Ποιότητα ζωής χωρίς...τσιγάρο

Ακόμα κι αν κάποιος δεν...πτοείται από το γεγονός ότι περισσότερα από 5 εκατομμύρια άνθρωποι χάνουν κάθε χρόνο τη ζωή τους από ασθένειες που σχετίζονται με το κάπνισμα, οφείλει να λάβει υπόψη ότι οι επιπτώσεις του καπνίσματος στην καθημερινή ζωή είναι πολύ μεγαλύτερες από την ευχαρίστηση που προσφέρει.

Τη διαφορά, μάλιστα, μπορεί να την καταλάβει μόλις 10 λεπτά αφότου καπνίσει το τελευταίο του τσιγάρο. Τι είναι αυτό που κερδίζουμε, λοιπόν, μόλις κόψουμε το κάπνισμα;

Το κάπνισμα υπολογίζεται ότι προκαλεί πάνω από 5.000.000 θανάτους ετησίως παγκοσμίως, πάνω από 400.000 θανάτους ανά έτος μόνο στις ΗΠΑ, καθιστώντας το την πρώτη αιτία θανάτου.

Οι τρεις κύριες αιτίες θανάτου που σχετίζονται με το κάπνισμα είναι οι καρδιαγγειακές παθήσεις, ο καρκίνος του πνεύμονα και η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. Καπνιστές που έκοψαν το τσιγάρο μείωσαν τον κίνδυνο από ασθένειες σχετιζόμενες με το κάπνισμα ακόμα και όταν το έκοψαν αφού είχαν εκδηλώσει καρδιαγγειακές ή πνευμονικές παθήσεις.

Το 87% των περιπτώσεων καρκίνου του πνεύμονα σχετίζεται με το κάπνισμα. Περισσότεροι από τους μισούς πρωτοδιαγνωσθέντες ασθενείς με καρκίνο πνεύμονα ήταν πρώην καπνιστές. Ο κίνδυνος αυξάνει με τα έτη καπνίσματος και με τον αριθμό τσιγάρων που καπνίζει κάποιος ημερησίως.

Κατά το κάπνισμα χημικές καρκινογόνες ουσίες (βενζόλιο, μονοξείδιο του άνθρακα, υδροκυάνιο κ.ά.) που βρίσκονται στον καπνό του τσιγάρου εισέρχονται στους πνεύμονες και προκαλούν βλάβες στο γενετικό υλικό (DNA) των κυττάρων των πνευμόνων μεταβάλλοντας σημαντικά γονίδια.

Με τον καιρό, τα κύτταρα που έχουν υποστεί βλάβη χάνουν τον έλεγχο του πολλαπλασιασμού και της ανάπτυξής τους και καθίστανται καρκινικά. Η νικοτίνη που υπάρχει στον καπνό είναι η ουσία που ευθύνεται για τον εθισμό, τον οποίο οι καπνιστές προσπαθούν επί χρόνια να νικήσουν.

Το παθητικό κάπνισμα

Το παθητικό κάπνισμα έχει επίσης βλαβερές συνέπειες στον οργανισμό. Προκαλεί συριγμό, βήχα, κρύωμα, πόνο στα αφτιά και κρίσεις άσθματος. Προκαλεί 30 φορές περισσότερους θανάτους από καρκίνο πνεύμονος απ’ ό,τι όλοι οι ελεγχόμενοι ρύποι μαζί.

Επίσης, προκαλεί 300.000 λοιμώξεις πνεύμονα σε βρέφη και σε μικρά παιδιά ετησίως. Ο καπνός του τσιγάρου σε ένα γεμάτο εστιατόριο μπορεί να δημιουργήσει εξαπλάσια ρύπανση από αυτή μιας λεωφόρου με αυξημένη κίνηση. Ο εξαερισμός δεν μπορεί να μειώσει τον καπνό του τσιγάρου σε αποδεκτά επίπεδα σε κλειστούς χώρους.

Μόνο ένα περιβάλλον 100% χωρίς καπνό παρέχει αποτελεσματική προστασία.

Η διακοπή του καπνίσματος μειώνει τον κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου. Ο κίνδυνος συνεχίζει να μειώνεται σταδιακά για 10 - 15 χρόνια. Η διακοπή του καπνίσματος είναι ευεργετική για όλες τις ηλικίες και τα οφέλη είναι μεγαλύτερα όσο νωρίτερα διακόψει κανείς το κάπνισμα.

