δύσκολο να γίνει διάκριση της άνοιας από την έλλειψη της Β12, ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους, στους οποίους και οι δύο αυτές ασθένειες εμφανίζονται περισσότερο. Συνιστάται σε όλα τα άτομα με νοητική απώλεια να εξετάζονται για ανεπάρκεια βιταμίνης Β12.
• Η έλλειψη Β12 σχετίζεται με την κακοήθη αναιμία. Υπάρχει ένα συγκεκριμένο είδος αναιμίας που οφείλεται στην έλλειψη της Β12, η οποία εμφανίζεται όταν το πεπτικό σύστημα δεν διαθέτει έναν παράγοντα που ονομάζεται ενδογενής και βοηθά το λεπτό έντερο να απορροφήσει τη Β12. Αυτή η κακοήθης αναιμία μπορεί να είναι αποτέλεσμα ενός αυτοάνοσου παράγοντα, ενός προβλήματος στην επιφάνεια του στομάχου ή μπορεί να είναι κληρονομική. Η θεραπεία συνήθως γίνεται με ενδομυϊκές ενέσεις βιταμίνης Β12, σε συνδυασμό με συμπληρώματα που μπορεί να πάρει ο ασθενής. 
• Η έλλειψη Β12 συνδέεται με βλάβες του ανοσοποιητικού. Η Β12 παίζει σημαντικό ρόλο στην παραγωγή των λευκών αιμοσφαιρίων και τα λευκά αιμοσφαίρια είναι σημαντικά για ένα λειτουργικό ανοσοποιητικό σύστημα. Όχι μόνο η έλλειψη της Β12 μειώνει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού, αλλά επίσης κάποια νόσος του ανοσοποιητικού μπορεί να οδηγήσει σε ανεπάρκεια βιταμίνης Β12. Η Νόσος του Graves, για παράδειγμα, είναι μια αυτοάνοση ασθένεια που προκαλεί υπερδραστηριότητα του θυρεοειδούς, η οποία συνδέεται με κακοήθη αναιμία και περαιτέρω απουσία της βιταμίνης Β12.
• Έλλειψη Β12 μπορεί να προκύψει από χειρουργική επέμβαση που γίνεται για απώλεια βάρους. Κάποιες χειρουργικές επεμβάσεις που επηρεάζουν το γαστρεντερικό σύστημα, όπως η γαστρική παράκαμψη και η εκτομή του εντέρου, καθιστούν αδύνατο να απορροφηθεί η βιταμίνη Β12. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη χαμηλότερη παραγωγή γαστρικού οξέος, της πρωτεΐνης που παίζει σημαντικό ρόλο στην απορρόφηση της βιταμίνης Β12. Το πρόβλημα της απορρόφησης είναι μόνιμο, έτσι ώστε τα άτομα που κάνουν τέτοιες επεμβάσεις θα πρέπει να λαμβάνουν ενδομυϊκά τη βιταμίνη Β12 καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους, επειδή κινδυνεύουν από την έλλειψη της Β12 και τις επιπτώσεις της.
• Τέλος, και τα παιδιά μπορεί να διατρέχουν κίνδυνο. Στα νεογνά η έλλειψη της βιταμίνης Β12 είναι πολύ σοβαρή διότι μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα όπως αναιμία, διαταραχές της κίνησης και δυσκολίες στην ανάπτυξη σε ύψος και βάρος. Σπάνια παρατηρούνται χαμηλά επίπεδα βιταμίνης Β12 σε βρέφη, αλλά αυτό μπορεί να συμβεί εάν το μωρό δεν τρώει κρέας και ζωικά προϊόντα ή όταν η μητέρα είναι χορτοφάγος και το μωρό πίνει μόνο γάλα από τη μητέρα.

Πηγές:
Viola Gjylameti, Αιματολόγος, Επιστ. Συνεργάτις ΥΓΕΙΑ Τιράνων.