Ορεινή Ναυπακτία: Η Πίνδος από την ανάποδη

Κείμενο - φωτογραφίες: Ηρώ Κουνάδη

Αυτές οι χιονισμένες κορυφές, που βλέπεις ανεβαίνοντας από τη Ναύπακτο τη μια στροφή μετά την άλλη, μέχρι να καταλήξεις δύο-παρά-κάτι-ώρες αργότερα στο ψηλότερο και ωραιότερο χωριό της Ορεινής Ναυπακτίας, την Άνω Χώρα, είναι οι τελευταίες κορυφές της Πίνδου.

Λίγος κόσμος το ξέρει, ακόμα λιγότερος το υποψιάζεται.

Πρέπει να σ’ το πει ένας ντόπιος, για να αναφωνήσεις –ή να σκεφτείς, αναλόγως πόσο ενθουσιώδης τύπος είσαι– «μα βέβαια, έτσι εξηγούνται πολλά»: Οι καστανιές, οι κέδροι και οι οξιές που ξεπερνούν σε αριθμό τα έλατα, και τις οποίες δεν έχεις συνηθίσει να βλέπεις σε τέτοιο πλήθος στα βουνά της Νότιας Ελλάδας.

Το βαθυπράσινο τοπίο που απλώνεται ως εκεί που φτάνει το μάτι. Οι εμφανείς επιρροές της ηπειρώτικης αρχιτεκτονικής στα πέτρινα σπιτάκια. Τα τοξωτά γεφύρια που περνούν πάνω από ποτάμια και ρυάκια. Τα σύννεφα που κατεβαίνουν όλο και χαμηλότερα, αφήνοντας ακάλυπτες τις χιονισμένες κορυφές με αποτέλεσμα αυτό που βλέπεις κοιτάζοντας μακριά από το εκάστοτε χωριό να είναι –από κάτω προς τα πάνω– δάση, σύννεφα, χωριό, ξανά δάση.

5 χωριά πάνω από τα σύννεφα

Χωρίς να στερείται υποδομών, η Ορεινή Ναυπακτία απολαμβάνει το προνόμιο να παραμένει αλώβητη από το hype του χειμερινού τουρισμού που έχει χαλάσει/ κατακλύσει/ εμπορευματοποιήσει/ ακριβύνει σε απλησίαστα επίπεδα άλλες πανέμορφες περιοχές της χώρας με το επίθετο «Ορεινή» μπροστά από το όνομά τους.

Τα χωριά της είναι, πριν και πάνω απ’ όλα, οι μαγικές εκείνες εικόνες οι τυλιγμένες στη σιωπή του χειμώνα και του χιονιού, που αξίζουν να τις χαζεύεις με τις ώρες, να τις περπατάς, να τις φωτογραφίζεις. Οι κουβέντες με τους ντόπιους στα καφενεία είναι το highlight κάθε εκδρομής εδώ.

Πριν ξεκινήσετε να ανηφορίζετε από τη Ναύπακτο, γεμίστε το ρεζερβουάρ με βενζίνη και βεβαιωθείτε ότι έχετε σε μετρητά όσα χρήματα θα χρειαστείτε –βενζινάδικα, ATM και μηχανήματα πιστωτικών καρτών δύσκολα θα βρείτε εδώ πάνω.

Άνω Χώρα: Το τελευταίο χωριό της Ορεινής Ναυπακτίας, κτισμένο σε υψόμετρο 1.050 μέτρων σε μια πλαγιά του Κόρακα, είναι –κατά την ταπεινή μας γνώμη– και το ομορφότερο όλων.

Πέτρινα σπιτάκια με κόκκινες κεραμιδοσκεπές και παρτέρια με χρωματιστά λουλούδια, φουντωτά έλατα, επιβλητικές καστανιές και ψηλόλιγνες οξιές, πετρόχτιστα σοκάκια που ανηφορίζουν και κατηφορίζουν απότομα ενώνοντας τη μια αυλή με την άλλη, τις γειτονιές με την πλατεία, την εκκλησία με τη μικρή αγορά του χωριού.

Εδώ κι εκεί, πανταχού παρόν το στοιχείο του νερού: στις πέτρινες βρύσες και στα ρυάκια που κελαρύζουν αντηχώντας σε όλο το χωριό τα ήσυχα βράδια –διόρθωση: όλα τα βράδια, γιατί όλα τα βράδια είναι ήσυχα.