Πώς επανέρχεται ο οργανισμός

Όταν κάποιος κόψει το κάπνισμα τα οφέλη ξεκινούν μέσα σε λίγα κιόλας λεπτά από το τελευταίο τσιγάρο.

• Στα πρώτα 10 λεπτά η αρτηριακή πίεση και οι παλμοί μειώνονται και η θερμοκρασία των χεριών και των ποδιών αυξάνεται.
• Σε 8 ώρες το μονοξείδιο του άνθρακα στο αίμα πέφτει στα φυσιολογικά επίπεδα και το οξυγόνο στο αίμα αυξάνεται στα κανονικά όρια.
• Σε 24 ώρες η πιθανότητα καρδιακού επεισοδίου μειώνεται.
• Σε 48 ώρες οι νευρικές απολήξεις αρχίζουν να αυξάνονται ξανά και βελτιώνεται η ικανότητα οσμής και γεύσης.
• Έπειτα από 3 μήνες η κυκλοφορία του αίματος βελτιώνεται, το βάδισμα γίνεται ευκολότερο και η πνευμονική λειτουργία αυξάνεται.
• Ύστερα από 9 μήνες ο βήχας, η ρινική συμφόρηση, η κόπωση και η δύσπνοια μειώνονται σημαντικά.
• Έπειτα από 1 χρόνο ο κίνδυνος για στεφανιαία νόσο έχει μειωθεί στο μισό του κινδύνου που έχει ένας καπνιστής.
• Ύστερα από 10 έτη ο κίνδυνος καρκίνου του πνεύμονα μειώνεται στο μισό του κινδύνου των καπνιστών που συνεχίζουν το κάπνισμα, ενώ ο κίνδυνος για καρκίνο στόματος, λαιμού, οισοφάγου, ουροδόχου κύστεως, νεφρού και παγκρέατος επίσης μειώνεται.
• Έπειτα από 15 έτη ο κίνδυνος στεφανιαίας νόσου είναι τώρα παρόμοιος με τον κίνδυνο των ατόμων που δεν κάπνισαν ποτέ και ο κίνδυνος θανάτου έχει επιστρέψει σχεδόν στο επίπεδο των ατόμων που επίσης δεν κάπνισαν ποτέ.

Οι δυσκολίες

Η απάντηση στο ερώτημα πόσο εύκολο είναι να διακόψει κανείς το κάπνισμα, είναι ότι ρόλο παίζουν αρκετοί παράγοντες. Η κυριότερη δυσκολία είναι ο εθισμός στη νικοτίνη. Η νικοτίνη είναι μια ψυχοτρόπος ουσία ικανή να προκαλέσει ψυχολογική εξάρτηση.

Τα κυριότερα συμπτώματα που εμφανίζονται με τη διακοπή του καπνίσματος και το σύνδρομο απεξάρτησης από τη νικοτίνη περιλαμβάνουν:

• Δυσφορία - κατάθλιψη
• Αϋπνία
• Άγχος
• Δυσκολία συγκέντρωσης
• Υπερκινητικότητα
• Μείωση καρδιακών παλμών
• Αύξηση όρεξης και βάρους

Επιπρόσθετα, οι καπνιστές έχουν συνδυάσει το κάπνισμα με άλλες καθημερινές συνήθειες όπως ο πρωινός καφές, το ποτό με φίλους, το τέλος ενός γεύματος, οι οποίες και μπορεί να αποτελέσουν από μόνες τους κίνητρα επανέναρξης καπνίσματος.

Τα τελευταία χρόνια εκτός από τα υποκατάστατα νικοτίνης χρησιμοποιούνται με επιτυχία και φαρμακευτικά σκευάσματα δρώντα στον εγκέφαλο (μπουπροπιόνη, βαρενικλίνη). Ο συνδυασμός ψυχολογικής υποστήριξης και συγχορήγησης φαρμακευτικών σκευασμάτων αυξάνει το ποσοστό επιτυχίας στη διακοπή καπνίσματος.

Πιστεύουμε ότι η αυστηρή εφαρμογή των μέτρων για απαγόρευση καπνίσματος σχεδόν σε όλους τους δημόσιους χώρους που θα εφαρμοστεί από 1/7/2009 θα συμβάλει στη μείωση του ποσοστού ανθρώπων που καπνίζουν, και θα βοηθήσει στην προσπάθεια αυτών που έχουν ξεκινήσει τη διακοπή του καπνίσματος.

Πηγές:
Κωνσταντίνα Μπίκου, Επιμελήτρια Β΄ Πνευμονολογικής Κλινικής.