Έγκριση φαρμάκου για ασθενείς με εστιακή επιληψία

• Το everolimus είναι η πρώτη επικουρική θεραπεία που έχει εγκριθεί στην ΕΕ ειδικά για την εστιακή επιληψία σε παιδιά και ενήλικες με σύνδρομο οζώδους σκλήρυνσης (ΣΟΣ)
• Η έγκριση καλύπτει το κενό που υπήρχε έως σήμερα, καθώς ποσοστό μέχρι και 60% των ασθενών με ΣΟΣ που παρουσιάζουν επιληπτικές κρίσεις εμφανίζουν σταδιακά απώλεια ανταπόκρισης στις διαθέσιμες αντιεπιληπτικές θεραπείες¹
• Η απόφαση αποτελεί την τρίτη κατά σειρά σχετιζόμενη με το ΣΟΣ ένδειξη του everolimus στην ΕΕ, όπου έχει επίσης εγκριθεί για την αντιμετώπιση του υποεπενδυματικού γιγαντοκυτταρικού αστροκυττώματος (SEGA) και των νεφρικών αγγειομυολιπωμάτων² 

Η Novartis ανακοίνωσε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το everolimus με τη μορφή διασπειρόμενων δισκίων ως επικουρική θεραπεία για ασθενείς ηλικίας 2 ετών και άνω, των οποίων η ανθεκτική στη θεραπεία εστιακή επιληψία, με ή χωρίς δευτεροπαθή γενίκευση, συνδέεται με το σύνδρομο οζώδους σκλήρυνσης (ΣΟΣ). Το everolimus είναι πλέον η πρώτη εγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή στο σύνολο των 28 κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), μαζί με την Ισλανδία και τη Νορβηγία, για την αντιμετώπιση της ανθεκτικής στη θεραπεία εστιακής επιληψίας που συνδέεται με το ΣΟΣ².

"Με την πρόσφατη έγκριση του everolimus στην ΕΕ, ασθενείς με ΣΟΣ που πάσχουν από ανθεκτική στη θεραπεία εστιακή επιληψία –μία από τις πιο επιβαρυντικές εκδηλώσεις του ΣΟΣ– έχουν πλέον μια νέα θεραπευτική επιλογή, προκειμένου να αντιμετωπισθεί μια κρίσιμη ανάγκη που μέχρι πρότινος δεν είχε καλυφθεί", ανέφερε ο CEO της Novartis Oncology, Bruno Strigini. "Πρόκειται για μια ευχάριστη εξέλιξη και ένα σημαντικό ορόσημο στην συνεχιζόμενή δέσμευση μας για τη βελτίωση της περίθαλψης αυτών των ασθενών".

Η έγκριση του everolimus από την ΕΕ βασίστηκε σε δεδομένα ασφάλειας και αποτελεσματικότητας από μια βασική Μελέτη Φάσης ΙΙΙ (EXIST-3), η οποία έδειξε ότι, όταν χρησιμοποιείται ως επικουρική θεραπεία, το everolimus μειώνει σημαντικά τη συχνότητα των κρίσεων της ανθεκτικής στη θεραπεία εστιακής επιληψίας που συσχετίζεται με το ΣΟΣ, σε σύγκριση με εικονικό φάρμακο.

Αξιολογήθηκαν η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια έκθεσης σε δύο συγκεντρώσεις everolimus, 3-7 ng/mL (χαμηλή έκθεση) και 9-15 ng/mL (υψηλή έκθεση). Σε όλους τους ασθενείς της μελέτης, χορηγούνταν παράλληλα ένα ως τρία αντί-επιληπτικά φάρμακα (ΑΕΦ) κατά τη διάρκεια της βασικής φάσης των δεκαοκτώ εβδομάδων.