Στην πλακόστρωτη πλατεία της Άνω Χώρας δεσπόζει η πετρόχτιστη εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, και ακριβώς δίπλα της ο θρυλικός Καρνάβαλος, το λεωφορειάκι που έκανε μέχρι το 1983 (όταν ακόμα οι δημόσιες συγκοινωνίες έφταναν εδώ πάνω) το δρομολόγιο Ναύπακτος - Άνω Χώρα - Κάτω Χώρα, και σήμερα στέκει, ιδιαίτερα καλοσυντηρημένο, στο κέντρο του χωριού, δωρεά του οδηγού του «στους κατοίκους της Άνω Χώρας, σε αυτούς που έφυγαν και αυτούς που έρχονται, για να θυμούνται».

Οι γιορτές Κάστανου και Τσίπουρου, τον Οκτώβριο, και Τσιγαρίθρας, στις αρχές Φεβρουαρίου, μαζεύουν όλο το χωριό, παρέα με τους ορκισμένους φίλους του, στην πλατεία του, όπου στήνεται το απόλυτο χειμωνιάτικο γλέντι.

Φέτος, η Γιορτή της Τσιγαρίθρας έχει προγραμματιστεί για τις 8-9 Φεβρουαρίου.

Ελατού: Ένα πανέμορφο χωριουδάκι με πέτρινα σπίτια, κόκκινες κεραμιδοσκεπές, πέτρινα καλντερίμια, παλιές ξερολιθιές που έχουν σχεδόν καλυφθεί από πυκνή βλάστηση, και υπέροχη θέα στις κατάφυτες πλαγιές που την αγκαλιάζουν.

Με την εξαίρεση του ομώνυμου ξενώνα «Η Ελατού», που βρίσκεται λίγο έξω από το κέντρο του χωριού και σερβίρει τοπική κουζίνα στην ταβέρνα του ισογείου, η Ελατού δεν διαθέτει καμία τουριστική υποδομή –ούτε ταβέρνες, ούτε café, ούτε ξενοδοχεία.

Είναι, όμως, υπέροχη για να την περπατήσεις ένα χειμωνιάτικο απόγευμα, και να θυμηθείς πώς (πρέπει να) είναι τα αυθεντικά χωριά.

Τερψιθέα: Θα μπορούσε να μην είναι όμορφο ένα χωριό με έναν μίνι καταρράκτη στην είσοδό του; Η ρεματιά που περνά κάτω από το πέτρινο γεφυράκι, πίσω από την παραδοσιακή κρήνη του χωριού, πνιγμένη στις καστανιές και στον ήχο του νερού που κελαρύζει, είναι μια από τις ωραιότερες εικόνες της Τερψιθέας.

Ένα γιγάντιο, χιλιόχρονο πλατάνι αποτελεί το σήμα κατατεθέν της: θα το συναντήσετε λίγο παρακάτω, να δεσπόζει σχεδόν στη μέση του κεντρικού δρόμου. Στο παλιό δημοτικό σχολείο, στην καρδιά του χωριού, στεγάζεται το λαογραφικό μουσείο, που φιλοξενεί ενδιαφέρουσες συλλογές εκκλησιαστικών αντικειμένων, γεωργικών εργαλείων, αναμνηστικών από το σχολείο, το παντοπωλείο (!) και την κοινότητα του χωριού, και αντικειμένων καθημερινής χρήσης.

Πλάτανος: Από τα πιο ζωντανά χωριά ολόκληρης της Ορεινής Ναυπακτίας, ο Πλάτανος μπορεί να υπερηφανεύεται για μια από τις ομορφότερες πλατείες της περιοχής: Το λιθόκτιστο κέντρο του χωριού, με τον γιγάντιο –εννοείται– πλάτανο να δεσπόζει πάνω από τα τραπεζάκια που απλώνουν έξω τα γύρω καφενεία και ταβερνάκια όταν ο καιρός το επιτρέπει, και με τα κουκλίστικα σπίτια που το περιστοιχίζουν, συγκεντρώνει ντόπιους και επισκέπτες κάθε εποχή του χρόνου.

Όλο το χωριό, όμως, είναι ένα κόσμημα από μόνο του: Λιθόκτιστα, ανηφορικά καλντερίμια περνούν ανάμεσα από πυκνή βλάστηση και πέτρινα σπιτάκια με κατακόκκινα κεραμίδια, προκαλώντας για άλλη μια βόλτα, άλλη μια λαχανιασμένη ανάβαση, άλλη μια στάση για φωτογραφίες του γύρω καταπράσινου τοπίου.

