Διαβήτης και Δυσλιπιδαιμία, δύο μεγάλοι εχθροί της καρδιάς και των αγγείων

Για τους παράγοντες αυτούς μίλησαν στο iatronet o Παθολόγος-Διαβητολόγος Χρήστος Στ. Ζούπας και ο ειδικός καρδιολόγος Δημήτριος Λογοθέτης:

Συνέντευξη Χρήστου Ζούπα

Πόσο κινδυνεύουν τα άτομα με διαβήτη από τις επιπλοκές της νόσου, όπως τα εγκεφαλικά και οι καρδιοπάθειες;

Η καρδιαγγειακή νόσος αποτελεί την σημαντικότερη απειλή για την υγεία παγκοσμίως. Εκδηλώνεται συνήθως ως καρδιοπάθεια (στεφανιαία νόσος) ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και το 30-50% των θανάτων οφείλονται σε αυτή. Πρόκειται για πολυπαραγοντική νόσο και ενώ κάποιοι παράγοντες δεν μπορούν να επηρεαστούν (το φύλο, η ηλικία και το θετικό οικογενειακό ιστορικό), άλλοι, όπως το κάπνισμα, η αρτηριακή υπέρταση, η παχυσαρκία, η δυσλιπιδαιμία και ο διαβήτης, μπορούν να τροποποιηθούν και να αλλάξουν την πορεία της υγείας μας.

Οι παραπάνω παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου συχνά συνυπάρχουν και συνεργούν, ώστε να είναι επιβεβλημένη η αντιμετώπιση του συνολικού κινδύνου για κάθε ασθενή. Ο Σακχαρώδης Διαβήτης έχει σημαντική συμβολή στον καρδιαγγειακό κίνδυνο και γίνεται πλέον φανερό πως πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν ένα σύνδρομο επιδημικού χαρακτήρα, καθώς διαχρονικά αυξάνεται τόσο ο πληθυσμός των διαβητικών ασθενών (από 400 εκ. σήμερα σε 600 εκ. το 2040), όσο και η συχνότητα των επιπλοκών του. Οι ασθενείς που παρουσιάζουν διαβήτη εμφανίζουν διπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου από τον υπόλοιπο πληθυσμό. Ειδικά ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2 (που συνδέεται στενά με την παχυσαρκία και την δυσλιπιδαιμία) φαίνεται να σχετίζεται στενά με την εμφάνιση καρδιαγγειακών συμβαμάτων. Στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι το 40% των διαβητικών ασθενών εμφανίζουν στεφανιαία νόσο και το 12% έχουν υποστεί αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, καταστάσεις που μπορούν να προληφθούν με την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση.

Πόσο μπορεί να συμβάλλει το πρόγραμμα "Αξίζει" στην πρόληψη αυτών των επιπλοκών;

Το Πρόγραμμα Ενημέρωσης "ΑΞΙΖΕΙ" στοχεύει στην πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση των πολιτών σχετικά με δύο σημαντικούς παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο, τον Διαβήτη και τη Δυσλιπιδαιμία. Ο αυξημένος κίνδυνος για καρδιαγγειακή νόσο φαίνεται ότι υφίσταται από πολύ νωρίς στην εξέλιξη προς τον διαβήτη τύπου 2, ακόμα και από την πρώιμη φάση της αντίστασης στην ινσουλίνη, πολύ πριν κάποιος εμφανίσει ανησυχητικές τιμές σακχάρου! Πολλοί μάλιστα ασθενείς ανακαλύπτουν πως πάσχουν από Σακχαρώδη Διαβήτη όταν διαγνωσθεί κάποια επιπλοκή! Αυτό σε συνδυασμό με τα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης, που επίσης υπάρχουν χωρίς να είναι αντιληπτά ή που, όταν είναι γνωστά, δεν θεραπεύονται επαρκώς, αποτελεί κίνδυνο για την δημόσια υγεία. Η ενημέρωση του κοινού, στα παραπάνω πλαίσια, είναι ζωτικής σημασίας, ώστε να ανιχνευτούν και αντιμετωπιστούν σωστά οι ασθενείς και να αποφευχθούν οι επιπλοκές.

Πώς αντιμετωπίζεται η υπεργλυκαιμία;

Ως υπεργλυκαιμία ορίζουμε την εμφάνιση υψηλών τιμών σακχάρου αίματος, που παρατηρείται στον αρρύθμιστο διαβήτη. Η αντιμετώπισή της ποικίλλει, αφού στον διαβήτη τύπου 1 θα χρειαστεί οπωσδήποτε ινσουλίνη, ενώ στον διαβήτη τύπου 2 μπορεί να μην είναι απαραίτητη καν αγωγή. Σημαντική (κυρίως στον διαβήτη τύπου 2) είναι η προσπάθεια μείωσης του βάρους και η τακτική (αν όχι καθημερινή) άσκηση. Αυτές οι ενέργειες που περιγράφονται ως "αλλαγή του τρόπου ζωής" είναι πολύτιμοι σύμμαχοι για τη ρύθμιση του διαβήτη. Πρακτικά (και εξαιρώντας κάποιες ειδικές περιπτώσεις ασθενών) η θεραπευτική αντιμετώπιση ξεκινά από το στάδιο της αλλαγής του τρόπου ζωής, ακολουθεί το στάδιο της θεραπείας με δισκία και, αν (και όποτε) χρειαστεί, προστίθεται ινσουλίνη. Δεν είναι υποχρεωτική η διαδρομή ενός ασθενούς από όλα τα θεραπευτικά στάδια, ούτε η κατάληξη στην ινσουλινοθεραπεία. Σκοπός είναι να καθυστερήσει η πρόοδος του διαβήτη και να μην συμβούν επιπλοκές. Ο διαβήτης τύπου 2 είναι ύπουλη νόσος με ήπια έναρξη, που δεν γίνεται αντιληπτή και το 50% των ασθενών παρουσιάζει ήδη βλάβες των οργάνων-στόχων όταν επισκέπτονται τον Διαβητολόγο. Έτσι υπογραμμίζεται η αναγκαιότητα της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης.