Ο νεότερος ασθενής ο οποίος είχε εγγραφεί στη μελέτη ήταν δύο ετών. Το ποσοστό ανταπόκρισης ως προς τις επιληπτικές κρίσεις (≥50% μείωση) ήταν σημαντικά υψηλότερο με τη χαμηλή έκθεση (ΧΕ) σε everolimus (28,2%, διάστημα εμπιστοσύνης 95% 20,3-37,3, p= 0,008) και με την υψηλή έκθεση (ΥΕ) σε everolimus (40,0%, διάστημα εμπιστοσύνης 95% 31,5-49,0, p<0.001) έναντι του εικονικού φαρμάκου (15,1%, διάστημα εμπιστοσύνης 95% 9,2-22,8). Η διάμεση ποσοστιαία μείωση σε σχέση με την αρχική τιμή στη συχνότητα κρίσεων ήταν επίσης σημαντικά υψηλότερη μεταξύ των ασθενών που είχαν τυχαιοποιηθεί στην ομάδα ΧΕ everolimus (29,3%, διάστημα εμπιστοσύνης 95% 18,8-41,9, p=0,003) και στην ομάδα ΥΕ everolimus (39,6%, διάστημα εμπιστοσύνης 95% 35,0-48,7, p<0,001) έναντι του εικονικού φαρμάκου (14,9%, διάστημα εμπιστοσύνης 95% 0,1-21,7).

Οι συνηθέστερες ανεπιθύμητες ενέργειες (ΑΕ) όλων των βαθμών οποιουδήποτε αιτίου που αναφέρθηκαν κατά την κύρια φάση της μελέτης σε συχνότητες ≥ 15% στα σκέλη ΧΕ/ΥΕ everolimus περιλάμβαναν στοματίτιδα, διάρροια, ρινοφαρυγγίτιδα, λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού και πυρεξία³.

Το σύνδρομο οζώδους σκλήρυνσης είναι μια σπάνια γενετική διαταραχή που προσβάλλει μέχρι και ένα εκατομμύριο ανθρώπους σε όλον τον κόσμο⁴. Ποσοστό περίπου 85% των ατόμων με ΣΟΣ παρουσιάζουν επιληψία και οι ανεξέλεγκτες επιληπτικές κρίσεις που σχετίζονται με το ΣΟΣ μπορεί να καταβάλλουν ιδιαίτερα τους ασθενείς¹. Το everolimus είναι η μόνη εγκεκριμένη μη χειρουργική εναλλακτική που ενδείκνυται για την αντιμετώπιση των καλοηθών όγκων στον εγκέφαλο και στους νεφρούς σε ορισμένους ασθενείς με ΣΟΣ. H EXIST-3 είναι η πρώτη μελέτη Φάσης ΙΙΙ που αποδεικνύει το σημαντικό όφελος της επικουρικής αγωγής everolimus στην αντιμετώπιση ανθεκτικών κρίσεων μερικής έναρξης σε ασθενείς με ΣΟΣ^2,5. Αυτά τα δεδομένα ενδέχεται να χρησιμοποιηθούν για την υποστήριξη αιτημάτων έγκρισης από τις ρυθμιστικές αρχές σε άλλες χώρες.

Το everolimus λειτουργεί μέσω της αναστολής του στόχου της ραπαμυκίνης στα θηλαστικά (mammalian target of rapamycin - mTOR), μιας πρωτεΐνης που ρυθμίζει πολλαπλές κυτταρικές λειτουργίες. Το ΣΟΣ προκαλείται από μεταλλάξεις στα γονίδια TSC1 ή TSC2 και οδηγεί σε υπερδραστήρια σηματοδότηση του μονοπατιού mTOR που μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα αυξημένη κυτταρική ανάπτυξη και πολλαπλασιασμό, υπερδιεγερσιμότητα των νευρώνων, ανωμαλίες στην φλοιϊκή αρχιτεκτονική και στη λειτουργία του νευρωνικού δικτύου και μειωμένη πλαστικότητα των συνάψεων^6,7. Η προκλινική έρευνα υποδεικνύει ότι η υπερβολική δραστηριότητα του mTOR ενδέχεται να επηρεάζει διάφορους μηχανισμούς γένεσης επιληπτικών κρίσεων, της σταδιακής διαδικασίας με την οποία αναπτύσσει επιληψία ο εγκέφαλος στο ΣΟΣ⁸.

