Όλο το πόρισμα για τα δωρο – ταξίδια της φαρμακοβιομηχανίας

Κορυφή του παγόβουνου φαίνεται πως είναι η υπόθεση που διερευνάται από την ελληνική και την αμερικανική δικαιοσύνη σχετικά με αθέμιτες πρακτικές προώθησης από τη φαρμακευτική εταιρεία Novartis.

Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας εμφανίζεται να γνώριζε τα τελευταία χρόνια για σχέσεις των εταιρειών με στελέχη των υπηρεσιών, οι οποίοι κατείχαν θέσεις – κλειδιά σε θέματα τιμολόγησης και έγκρισης φαρμάκων.

Για το θέμα αυτό, είχε ζητηθεί το 2012 έλεγχος από τον τότε αναπληρωτή υπουργό Υγείας Μάριο Σαλμά. Τα πορίσματα των ελέγχων, που βρίσκονται στη διάθεση του Iatronet, αποκαλύπτουν σε όλο της το βάθος τη μεθόδευση για την οικονομική κάλυψη ταξιδιών στελεχών για συνέδρια στο εξωτερικό.

Οι φαρμακευτικές επιχειρήσεις χρηματοδότησαν τα ταξίδια μέσω της “Ελληνικής Εκπαιδευτικής Εταιρείας”, η οποία ανέλαβε τη διαδικασία μετάβασής τους στο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Φαρμακοοικονομίας, που διεξήχθη στο Βερολίνο τον Νοέμβριο του 2012.

Στο συνέδριο μετέβησαν πέντε στελέχη του υπουργείου Υγείας, 15 στελέχη εποπτευόμενων φορέων του υπουργείου (νοσοκομεία), τέσσερις νοσοκομειακοί φαρμακοποιοί και τρία στελέχη της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ).

Στα πορίσματα που προέκυψαν από σχετικές έρευνες επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης και Υγείας το 2012 και το 2013, εμφανίζονται δέκα φαρμακευτικές επιχειρήσεις (ελληνικές και πολυεθνικές) να πληρώνουν το κόστος παρακολούθησης του εν λόγω συνεδρίου.

Ποσά

Τα ονόματα των εταιρειών και τα ποσά που έδωσαν βρίσκονται στη διάθεση του Iatronet. Οι επτά πλήρωσαν συνολικά το ποσό των 49.000 ευρώ στην “Ελληνική Εκπαιδευτική Εταιρεία”. Τη μερίδα του λέοντος κατέβαλε η Novartis, πληρώνοντας 25.000 ευρώ.

Άλλες τρεις επιχειρήσεις κάλυψαν το κόστος μετάβασης και διαμονής στελεχών του υπουργείου Υγείας στο ίδιο συνέδριο. Η πρώτη, κάλυψε το κόστος τριών φαρμακοποιών από ισάριθμα δημόσια νοσοκομεία, ύψους 1.785,26 ευρώ για τον πρώτο, 1.940,43 ευρώ για τον δεύτερο και 2.398,54 ευρώ για τον τρίτο.

Η δεύτερη, κάλυψε το κόστος μετάβασης στο συνέδριο ενός ακόμη νοσοκομειακού φαρμακοποιού, πληρώνοντας 1.850 ευρώ, ενώ η τρίτη κατέβαλε 2.500 ευρώ για στέλεχος μεγάλου νοσοκομείου.

Η υπόθεση αυτή είχε προκαλέσει την έντονη αντίδραση της τότε πολιτικής ηγεσίας, καθώς δεν είχε ενημερωθεί για το συνέδριο, ενώ οι συμμετέχοντες έλαβαν κανονικές άδειες προκειμένου να το παρακολουθήσουν...

Επιστολή

Αμέσως μετά την επιστροφή τους στην Ελλάδα, ο κ. Σαλμάς είχε αποστείλει επιστολή στον γενικό επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης. Σε αυτή, άφηνε σοβαρούς υπαινιγμούς για τη σχέση των στελεχών του υπουργείου με τις φαρμακευτικές επιχειρήσεις, αδειάζοντας και το Σώμα Επιθεωρητών Υγείας (ΣΕΥΥΠ) για το πρόχειρο πόρισμα μόλις οκτώ σελίδων που είχαν συντάξει για το θέμα τον Δεκέμβριο του 2012.

