Πιθανή αύξηση του κινδύνου θανάτου και της αναπηρίας από εγκεφαλικό επεισόδιο στην πανδημία COVID-19

Περίπου 1.500.000 Ευρωπαίοι πολίτες εκδηλώνουν κάποιο ΑΕΕ σε ετήσια βάση.  Το 20% των ασθενών αυτών καταλήγει λόγω του ΑΕΕ, ενώ το 1/3 παρουσιάζει υπολειμματική αναπηρία και εξάρτηση. Η πιθανότητα της καλής λειτουργικής έκβασης των ασθενών με ΑΕΕ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ταχύτητα με την οποία οι ασθενείς αυτοί προσέρχονται σε νοσοκομεία στα οποία υπάρχει πρόσβαση σε εξειδικευμένες θεραπείες για τα ΑΕΕ. Στις θεραπείες αυτές συγκαταλέγονται οι θεραπείες επαναιμάτωσης στο οξύ ισχαιμικό ΑΕΕ (ενδοφλέβια θρομβόλυση, μηχανική θρομβεκτομή), οι χειρουργικές και ενδοαγγειακές θεραπείες αντιμετώπισης των εγκεφαλικών αγγειακών δυσπλασιών σε ασθενείς με αιμορραγικά ΑΕΕ, η νοσηλεία σε εξειδικευμένες μονάδες αντιμετώπισης ΑΕΕ, οι θεραπείες δευτερογενούς πρόληψης και οι θεραπείες αποκατάστασης.

Σε μια μελέτη συμπλήρωσης ερωτηματολογίων από 426 επαγγελματίες υγείας που αντιμετωπίζουν ασθενείς με ΑΕΕ σε 55 χώρες καταγράφηκε ότι μόνο το 20% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι οι ασθενείς με ΑΕΕ αντιμετωπίζονται με το συνήθη τρόπο τόσο στην οξεία φάση όσο και στη φάση της αποκατάστασης στα νοσηλευτικά τους ιδρύματα κατά τη διάρκεια της πανδημίας του COVID-19. Επίσης καταγράφηκε ότι η έλλειψη βέλτιστης θεραπευτικής αντιμετώπισης μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερες πιθανότητες θανάτου και μικρότερες πιθανότητες καλής λειτουργικής έκβασης των ασθενών με ΑΕΕ.

Δεν υπάρχουν τεκμηριωμένα δεδομένα που να υποδηλώνουν ότι η επίπτωση των ΑΕΕ έχει ελαττωθεί μετά την έναρξη της πανδημίας του COVID-19, αλλά σε πολλές χώρες λιγότεροι ασθενείς με πιθανά συμπτώματα εκδήλωσης ΑΕΕ προσέρχονται στα νοσοκομεία. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε διαφορετικά αίτια όπως ο φόβος να μολυνθούν από τον ιό κατά την επίσκεψη τους στο νοσοκομείο και η υποκειμενική τους θεώρηση ότι το ιατρικό προσωπικό δεν έχει χρόνο να ασχοληθεί με τη θεραπευτική αντιμετώπιση ασθενών με ΑΕΕ λόγω των ανειλημμένων υποχρεώσεων του που σχετίζονται με την αντιμετώπιση ασθενών με COVID-19.

O Ευρωπαϊκός Οργανισμός ΑΕΕ υποστηρίζει τις προσπάθειες διαχείρισης της πανδημίας με COVID-19 και της αντιμετώπισης ασθενών με COVID-19. Παράλληλα όμως, δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη σημασία της έγκαιρης προσέλευσης ασθενών με ΑΕΕ στα νοσοκομεία και συστήνει ότι θα πρέπει να διατηρηθεί το ίδιο επίπεδο αντιμετώπισης ασθενών με ΑΕΕ (συμπεριλαμβανομένων των ενδοφλέβιων και ενδοαγγειακών θεραπειών επαναιμάτωσης) που ίσχυε και πριν από την εκδήλωση της πανδημίας. Οι θεραπευτικές αυτές υπηρεσίες θα πρέπει να παρέχονται σε όλους τους ασθενείς με ΑΕΕ, ανεξάρτητα από τυχόν λοίμωξη με COVID-19 ώστε να αποφευχθούν τυχόν «παράπλευρες απώλειες» λόγω ανεπαρκούς αντιμετώπισης των ΑΕΕ τα οποία είναι μια ομάδα παθήσεων με υψηλό κίνδυνο θανάτου και αναπηρίας.

Γεώργιος Τσιβγούλης

Καθηγητής Νευρολογίας ΕΚΠΑ

Β Νευρολογική Κλινική ΕΚΠΑ, Νοσοκομείο «Αττικόν»

Γενικός Γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Αγγειακών Εγκεφαλικών Νόσων

Μέλος του Διοικητικό Συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Οργανισμού ΑΕΕ (Member of European Stroke Organization Board of Directors)