Χρόνια Αναπνευστική Πνευμονοπάθεια: Συμπτώματα και θεραπεία

ΧΑΠ ή χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, είναι ένα νόσημα όπου οι αεραγωγοί των πνευμόνων σταδιακά στενεύουν, συνήθως εξαιτίας του καπνίσματος. Καθώς οι πνεύμονες «τραυματίζονται» με την πάροδο του χρόνου γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη η αναπνοή μέσα από τους στενωμένους αεραγωγούς. Όταν η βλάβη γίνει σημαντική, γίνεται δύσκολη η οξυγόνωση του αίματος και η απομάκρυνση του διοξειδίου του άνθρακα. Αυτές οι αλλαγές προκαλούν δύσπνοια, η οποία δυστυχώς σταδιακά χειροτερεύει.

Ο όρος ΧΑΠ χρησιμοποιείται συχνά μαζί με τους όρους Χρόνια Βρογχίτιδα και Εμφύσημα, γιατί η χρόνια βρογχίτιδα και το εμφύσημα είναι οι πιο κοινές μορφές ΧΑΠ. Επίσης η θεραπεία για ΧΑΠ, βρογχίτιδα και εμφύσημα είναι πανομοιότυπη, οπότε με τον όρο ΧΑΠ αναφερόμαστε και στις επιμέρους οντότητες.

Πώς δημιουργείται η ΧΑΠ

Για να κατανοήσουμε το πώς δημιουργείται η ΧΑΠ ας δούμε τον τρόπο που λειτουργούν οι πνεύμονες. Φυσιολογικά ο αέρας που αναπνέουμε περνά από τη μύτη και το στόμα μέσω των αεραγωγών στους μικρούς σάκους των πνευμόνων που ονομάζονται κυψελίδες. Στις κυψελίδες το οξυγόνο του αέρα περνά διαμέσου του λεπτού τοιχώματός τους στην κυκλοφορία του αίματος, ενώ συγχρόνως το διοξείδιο του άνθρακα περνάει αντίστροφα από το αίμα μέσα στις κυψελίδες και αποβάλλεται με την εκπνοή.

Οι ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, έχουν λόγω της χρόνιας φλεγμονής των αεραγωγών και των κυψελίδων αναπτύξει ουλές στο τοίχωμα των κυψελίδων με αποτέλεσμα να μην γίνεται αυτή η φυσιολογική ανταλλαγή οξυγόνου και διοξειδίου του άνθρακα στο αίμα.

Κάθε παράγοντας που μπλοκάρει τη διαδικασία αυτή της φυσιολογικής ανταλλαγής αερίων μπορεί να προκαλέσει ΧΑΠ. Έτσι η χρόνια βρογχίτιδα, δηλαδή ο χρόνιος παραγωγικός βήχας που προκαλεί ουλές στους αεραγωγούς μπορεί να προκαλέσει ΧΑΠ.

Το εμφύσημα, η βλάβη στις κυψελίδες το ίδιο. Το άσθμα, μια αναστρέψιμη φλεγμονή των αεραγωγών, αν επιμείνει, οπότε παύει να είναι αναστρέψιμη, προκαλεί επίσης ΧΑΠ. Το κάπνισμα αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο για ΧΑΠ αν και 20% των ασθενών είναι μη καπνιστές. Η έκθεση σε αέρια ή καπνό στο εργασιακό περιβάλλον συνιστά έναν παράγοντα κινδύνου όπως και γενετικοί παράγοντες, η έλλειψη α1 αντιθρυψίνης, μιας πρωτεΐνης που προστατεύει τους πνεύμονες.

Συμπτώματα ΧΑΠ

Τα συμπτώματα της ΧΑΠ συνήθως είναι πολύ ήπια στα αρχικά στάδια της νόσου. Καθώς όμως επιδεινώνεται η κατάσταση ο βήχας και η παραγωγή πτυέλων γίνεται πιο έντονη. Η δύσπνοια, ο συριγμός και η καταβολή εμφανίζονται και οι πρωινοί πονοκέφαλοι γίνονται συχνοί.

Διάγνωση ΧΑΠ

Η διάγνωση γίνεται με τη σπιρομέτρηση, η οποία ανιχνεύει ΧΑΠ και σε ασυμπτωματικούς ασθενείς. Κατά την εξέταση, ο ασθενής παίρνει μια βαθιά εισπνοή και εκπνέει βίαια και γρήγορα σε ένα σωληνάκι συνδεδεμένο με το σπιρόμετρο. Αυτό καταγράφει πόσο γρήγορα και πόσο όγκο αέρα μπορεί να φυσήξει ο ασθενής. Αν η μέτρηση είναι παθολογική, δίνεται στον ασθενή μία εισπνοή βρογχοδιασταλτικού και επαναλαμβάνεται η σπιρομέτρηση. Σε ασθενείς με άσθμα η μέτρηση γίνεται φυσιολογική ενώ σε ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια η μέτρηση βελτιώνεται μερικώς. Αφού επιβεβαιωθεί η διάγνωση της ΧΑΠ, η σπιρομέτρηση χρησιμοποιείται περιοδικά για τον έλεγχο της νόσου.

Σε κάποιες περιπτώσεις γίνονται και συμπληρωματικά αναπνευστικά τεστ για την οξυγόνωση, το διοξείδιο του άνθρακα, τον όγκο των πνευμόνων. Η οξυμετρία που γίνεται με ένα όργανο που σαν μανταλάκι πιάνει το δάκτυλο, μετράει το οξυγόνο στο αίμα. Τα αέρια αίματος που λαμβάνονται από την αρτηρία του καρπού με σύριγγα καθορίζουν και την ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα στο αίμα. Η μέτρηση του όγκου του πνεύμονα, που γίνεται σε ένα κουτί που θυμίζει παλιό τηλεφωνικό θάλαμο, επιβεβαιώνει την αύξηση του όγκου του πνεύμονα σε σημαντικού βαθμού ΧΑΠ και μπορεί να μετρήσει και την ανταλλαγή αερίων στις κυψελίδες που τυπικά μειώνεται στο εμφύσημα.

Θεραπεία ΧΑΠ

Η θεραπεία της ΧΑΠ στους καπνιστές πρωτίστως αφορά τη διακοπή του καπνίσματος. Δεκάδες μελέτες έχουν αποδείξει ότι η διακοπή επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου άσχετα με τον αριθμό των τσιγάρων και τα έτη που καπνίζει ο ασθενής. Υπάρχουν αρκετά φάρμακα για τα συμπτώματα και τις επιπλοκές της ΧΑΠ, κανένα όμως δεν θεραπεύει τη νόσο.

Οι πιο πολλοί ασθενείς χρησιμοποιούν εισπνεόμενα που βοηθούν στο να υποχωρήσει η φλεγμονή στους αεραγωγούς, κάποιοι χρειάζονται συμπληρωματικά χάπια ή και οξυγονοθεραπεία. Υπάρχουν ασκήσεις που δυναμώνουν τους πνεύμονες, αναπνευστική γυμναστική, βελτιώνοντας την ποιότητα της αναπνοής, ενώ πολύ σπάνια και σε ελάχιστες περιπτώσεις πραγματοποιούνται χειρουργεία μείωσης του όγκου του πνεύμονα.

Εμβολιασμός

Οι ασθενείς με ΧΑΠ είναι ιδιαίτερα ευπαθείς σε λοιμώξεις αναπνευστικού και ως εκ τούτου ο ετήσιος εμβολιασμός με το αντιγριπικό εμβόλιο και ο ανά πενταετία με το εμβόλιο του πνευμονιόκκου είναι απολύτως απαραίτητοι.