Βιταμίνη D: η ''Βιταμίνη του Ήλιου''

Γνωστή ως η «Βιταμίνη του Ήλιου», ο όρος βιταμίνη D δεν περιλαμβάνει μία βιταμίνη. Αποτελεί γενική ονομασία μιας ομάδας βιταμινών που εμφανίζουν παρόμοια δράση με αυτή της χοληκαλσιφερόλης (βιταμίνη D3), όπως είναι η εργοκαλσιφερόλη (βιταμίνη D2), μορφή της βιταμίνης D που συντίθεται με την επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας. Πρόκειται για λιποδιαλυτή βιταμίνη η οποία παρέχεται από λίγα τρόφιμα ζωικής, κυρίως, προέλευσης, αλλά έχει βρεθεί και σε ορισμένα φυτά με τη μορφή της D2.

Η μορφή της D3 αποτέλεσε κι αποτελεί την πιο αξιόπιστη και σταθερή μορφή της βιταμίνης σε σχέση με την D2 για την αύξηση των επιπέδων της στο αίμα. Υπάρχουν 3 τρόποι λήψης της βιταμίνης:

• Έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία για τουλάχιστον 30 λεπτά την ημέρα κατά τις πρωινές και μεσημεριανές ώρες 10:00 - 15:00.
• Λήψη από διαιτητική πηγή.
• Πρόσληψη συμπληρώματος διατροφής.

Πίνακας τροφίμων και η περιεκτικότητά τους σε βιταμίνη D:

Είναι αναγκαία η συμπληρωματική χορήγηση της βιταμίνης D3;

Στη σημερινή εποχή, η συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης D κρίνεται όλο και πιο αναγκαία. Μελέτες που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, δείχνουν ότι  χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D ενδέχεται να προδιαθέτουν ή να αποτελούν παράγοντα κινδύνου για παθήσεις, όπως ο διαβήτης τύπου 1 και 2, οι νευροεκφυλιστικές παθήσεις του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (όπως νόσος Alzheimer και άλλες μορφές άνοιας, κατάθλιψη, κ.ά.), αλλά και για καρδιαγγειακές παθήσεις. Κατηγορία ατόμων που δεν εκτίθενται συχνά σε ηλιακή ακτινοβολία ή έχουν αποκλείσει ομάδες τροφίμων, όπως τα ψάρια και τα θαλασσινά, παρατηρείται συχνά να παρουσιάζουν μειωμένα επίπεδά της. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, σύμφωνα με μελέτη καθηγητών της Πανεπιστημιακής Κλινικής της Θεσσαλονίκης, σημειώνεται έλλειψη της βιταμίνης D στο 50% του πληθυσμού ενώ στους ηλικιωμένους το ποσοστό αυτό μπορεί να φτάσει και το 80%!

Γνωρίζετε την πιο συνηθισμένη προέλευση της βιταμίνης D3 στα συμπληρώματα διατροφής;

Την πιο συνηθισμένη πηγή βιταμίνης D3 αποτελεί η λανολίνη, μια κηρώδης ουσία η οποία παράγεται από το μαλλί του προβάτου! Η απομόνωσή της γίνεται αφού πρώτα γίνει το κούρεμα του μαλλιού των προβάτων. Ακολουθεί η επεξεργασία του και η συμπίεσή του σε κυλίνδρους ή η επεξεργασία του με βρασμό. Στη συνέχεια, από τη λανολίνη απομονώνεται η 7-δεϋδροχοληστερόλη, η οποία μέσω της υπεριώδους ακτινοβολίας μετατρέπεται στη μορφή της χοληκαλσιφερόλης ή αλλιώς της βιταμίνης D3. Μια ακόμη πηγή βιταμίνης D3 αποτελούν τα έλαια ήπατος λιπαρών ψαριών, όπως το μουρουνέλαιο από το ήπαρ του βακαλάου.

Υπάρχει φυτική πηγή της βιταμίνης D3;

Αρχικά, η μόνη φυτική πηγή της βιταμίνης D ήταν η D2 της οποίας ωστόσο τα επίπεδα απορρόφησης και αποτελεσματικότητας κυμαίνονται σε πολύ χαμηλά επίπεδα σε σχέση με την D3.

Λύση βρέθηκε χάρη στις λειχήνες καθώς μέσω ερευνών αποδείχθηκε η υψηλή περιεκτικότητά τους σε βιταμίνη D3 (χοληκαλσιφερόλη) σε επεξεργασμένο και μη υλικό αλλά και στο ελαιώδες εκχύλισμά τους. Οι λειχήνες είναι μικρά φυτικά είδη που αποτελούνται από μια συμβιωτική σχέση ενός μύκητα με ένα φύκι, δίνοντάς τους μοναδικά χαρακτηριστικά, όπως είναι η επιβίωση και η ανάπτυξή τους σε ακραίες συνθήκες και η συσσώρευση χρήσιμων θρεπτικών συστατικών. Η συλλογή των βρώσιμων λειχήνων γίνεται σε διάφορες τοποθεσίες, όπως Βόρεια Αμερική, Ασία και Σκανδιναβία, και τα κριτήρια που εξασφαλίζουν τη βέλτιστη φρεσκάδα είναι η εποχή της συγκομιδής τους και η έκθεσή τους στην υπεριώδη ακτινοβολία.

TIP:

Είναι σημαντικό να διαβάζουμε προσεκτικά τις ετικέτες των σκευασμάτων βιταμινών, πόσο μάλλον της βιταμίνης D3, ώστε να βεβαιωθούμε για την ξεκάθαρη αναγραφή προέλευσή της από τις λειχήνες, τη μοναδική φυτική πηγή της βιταμίνης D3!

Πηγές:
1. Rie B. Jäpelt and Jette Jakobsen, (2013), Vitamin D in plants: are view of occurrence, analysis, and biosynthesis, Frontiers in Plant Science | Plant Physiology
2.  Michael F. Holick, (2009), Vitamin D Status: Measurement, Interpretation And Clinical Application, Ann Epidimiol.
3. Michael F. Holick, (2007), Vitamin D Deficiency, The New England Journal Of Medicine
4. Bethesda (MD), (2006- ), Drugs and Lactation Database (LactMed), National Library of Medicine (US)
5. Göring H., (2018), Vitamin D in Nature: A Product of Synthesis and/or Degradation of Cell Membrane Components, Biochemistry (Moscow), Volume 83, Issue 11, pp 1350–1357.