Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση το καλοκαίρι: Πώς να την αποφύγετε

Υψηλό είναι το ποσοστό των ανθρώπων που εμφανίζουν γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, παρότι τους υπόλοιπους μήνες του χρόνου δεν υποφέρουν από προβλήματα με το στομάχι τους. Δηλαδή, τότε που η διασκέδαση φτάνει στο κατακόρυφο, τότε που οι προσκλήσεις ακολουθούν η μία την άλλη, που κάθε Σαββατοκύριακο αποτελεί ευκαιρία εξερεύνησης άλλου προορισμού, βρίσκονται στη δυσάρεστη θέση να πρέπει να αποφύγουν ή να διαχειριστούν τα επώδυνα συμπτώματά της. Αναγωγές, ενοχλητικές καούρες στο στομάχι, ανελέητος λόξυγκας, πόνος κατά την κατάποση, ακόμα πόνος στο στήθος σε τακτική βάση είναι ικανά να “καταστρέψουν” τις διακοπές. Και όμως… υπάρχουν απλές παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής που οι πάσχοντες μπορούν να υιοθετήσουν και να κατευνάσουν τα ταλαιπωρημένα στομάχια τους.

«Στις δυτικές χώρες συμπτώματα γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης παρουσιάζει το 20-40% του πληθυσμού.  Αιτία είναι η κατανάλωση όξινων τροφίμων, η οποία μειώνει τα επίπεδα του pH του στομάχου, σε συνδυασμό με την ύπαρξη ενός χαλαρού σφιγκτήρα του οισοφάγου, ο οποίος επιτρέπει στα γαστρικά υγρά να παλινδρομούν προς το στόμα, προκαλώντας ναυτία και έμετο», μας εξηγεί ο Δρ. Αναστάσιος Ξιάρχος - Διευθυντής της χειρουργικής κλινικής του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών - Ιατρικού Περιστερίου και Πρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας Ορθοπρωκτικής Χειρουργικής. «Αν και το στομάχι είναι κατασκευασμένο για να χειρίζεται υψηλά επίπεδα οξέων, ο οισοφάγος δεν είναι, οπότε η υπερβολική οξύτητα σε αυτόν μπορεί να προκαλέσει αλλοιώσεις, με επικίνδυνες πολλές φορές επιπτώσεις. Η αποφυγή της παλινδρόμησης του περιεχομένου του στομάχου έγκειται στην αντιμετώπιση και των δύο παραγόντων».

Οι αλλαγές στη διατροφή το καλοκαίρι, όπως η αυξημένη κατανάλωση ντομάτας, η κατανάλωση μπύρας ή άλλων αλκοολούχων ποτών, η επιλογή λιπαρότερων τροφών όπως πίτσας ή γύρου, αλλά και αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η καθυστέρηση του δείπνου είναι ο λόγος εμφάνισης της παλινδρόμησης κατά την περίοδο των διακοπών.

Όπως συμβουλεύει ο Δρ. Ξιάρχος είναι καλό να αποφεύγονται:

• Τα εσπεριδοειδή. Η λεμονάδα μπορεί να είναι μια συνήθεια άρρηκτα συνδεδεμένη με το καλοκαίρι, αλλά είναι πολύ όξινη, όπως και κάθε χυμός από εσπεριδοειδή φρούτα. Αντ 'αυτού, ένα ποτήρι αρωματισμένο νερό από ένα μικρό κομμάτι φρούτου όπως καρπούζι ή πεπόνι, ή από μια φέτα αγγούρι δροσίζει και ενυδατώνει χωρίς να αλλάζει το pH του στομάχου.
• Τα λιπαρά. Η πέψη των λιπαρών τροφών απαιτεί περισσότερο χρόνο, οπότε στο στομάχι παραμένουν τα οξέα που είναι απαραίτητα για τη χώνευση για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, δημιουργώντας τις τέλειες συνθήκες για παλινδρόμηση. Η αντικατάσταση της πίτσας, του γύρου και των λουκάνικων που παραδοσιακά επιλέγονται στις διακοπές αλλά και γενικότερα το καλοκαίρι, με καλαμάκι κοτόπουλο ή μπιφτέκι γαλοπούλας με μια φέτα ψωμί ολικής άλεσης θα επιτρέψει τη γρηγορότερη πέψη και την αποφυγή των αναγωγών.

Το ίδιο ισχύει για τις τηγανητές πατάτες, απαραίτητο συνοδευτικό για τους περισσότερους Έλληνες. Όσοι, όμως, έχουν την τάση για παλινδρόμηση είναι προτιμότερο να τις αντικαθιστούν με ψητά λαχανικά, τα οποία περιέχουν και περισσότερες βιταμίνες, μέταλλα και φυτικές ίνες.

Λιπαρά περιέχονται επίσης στα γλυκά και στα παγωτά. Αντί αυτών, η φρέσκια φρουτοσαλάτα χωρίς εσπεριδοειδή μπορεί να ικανοποιήσει την ανάγκη για γλυκό, ενώ οι ίνες που περιέχονται είναι φιλικές προς το έντερο.