Αμπελακιώτισσα: Ένα από τα λίγα χωριά που μπορούν να συναγωνιστούν την Τερψιθέα στη φαντασμαγορική θέα στο ειδυλλιακό τοπίο γύρω τους (που της έδωσε άλλωστε και το όνομά της) η Αμπελακιώτισσα είναι και η αγαπημένη βάση των πεζοπόρων, που ξεκινούν από εδώ για να εξερευνήσουν τα γύρω βουνά, όπως η Τσεκούρα και ο Άη-Λιας.

Αν έρθετε χειμώνα, ζητήστε τη γνώμη των ντόπιων πριν ξεκινήσετε, καθότι οι πεζοπορικές διαδρομές είναι συχνά δύσκολες ή και εντελώς απροσπέλαστες από το χιόνι. Μέσα στο χωριό, μια επίσκεψη αξίζει το μοναστήρι της Αμπελακιώτισσας, με τη θαυματουργή εικόνα την οποία ο θρύλος θέλει να εμφανίστηκε εδώ μαγικά από τα Αμπελάκια της Θεσσαλίας.

Διαδρομές σε ειδυλλιακά τοπία

Οι λάτρεις της πεζοπορίας θα ενθουσιαστούν με τα μονοπάτια της Ορεινής Ναυπακτίας: Ένα ολόκληρο δίκτυο συνδέει μεταξύ τους τα χωριά, τα φαράγγια και τις βουνοκορφές, από τότε που τα μονοπάτια ήταν η μόνη δίοδος σε αυτές τις βουνοπλαγιές, μέχρι σήμερα που οι ασφάλτινοι δρόμοι ανηφορίζουν, φουρκέτα τη φουρκέτα, τα εξήντα περίπου χιλιόμετρα από την Ναύπακτο.

Τα μονοπάτια, όμως, εξακολουθούν να κερδίζουν σε ομορφιά. Και πώς θα μπορούσε να είναι αλλιώς, όταν διασχίζουν παραμυθένια δάση οξιάς, ελάτου, κέδρου και καστανιάς, περνώντας πλάι σε τρεχούμενα νερά και αναπάντεχα ξωκλήσια, πάνω από ηπειρώτικα γεφυράκια και κάτω από σφιχτοπλεγμένα κλαδιά δέντρων που φιλτράρουν το φως του ήλιου;

Αν ο χρόνος και οι αντοχές σας είναι περιορισμένες, ένα από τα συντομότερα μονοπάτια είναι αυτό που ενώνει την Άνω Χώρα με την Κάτω Χώρα σε μιάμιση περίπου ώρα χαλαρής πεζοπορίας, περνώντας από το ξύλινο γεφυράκι της δεύτερης και το μικρό εκκλησάκι του Αγίου Κωνσταντίνου.

Ακόμη συντομότερο είναι το λεγόμενο μονοπάτι του Ηρακλή, που συνδέει την Άνω Χώρα με την Αμπελακιώτισσα, περνώντας μέσα από το εντυπωσιακό φαράγγι του Κάκαβου, και πάνω από το πέτρινο, τοξωτό γεφυράκι που έχτισαν εδώ Ηπειρώτες μάστορες.

Και πάλι, ζητήστε πληροφορίες από τους ντόπιους πριν ξεκινήσετε, καθώς το μονοπάτι μπορεί να είναι δύσβατο –λόγω καιρικών συνθηκών– για τους άπειρους πεζοπόρους.

Αν δεν είστε φαν της πεζοπορίας, θα οδηγήσετε στους φιδωτούς δρόμους της περιοχής, περνώντας δίπλα από εξίσου μαγευτικά φυσικά τοπία, και κάνοντας διαρκώς στάσεις για να θαυμάσετε από κοντά, ή από μακριά, άλλη μία καλυμμένη από πορτοκαλοκίτρινα δάση και κρυμμένη πίσω από λευκά σύννεφα πλαγιά, άλλο ένα πέτρινο χωριό ή άλλο ένα κρυστάλλινο ρυάκι.

Πίσω από την επόμενη στροφή του δρόμου, θα βρίσκεται το καινούριο αγαπημένο σας χωριό.

Πού θα μείνετε

Στον Ξενώνα Αλθαία, στην Άνω Χώρα: Μεγάλα, φωτεινά, πέτρινα σπιτάκια με τζάκι και φαντασμαγορική θέα στο χωριό και το τοπίο γύρω του. Οι τιμές τους κυμαίνονται στα 70€ για το δίκλινο, με πρωινό στο δωμάτιο ό,τι ώρα ξυπνήσετε.