Παρατίθενται ορισμένα από τα σημεία της επιστολής του: “Το συνέδριο δεν ήταν σε γνώση του υπουργείου Υγείας και οι φαρμακευτικές εταιρείες που χρηματοδότησαν το ταξίδι δεν το δήλωσαν ως όφειλαν στον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ). Επειδή αρκετοί από τους υπαλλήλους αυτούς εισηγούνται κρίσιμα θέματα που αφορούν τη φαρμακευτική δαπάνη της χώρας και επειδή το πόρισμα του ΣΕΥΥΠ κρίνεται ανεπαρκέστατο σε βαθμό που να συγκαλύπτει πιθανώς τις ευθύνες των υπαλλήλων και των εταιρειών, σας παρακαλώ όπως άμεσα διενεργήσετε σε βάθος έρευνα της εν λόγω υπόθεσης”.

Σύμφωνα με τον κ. Σαλμά, η επιλογή των συμμετεχόντων στο συνέδριο δεν έγινε υπηρεσιακά, δεν αναφέρονται οι συμμετέχοντες και στα άλλα συνέδρια του 2010 και του 2011, ενώ δεν είναι ολοκληρωμένος ο κατάλογος συμμετεχόντων στο συνέδριο του 2012, καθώς οι καταγγελίες αναφέρουν πως συμμετείχαν και άλλα πρόσωπα που εμπλέκονται στις τιμές του φαρμάκου.

Έρευνα

Ακολούθησε έρευνα από μικτό κλιμάκιο επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης και Υγείας και τον Ιανουάριο του 2013 εκδόθηκε ένα πόρισμα 48 σελίδων. Στο πόρισμα περιλαμβάνονται οι καταθέσεις βασικών στελεχών του υπουργείου Υγείας, όπως της προϊσταμένης Γενικής Διεύθυνσης Διοικητικής Υποστήριξης, του προϊστάμενου Διεύθυνσης Φαρμάκων και Φαρμακείων και της προέδρου της Επιτροπής Τιμών Φαρμάκων. Οι δύο τελευταίοι είχαν μετάσχει στο συνέδριο στο Βερολίνο.

Σε σχετική ερώτηση των επιθεωρητών, η προϊσταμένη Διοικητικής Υποστήριξης του υπουργείου απάντησε πως δεν είχε ενημερωθεί για την πραγματοποίηση του συνεδρίου και πως εάν είχε λάβει ενημέρωση θα ενέκρινε τη συμμετοχή τους.

Ο προϊστάμενος της Διεύθυνσης Φαρμάκων ανέφερε πως συμμετείχε στο συνέδριο, έπειτα από κανονική άδεια που είχε λάβει από την υπηρεσία του. Σε ερώτηση για το εάν είχε μετάσχει σε προηγούμενα συνέδρια, απάντησε θετικά και πως η πρόσκληση που τού απευθύνθηκε από τους διοργανωτές ήταν προσωπική.

Ερωτήθηκε εάν προκύπτει σύγκρουση συμφερόντων εκ της θέσεώς του και των σημαντικών αρμοδιοτήτων που έχει σε σχέση με το φάρμακο και της αποδοχής χορηγίας από φαρμακευτικές επιχειρήσεις, όπως στην προκειμένη περίπτωση για την κάλυψη των εξόδων συμμετοχής στο συνέδριο.

Απάντησε πως δεν γνωρίζει συγκεκριμένους χορηγούς και πως σε καμία περίπτωση δεν επηρεάζεται οι θέσεις του στην εφαρμογή της εργασίας του στο υπουργείο Υγείας: “Δεν χαράσσω πολιτική στον χώρο της Υγείας, συμβάλλω και βοηθώ σε αυτή”, είπε χαρακτηριστικά.