Σχετικά με την EXIST-3 (EXamining everolimus In a Study of TSC – Εξέταση του everolimus σε μελέτη του ΣΟΣ)

Η EXIST-3 είναι μια τυχαιοποιημένη, διπλή τυφλή, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη Φάσης ΙΙΙ με τρεις βραχίονες, με στόχο την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας φασμάτων υψηλής και χαμηλής έκθεσης στο everolimus, ως επικουρική θεραπεία σε ασθενείς με ΣΟΣ που εμφανίζουν ανθεκτική εστιακή επιληψία. Ως ανθεκτική εστιακή επιληψία ορίζεται αυτή που εμμένει παρά τη χρήση δύο ή περισσότερων διαδοχικών σχημάτων με αντιεπιληπτικά φάρμακα (ΑΕΦ), με χορήγηση είτε συνδυασμού τους είτε μόνο ενός φαρμάκου. Η μελέτη περιλάμβανε άνδρες και γυναίκες (ηλικίες 2,2-56,3 ετών) με κλινικά ορισμένο ΣΟΣ, στους οποίους χορηγούνταν σταθερές δόσεις ενός έως τριών ΑΕΦ για τουλάχιστον τέσσερις εβδομάδες πριν από μια δίμηνη περίοδο αξιολόγησης προ της τυχαιοποίησης^2,3.

Ο κύριος στόχος ήταν η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του everolimus επικουρικά, σε σύγκριση με εικονικό φάρμακο, στη μείωση ανθεκτικών κρίσεων μερικής έναρξης σε ασθενείς με ΣΟΣ. Οι δευτερεύοντες στόχοι περιλάμβαναν το ποσοστό των ασθενών που παρέμεναν ελεύθεροι κρίσεων κατά την περίοδο συντήρησης, τις αλλαγές στη συχνότητα των κρίσεων και την ασφάλεια.

Οι συχνότερες (≥10%) ανεπιθύμητες ενέργειες όλων των βαθμών (ΑΕ), οποιουδήποτε αιτίου, που αναφέρθηκαν με ΧΕ/ΥΕ στο everolimus έναντι του εικονικού φαρμάκου περιλαμβάναν: στοματίτιδα (54,7%/63,8% έναντι 9,2%), διάρροια (17,1%/21,5% έναντι 5,0%), ρινοφαρυγγίτιδα (13,7%/16,2% έναντι 16,0%), λοίμωξη ανώτερου αναπνευστικού (12,8%/15,4% έναντι 12,6%), πυρεξία (πυρετός) (19,7%/13,8% έναντι 5,0%), έμετο (12,0%/10,0% έναντι 9,2%), βήχα (11,1%/10,0% έναντι 3,4%) και εξάνθημα (6,0%/10,0% έναντι 2,5%). Οι ΑΕ Βαθμού 3 ή 4 παρουσιάστηκαν σε 13 ασθενείς (10,9%) στην ομάδα εικονικού φαρμάκου, σε 21 ασθενείς (17,9%) στην ομάδα ΧΕ και σε 31 ασθενείς (23,8%) στην ομάδα ΥΕ³.