• Η ντομάτα. Από τη χωριάτικη σαλάτα και τα κοκκινιστά κρέατα μέχρι τη σάλτσα της πίτσας, η ντομάτα είναι παντού το καλοκαίρι. Είναι νόστιμη αλλά εξαιρετικά όξινη και η υπερβολική πρόσληψή της μπορεί να αποτελέσει αφορμή για γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.
• Τα πικάντικα. Το τσίλι στην τυροκαυτερή, τα πολλά μπαχαρικά στα ψητά ή στον κιμά για μακαρόνια πυροδοτούν τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.
• Τα ποτά. Το αλκοόλ χαλαρώνει τον κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα μέσα σε λίγα λεπτά από την κατανάλωση, επιτρέποντας στα οξέα του στομάχου να παλινδρομούν στον οισοφάγο. Η επιλογή ενός κοκτέιλ χωρίς αλκοόλ ή ενός χυμού χωρίς εσπεριδοειδή είναι η ιδανικότερη επιλογή για όσους προσπαθούν να ηρεμήσουν το στομάχι τους.
• Την καφεΐνη. Ο παγωμένος καφές στην παραλία από το πρωί μέχρι το βράδυ είναι καθιερωμένη συνήθεια πολλών. Όπως, όμως, συμβαίνει και με το αλκοόλ, η καφεΐνη, χαλαρώνει τον οισοφαγικό σφιγκτήρα.

Εκτός από την προσεκτική επιλογή του φαγητού και του ποτού, όσοι ταλαιπωρούνται από τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση θα πρέπει να αλλάξουν και τον τρόπο ζωής τους. Για παράδειγμα, να τρώνε το βραδινό τους γεύμα αρκετές ώρες πριν από την κατάκλιση, διότι έτσι αποφεύγεται η επιστροφή του φαγητού πίσω στον οισοφάγο και στο στόμα. Επίσης, καλό είναι να χρησιμοποιούν αρκετά μαξιλάρια, προκειμένου να βρίσκονται σε ελαφρώς όρθια στάση κατά τον ύπνο, δεδομένου ότι αρκετοί ασθενείς διαπιστώνουν ότι τα συμπτώματα της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμισης είναι χειρότερα όταν έχουν κοιμηθεί σε απολύτως οριζόντια στάση.

Όλες αυτές οι τροποποιήσεις αφορούν στην αντιμετώπιση ενός από τους δύο παράγοντες που προκαλούν την γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Η δεύτερη έγκειται στην διόρθωση του χαλαρού σφιγκτήρα του οισοφάγου, η οποία είναι αποκλειστικά χειρουργική. Όπως επισημαίνει ο Δρ. Αναστάσιος Ξιάρχος, ο κατώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας που φυσιολογικά ενεργεί σαν μία μονόδρομη βαλβίδα, επιτρέποντας τη δίοδο του φαγητού στο στομάχι ορισμένες φορές δυσλειτουργεί και επιτρέπει τα οξέα του στομάχου να “ταξιδέψουν” πίσω στον οισοφάγο. Για τη διόρθωσή του απαιτείται χειρουργική επέμβαση και συγκεκριμένα Λαπαροσκοπική Θολοπλαστική κατά Nissen, ή Λαπαροσκοπική Θολοπλαστική κατά Toupet. Αυτές πραγματοποιούνται λαπαροσκοπικά, μέσω  4-5 τομών των 5 χιλιοστών στο δέρμα, δίχως να απαιτείται διατομή των μυών στην περιοχή.

Η παράλειψη στη θεραπεία της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης μπορεί να δημιουργήσει σοβαρότερα προβλήματα, όπως οισοφαγίτιδα και οισοφάγο Barrett, παθήσεις που δημιουργούν προκαρκινικές αλλοιώσεις στον βλεννογόνο ή ακόμα και καρκίνο εάν δεν αντιμετωπιστούν εγκαίρως. Επίσης, μπορεί να οδηγήσει σε οισοφαγική στένωση η οποία προκαλεί προβλήματα στην κατάποση, αλλά και αναπνευστικά προβλήματα, αφού όταν το στομαχικό οξύ παλινδρομεί προς τον οισοφάγο, είναι πιθανό να εισπνευσθεί και να εισέλθει στους πνεύμονες.

«Η χειρουργική επιλογή έπεται, φυσικά, της συντηρητικής αντιμετώπισης της παλινδρόμησης. Οι διατροφικές αλλαγές και η φαρμακευτική αγωγή μπορούν να είναι αποτελεσματικές στον έλεγχο της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης. Τα φάρμακα είναι η πρώτη γραμμή θεραπείας της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης αλλά πρέπει να λαμβάνονται για τόσο χρονικό διάστημα όσο κρίνεται από τον θεράποντα ιατρό και όχι ανεξέλεγκτα. Διότι, μελέτες έχουν καταδείξει την επικινδυνότητα της μόνιμης και πολύχρονης λήψης τους. Σε κάθε περίπτωση, όταν τα περιστατικά παλινδρόμησης συμβαίνουν κατ’ εξακολούθηση και ξεπερνούν τα δύο την εβδομάδα, είτε αυτά λαμβάνουν χώρα το καλοκαίρι είτε οποιαδήποτε περίοδο, ο ασθενής θα πρέπει να αναζητά ιατρική συμβουλή», καταλήγει ο Δρ. Ξιάρχος.