Αξία ανεκτίμητη.
Στο Κανναβέικο, στην Άνω Χώρα: Σε ένα πέτρινο διατηρητέο κτίριο του 19ου αιώνα, ο παραδοσιακός ξενώνας προσφέρει ατμοσφαιρικά δωμάτια με τζάκι και πανοραμική θέα στο καταπράσινο τοπίο γύρω του. Οι τιμές κυμαίνονται στα 70€ το δίκλινο με πρωινό.

Στον Ξένιο, στην Κάτω Χώρα: Ξύλινα chalet με τζάκι και όλες τις σύγχρονες παροχές και ανέσεις, στην καρδιά ενός καταπράσινου τοπίου. Οι τιμές ξεκινούν από 60€ τις καθημερινές και από 70€ τα Παρασκευοσάββατα για το δίκλινο δωμάτιο με πρωινό.

Στα Σπιτάκια της Ιφιγένειας, στον Πλάτανο: Πέτρινα σπίτια με μπαλκονάκια που αγναντεύουν από ψηλά το χωριό και τις κορυφές των βουνών γύρω του, τζάκι και παραδοσιακά ξύλινα ταβάνια. Οι τιμές ξεκινούν από 60€ το δίκλινο με πρωινό.

Πού θα φάτε

Στην Άνω Χώρα, λαχταριστά μαγειρευτά, αλλά και ζουμερή σχάρα, σερβίρουν τα δύο ταβερνάκια, Το Πλατάνι και Το Στέκι της Άνω Χώρας. Η κολοκυθόπιτα και το χωριάτικο λουκάνικο είναι από τα δυνατά χαρτιά του δεύτερου, ενώ στο πρώτο ενδέχεται να πετύχετε αγριογούρουνο –αν όχι, εξαιρετικές είναι οι χωριάτικες πίτες του και το αρνάκι λαδορίγανη στο φούρνο.

Στον δρόμο που συνδέει την Άνω Χώρα με την Ελατού, ο θρυλικός Λώλος σερβίρει τοπικές σπεσιαλιτέ, ωραιότατα μαγειρευτά αλλά και κρεατικά της ώρας, πλάι στο αναμένο τζάκι.
Κατεβαίνοντας προς την Ναύπακτο, θα κάνετε αδιαμφισβήτητα μια στάση στο τελευταίο από τα χωριά του Δήμου Αποδοτίας, τη Λιμνίστα, για να δοκιμάσετε εξαίσια σπιτικά μαγειρευτά και ντόπιες σπεσιαλιτέ στο προστατευμένο από τον χειμωνιάτικο καιρό μπαλκονάκι του Πέτρινου που αγναντεύει από ψηλά τη ρεματιά.

Δοκιμάστε οπωσδήποτε τον εξαιρετικό κοκκινιστό κόκορα, και το μαριναρισμένο σε μπαλσάμικο και μαγειρεμένο με καρότα και μυρωδικά μοσχαράκι.
Επίσης στη Λιμνίστα, οι λάτρεις των κρεατικών και της τοπικής κουζίνας θα βρουν τον παράδεισό τους στο Τζάκι: ζυγούρι και μοσχάρι ελευθέρας βοσκής, κοκκινιστά ή βραστά, γίδα βραστή για τους λάτρεις του είδους, και εξαίσιες σπιτικές πίτες, όπως μια πολύ ιδιαίτερη τραχανόπιτα χωρίς φύλλο.

Μία παράκαμψη που αξίζει οπωσδήποτε να κάνετε στον δρόμο της επιστροφής είναι η οικογενειακή ταβέρνα του Παπαδόπουλου στο χωριό Χιλιαδού. Κατεβαίνοντας από την Ορεινή Ναυπακτία, θα στρίψετε προς Ιτέα και θα οδηγήσετε περίπου 20 λεπτά μέχρι τη Χιλιαδού.

Τα σπιτικά μαγειρευτά, η εξαίσια σχάρα, και γενικώς οτιδήποτε δοκιμάσετε θα σας αποζημιώσει με το παραπάνω για την σύντομη αλλαγή πορείας.

(*) Για καθένα από τα παραπάνω, θα υπολογίσετε τα αναμενόμενα 15-20€ το άτομο για πλήρες γεύμα, αναλόγως όρεξης, παραγγελίας και... κρασοκατάνυξης (ναι, το ντόπιο κρασί πάντα συμπεριλαμβάνεται).