Σχετικά με το σύνδρομο οζώδους σκλήρυνσης

Το σύνδρομο οζώδους σκλήρυνσης (ΣΟΣ) μπορεί να προκαλέσει τον σχηματισμό καλοήθων όγκων σε ζωτικά όργανα όπως ο εγκέφαλος, οι νεφροί, η καρδιά, οι πνεύμονες και το δέρμα, καθώς επίσης και επακόλουθες διαταραχές όπως επιληψία, αυτισμό, γνωσιακή βλάβη, προβλήματα συμπεριφοράς και ψυχιατρικές διαταραχές. Πολλοί άνθρωποι με ΣΟΣ εμφανίζουν ενδείξεις της νόσου από το πρώτο έτος της ζωής τους. Εντούτοις, δεδομένου ότι οι εκδηλώσεις ποικίλλουν από άτομο σε άτομο και μπορεί να αναπτυχθούν σε βάθος ετών, πολλά παιδιά δεν διαγιγνώσκονται παρά σε μεγαλύτερη ηλικία, συχνά με την εμφάνιση επιληπτικών κρίσεων, δερματικών βλαβών ή άλλων σημαντικών συμπτωμάτων, όπως αναπτυξιακή υστέρηση. Δεδομένου ότι το ΣΟΣ είναι μια χρόνια πάθηση, οι πιο πρόσφατες κατευθυντήριες γραμμές επαγγελματικής διάγνωσης που εκδόθηκαν το 2012 συνιστούν την παρακολούθηση των ατόμων από ιατρό με εμπειρία στη διαταραχή ώστε να διασφαλίζεται ότι η αύξηση του όγκου ή τα νέα συμπτώματα θα αναγνωρίζονται έγκαιρα^6,9.

Σχετικά με το everolimus

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), το everolimus (δισκία) έχει εγκριθεί για τη θεραπεία ενήλικων ασθενών με σχετιζόμενο με το ΣΟΣ νεφρικό αγγειομυολίπωμα, οι οποίοι διατρέχουν κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών (με βάση παράγοντες όπως το μέγεθος του όγκου ή η παρουσία ανευρύσματος ή η παρουσία πολλαπλών ή αμφοτερόπλευρων όγκων), αλλά για τους οποίους δεν απαιτείται άμεση χειρουργική επέμβαση. Τα στοιχεία βασίζονται σε ανάλυση συνολικά του όγκου του αγγειομυολιπώματος. Τα δισκία και τα διασπειρόμενα δισκία everolimus είναι επίσης εγκεκριμένα στην ΕΕ για τη θεραπεία ασθενών με υποεπενδυματικό γιγαντοκυτταρικό αστροκύττωμα (SEGA) που συνδέεται με το ΣΟΣ και που χρήζει θεραπευτικής παρέμβασης αλλά δεν είναι χειρουργήσιμο. Τα στοιχεία βασίζονται σε ανάλυση της αλλαγής του όγκου του αστροκυττώματος (SEGA). Περαιτέρω κλινικό όφελος, όπως βελτίωση στα σχετικά με τη νόσο συμπτώματα, δεν έχει καταδειχθεί. Τα διασπειρόμενα δισκία everolimus είναι εγκεκριμένα στην ΕΕ ως επικουρική αγωγή για ασθενείς ηλικίας 2 ετών και άνω των οποίων οι ανθεκτικές επιληπτικές κρίσεις μερικής έναρξης, με ή χωρίς δευτεροπαθή γενίκευση, σχετίζονται με το ΣΟΣ.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες (ΗΠΑ), το everolimus (δισκία) έχει λάβει έγκριση για τη θεραπεία ενήλικων ασθενών με νεφρικό αγγειομυολίπωμα και ΣΟΣ, που δεν χρήζουν άμεσης χειρουργικής επέμβασης. Τα δισκία και τα διασπειρόμενα δισκία είναι επίσης εγκεκριμένα στις ΗΠΑ για τη θεραπεία του αστροκυττώματος (SEGA) που απαιτεί θεραπευτική επέμβαση αλλά δεν μπορεί να θεραπευθεί με εκτομή σε παιδιατρικούς και ενήλικες ασθενείς με ΣΟΣ.