Συνέντευξη Δημήτριου Λογοθέτη

Τι είναι το μεταβολικό σύνδρομο;

Είναι ένα άθροισμα παραγόντων μεταβολικής αιτιολογίας, που σχετίζονται με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο και διαβήτη. Τουλάχιστον 20-25% του ενήλικου πληθυσμού του πλανήτη, πάσχει από μεταβολικό σύνδρομο.

Για να πούμε, ότι κάποιος παρουσιάζει Μ.Σ., θα πρέπει να πληροί τουλάχιστον 3 από τα ακόλουθα κριτήρια:

• Σάκχαρο νηστείας > ή = 100mg/dl ή λήψη υπογλυκαιμικής αγωγής
• HDL χοληστερίνη < 40 mg/dl για τους άνδρες και < 50 mg/dl για τις γυναίκες
• Τριγλυκερίδια > ή = 150 mg/dl ή λήψη αγωγής για τα τριγλυκερίδια
• Περιφέρεια μέσης > ή = 94 cm για τους άνδρες και
  > ή = 80 cm για τις γυναίκες
• Υπέρταση > ή = 130/85mmHg ή να λαμβάνει αγωγή για πίεση.

Πόσο συχνές είναι οι καρδιολογικές επιπλοκές του διαβήτη;

Είναι πολύ συχνές. Τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν την κύρια επιπλοκή του διαβήτη και την σημαντικότερη αιτία πρώιμου θανάτου.
Ο κίνδυνος ολικής θνητότητας είναι τριπλάσιος και της καρδιαγγειακής θνητότητας πενταπλάσιος σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό.
Εδώ, πρέπει να αναφέρουμε, πως ο κίνδυνος καρδιαγγειακής θνητότητας στις διαβητικές γυναίκες, είναι δωδεκαπλάσιος σε σχέση με τις μη διαβητικές.

Ο λόγος των επιπλοκών, είναι η γενικευμένη μικρό- και μακροαγγειοπάθεια, που προκαλεί ο Σ.Δ. και η βαρύτητά της σχετίζεται περισσότερο με την ηλικία του διαβήτη παρά με τη σοβαρότητά του.

Πως αντιμετωπίζεται η αυξημένη χοληστερίνη;

Σχεδόν σε όλες τις μελέτες, που έχουν γίνει για την μείωση των λιπιδίων, τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης, αποτέλεσαν τον δείκτη, για το αν μια θεραπεία έχει αποτέλεσμα ή όχι.

Έτσι, ο θεραπευτικός στόχος σε όλα τα προγράμματα αντιμετώπισης της δυσλιπιδαιμίας, είναι η μείωση της LDL χοληστερόλης.
Αρχική μας συμβουλή, είναι η προσπάθεια αλλαγής του τρόπου ζωής. Αυτή, περιλαμβάνει την μείωση του σωματικού βάρους, την αύξηση της φυσικής δραστηριότητας, την διακοπή του καπνίσματος, την μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ, την μείωση της πρόσληψης κορεσμένων λιπαρών, όπως και των trans λιπαρών (πατατάκια, γαριδάκια) και την αύξηση της πρόσληψης φυτικών ινών και τροφών εμπλουτισμένων με φυτικές στερόλες.

Εφ’ όσον με τα ανωτέρω δεν επιτύχουμε τα επιθυμητά αποτελέσματα, προχωράμε στην φαρμακευτική αγωγή, η οποία βέβαια, πρέπει να συνδυάζεται με όσα προαναφέραμε.

Φάρμακα, που κατ΄ εξοχήν χρησιμοποιούνται είναι οι στατίνες, οι οποίες ελαττώνουν την ολική και την κακή χοληστερίνη και αυξάνουν την καλή. Είναι ασφαλή και αποτελεσματικά φάρμακα, με μικρό αριθμό παρενεργειών.

Άλλο φάρμακο, που χρησιμοποιούμε είναι η εζετιμίδη (μόνη ή σε συνδυασμό με στατίνη), η οποία εμποδίζει την απορρόφηση της χοληστερίνης από το έντερο.

Επίσης χρησιμοποιούμε τις φιμπράτες, (κυρίως για την μείωση των τριγλυκεριδίων) και το νικοτινικό οξύ και τα παράγωγα αυτού (περιορισμένα όμως, λόγω των παρενεργειών που έχει).

Ανάλογα τώρα, με το πόσο υψηλός είναι ο καρδιαγγειακός κίνδυνος του κάθε ασθενούς, οι τιμές της LDL πρέπει να είναι οι εξής:

1. Πολύ υψηλός (ασθενείς με στεφανιαία νόσο, σακχαρώδη διαβήτη, σοβαρή, χρόνια νεφρική νόσο): LDL< 7 0
2. Υψηλός (ασθενείς με σημαντικά αυξημένους, μεμονωμένους παράγοντες κινδύνου, όπως η ύπαρξη οικογενούς δυσλιπιδαιμίας και σοβαρής υπέρτασης): LDL< 100
3. Μέτριος (ασθενείς με θετικό οικογενειακό ιστορικό, κεντρική παχυσαρκία, χαμηλή HDL, υψηλά τριγλυκερίδια, αυξημένη ομοκυστεϊνη): LDL< 130
4. Χαμηλός: LDL<160