Το στέλεχος του υπουργείου ρωτήθηκε εάν η υπηρεσία του είχε κονδύλια για την εκπαίδευση των υπαλλήλων και εάν έχουν μειωθεί οι συμμετοχές υπαλλήλων σε συνέδρια με την άδεια του υπουργείου. Κατέθεσε πως, κατά την εκτίμησή του, το υπουργείο Υγείας δεν έχει χρήματα για την εκπαίδευση των υπαλλήλων και πως έχουν μειωθεί οι συμμετοχές.

Ενδιαφέρον

Η πρόεδρος της Επιτροπής Τιμών Φαρμάκων ανέφερε στους επιθεωρητές πως το συνέδριο είχε ως θέμα την αξιολόγηση της τεχνολογίας Υγείας (ΗΤΑ). Θεώρησε τη συμμετοχή της ως απαραίτητη και επιβεβλημένη, σχολιάζοντας πως θα έπρεπε να γίνεται με πρωτοβουλία του υπουργείου Υγείας.

Παραδέχτηκε και η ίδια πως η πρόσκληση συμμετοχής στο συνέδριο ήταν προσωπική, σημειώνοντας πως είναι ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας που το διοργάνωσε. Σε ερώτηση για το εάν γνωρίζει πως χορηγοί είναι φαρμακευτικές επιχειρήσεις, απάντησε πως οι πόροι προέρχονται από εισφορές των μελών και κάθε είδους χορηγίες.

Για το εάν προκύπτει σύγκρουση συμφερόντων εκ της θέσεώς της και της αποδοχής χορηγίας από φαρμακευτικές εταιρείες, όπως στην προκειμένη περίπτωση, απάντησε “κατηγορηματικά όχι”. Η συντριπτική πλειονότητα – είπε – αν όχι το σύνολο των συνεδρίων, έχουν ως χορηγούς φαρμακευτικές και άλλες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα της Υγείας.

Στην ερώτηση για το εάν είχε ενημερώσει κάποιο μέλος της πολιτικής ηγεσίας για τη συμμετοχή της στο συνέδριο και εάν συμμετείχε άλλος συνεργάτης ή σύμβουλος από το υπουργείο Υγείας, απάντησε πως δεν ενημέρωσε, διότι δεν είχε υποχρέωση να το πράξει.

Πόρισμα

Στο πόρισμά τους, οι επιθεωρητές αναφέρουν ότι η πλειονότητα των στελεχών και των υπαλλήλων του υπουργείου Υγείας επέλεξαν να απουσιάσουν από την υπηρεσία τους με κανονική άδεια, προκειμένου να μετάσχουν στο συνέδριο.

Απέφυγαν να ζητήσουν εκπαιδευτική άδεια, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις και να δηλώσουν τη συμμετοχή τους στο συνέδριο, πόσο μάλλον εκείνοι που εκπροσωπούσαν στο εξωτερικό την υπηρεσία και τη χώρα τους.

Η όλη διαδικασία κατάρτισης του καταλόγου των συμμετεχόντων πραγματοποιήθηκε χωρίς να γνωστοποιηθεί στο υπουργείο Υγείας και στους εποπτευόμενους φορείς η διοργάνωση του συνεδρίου.

Για τα στελέχη του υπουργείου που μετείχαν στο συνέδριο και έχουν ως αρμοδιότητα να εισηγούνται για θέματα τιμολόγησης φαρμάκων, οι επιθεωρητές προτείνουν να εξεταστεί από το υπουργείο Υγείας το σύνολο των πράξεων της τελευταίας διετίας, για το ενδεχόμενο ασυμβίβαστου μεταξύ της θέσης που κατέχουν και της συμμετοχής τους στον χορηγούμενο από εταιρείες φορέα.

Το μικτό κλιμάκιο ελέγχου, που προέβη στον επανέλεγχο της υπόθεσης, εκτιμά πως δεν στοιχειοθετείται συγκάλυψη στοιχείων εκ μέρους των επιθεωρητών του ΣΕΥΥΠ, οι οποίοι είχαν διενεργήσει τον αρχικό έλεγχο.