Επιπρόσθετα, τα δισκία everolimus έχουν εγκριθεί σε >110 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και της ΕΕ, για τη θεραπεία προχωρημένου καρκινώματος  των νεφρών έπειτα από εξέλιξη της νόσου ή έπειτα από θεραπεία στοχευμένη στον αγγειακό ενδοθηλιακό αυξητικό παράγοντα (VEGF-targeted therapy) (στις ΗΠΑ, συγκεκριμένα έπειτα από θεραπεία σουνιτινίμπης και σοραφενίμπης), τοπικά προχωρημένους, μεταστατικούς ή μη εγχειρήσιμους (ανεγχείρητους) εξελισσόμενους νευροενδοκρινείς όγκους (ΝΕΤ) παγκρεατικής προέλευσης και για τον προχωρημένο καρκίνο HR+/HER²- του μαστού σε συνδυασμό με εξεμεστάνη, έπειτα από προηγούμενη ενδοκρινολογική θεραπεία. Έχει επίσης εγκριθεί σε > 40 χώρες, περιλαμβανομένων των ΗΠΑ και της ΕΕ, για τη θεραπεία ενήλικων ασθενών με εξελισσόμενο, καλά διαφοροποιημένο (Βαθμού 1 ή 2), μη λειτουργικό νευροενδοκρινή όγκο (ΝΕΤ) γαστρεντερικής προέλευσης ή πνευμονικής προέλευσης που είναι ανεγχείρητος, τοπικά προχωρημένος ή μεταστατικός.

Οι ενδείξεις ποικίλουν από χώρα σε χώρα και δεν είναι όλες διαθέσιμες σε κάθε χώρα. Το προφίλ ασφάλειας και αποτελεσματικότητας του everolimus δεν έχει ακόμη οριστεί πέραν των εγκεκριμένων ενδείξεων. Λόγω της αβεβαιότητας των κλινικών δοκιμών, δεν υπάρχει εγγύηση ότι το everolimus θα καταστεί εμπορικά διαθέσιμο για τις πρόσθετες ενδείξεις οπουδήποτε αλλού στον κόσμο.

Δήλωση Αποποίησης Ευθύνης

Το παραπάνω Δελτίο Τύπου περιέχει δηλώσεις αναμενόμενων αποτελεσμάτων, οι οποίες αναγνωρίζονται από τη χρήση λέξεων, όπως,  "δυνατότητα", "υπό εξέλιξη', "διερεύνηση", "είναι πιθανόν", "διερευνώ", "επόμενο βήμα", "δέσμευση",  "μπορεί " , 'συνεχίζει", ή παρόμοιους όρους ή ρητές ή συνεπαγόμενες συζητήσεις  που αφορούν νέες ενδείξεις ή σήμανση για το σκεύασμα everolimus ή όσον αφορά ενδεχόμενα μελλοντικά έσοδα από το σκεύασμα everolimus. Δεν θα πρέπει να εμπιστεύεστε άκριτα αυτές τις δηλώσεις.

Οι εν λόγω δηλώσεις αναμενόμενων αποτελεσμάτων βασίζονται στις τρέχουσες αντιλήψεις και προσδοκίες για τη διαχείριση αναφορικά με μελλοντικά συμβάντα, και υπόκεινται σε σημαντικούς γνωστούς και άγνωστους κινδύνους και αβεβαιότητες. Σε περίπτωση που ένας ή περισσότεροι από αυτούς τους κινδύνους ή αβεβαιότητες πραγματοποιηθεί, ή σε περίπτωση που οι υποκείμενες υποθέσεις αποδειχθούν λανθασμένες, τα πραγματικά αποτελέσματα ενδέχεται να διαφέρουν σημαντικά από αυτά που ορίζονται στις ακόλουθες δηλώσεις αναμενόμενων αποτελεσμάτων.

Δεν μπορεί να υπάρξει καμία εγγύηση ότι το σκεύασμα everolimus θα υποβληθεί ή θα εγκριθεί για περαιτέρω ενδείξεις ή σήμανση σε οιαδήποτε αγορά ή σε οιαδήποτε συγκεκριμένη χρονική στιγμή.  Ούτε μπορεί να υπάρξει καμία εγγύηση ότι το everolimus θα υποβληθεί ή θα εγκριθεί για πώληση σε οιαδήποτε αγορά ή σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Ούτε μπορεί να υπάρξει καμία εγγύηση ότι το σκεύασμα everolimus ή  οιαδήποτε υπό διερεύνηση χημική ένωση της Novartis θα είναι εμπορικά διαθέσιμη στο μέλλον.

Πιο συγκεκριμένα, οι προσδοκίες της διοίκησης ως προς το σκεύασμα everolimus και παρόμοιες υπό διερεύνηση χημικές ενώσεις θα μπορούσαν να επηρεαστούν, μεταξύ άλλων, από εγγενείς αβεβαιότητες στην έρευνα και την ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένων μη αναμενόμενων αποτελεσμάτων κλινικών μελετών και της επιπλέον ανάλυσης των υφιστάμενων κλινικών δεδομένων, μη αναμενόμενων ενεργειών εκ μέρους των ρυθμιστικών αρχών ή καθυστερήσεων ή κρατικών διακανονισμών εν γένει, της ικανότητας της εταιρείας να λάβει ή να διατηρήσει την προστασία των δικαιωμάτων της πνευματικής της ιδιοκτησίας, των γενικότερων οικονομικών και βιομηχανικών συνθηκών, των διεθνών τάσεων όσον αφορά τη συγκράτηση των δαπανών στον χώρο της υγείας, συμπεριλαμβανομένων των συνεχών πιέσεων για μείωση των τιμών, μη αναμενόμενων θεμάτων ασφάλειας, μη αναμενόμενων θεμάτων σχετικά με την παραγωγή ή την ποιότητα, και άλλων κινδύνων και παραγόντων που αναφέρονται στο τρέχον έντυπο Form 20-F της Novartis AG που έχει αρχειοθετηθεί στην επιτροπή Securities and Exchange Commission των Η.Π.Α.

Η Novartis παρέχει τις πληροφορίες που περιέχονται σε αυτό το δελτίο τύπου με σημερινή ημερομηνία και δεν αναλαμβάνει καμία υποχρέωση να ενημερώσει τυχόν αναμενόμενες δηλώσεις που περιέχονται στο παρόν δελτίο συνεπεία νέων πληροφοριών, μελλοντικών συμβάντων ή άλλων.

Πηγές:
1.Chu-Shore C.J., κ.α. Η φυσική ιστορία της επιληψίας στο σύνδρομο οζώδους σκλήρυνσης. Epilepsia. 2010:51(7):1236-1241.
2.Περίληψη Χαρακτηριστικών Προϊόντος Votubia, Ιανουάριος 2017.
3.French. J.A., κ.α. Επικουρική θεραπεία με everolimus για ανθεκτικές στη θεραπεία επιληπτικές κρίσεις μερικής έναρξης που συνδέονται με την οζώδη σκλήρυνση (EXIST-3): τυχαιοποιημένη, διπλή τυφλή, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη φάσης 3. Lancet. Διαθέσιμη στο http://dx.doi.org/10.1016/SO140-6736(16)31419-2. Πρόσβαση: Ιανουάριος 2017
4.Budde, K. και Gaedee, J. Αγγειομυολιπώματα συνδεδεμένα με το σύνδρομο οζώδους σκλήρυνσης: εστίαση στην αναστολή του mTOR. American Journal of Kidney Diseases. 2012:276-283.
5.Πληροφορίες για τη Συνταγογράφηση του Afinitor (everolimus). East Hanover, New Jersey, USA: Novartis Pharmaceuticals Corporation, Φεβρουάριος 2016.
6.Φύλλο Δεδομένων Εθνικού Ινστιτούτου Νευρολογικών Διαταραχών και Εγκεφαλικού, 2010.
7.Wong, M. Θηλαστικός στόχος των μονοπατιών της ραπαμυκίνης (mTOR) στις νευρολογικές παθήσεις. Biomed Journal. 2013, 36(2):1-17.
8.Ostendorf, A. και Wong, M. Αναστολή mTOR στην επιληψία: σκεπτικό και κλινικές προοπτικές. CNS Drugs. 2015:91-99.
9.Northrup, H. κ.α. Ενημέρωση διαγνωστικών κριτηρίων συνδρόμου οζώδους σκλήρυνσης: συστάσεις του διεθνούς συνεδρίου συναίνεσης για το σύνδρομο οζώδους σκλήρυνσης 2012. Pediatric Neurology. 2013, 49:243-254