Διαβήτης και παχυσαρκία: Αρνητικές επιπτώσεις στο αναπαραγωγικό σύστημα

Του Δημήτριου Κιόρτση, συνεργάτη του Κέντρου Εξωσωματικής Αθηνών, Ενδοκρινολόγου Διαβητολόγου, Καθηγητή Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Ιωαννίνων

Ο σακχαρώδης διαβήτης (ΣΔ) και η παχυσαρκία αποτελούν δύο από τα πιο σημαντικά προβλήματα δημόσιας υγείας στη σύγχρονη κοινωνία και έχουν λάβει επιδημικές διαστάσεις. Οι αρνητικές επιπτώσεις τους στη φυσιολογική λειτουργία του αναπαραγωγικού συστήματος των ανδρών και γυναικών έχει πλέον τεκμηριωθεί με τα περισσότερα διαθέσιμα στοιχεία να προέρχονται από εφήβους με Τύπου 1 Σακχαρώδη Διαβήτη (Τ1ΣΔ) και παχύσαρκα άτομα.

Οι άνδρες με Τ1ΣΔ παρουσιάζουν συχνότερα ποιοτικές και ποσοτικές διαταραχές του σπέρματος σε σχέση με τους υγιείς άνδρες. Επίσης εμφανίζουν σε μεγάλο ποσοστό στυτική δυσλειτουργία. Ο ΣΔ συχνά οδηγεί σε αύξηση της αγγείωσης και ενδοθηλιακή δυσλειτουργία επηρεάζοντας άμεσα ή έμμεσα διάφορες λειτουργίες του αναπαραγωγικού συστήματος. Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι ο Τύπου 2 Σακχαρώδης Διαβήτης(Τ2ΣΔ) σχετίζεται με υπογονιμότητα στους άνδρες, κυρίως όμως λόγω της ύπαρξης παχυσαρκίας.

Οι γυναίκες με Τ1ΣΔ παρουσιάζουν διάφορα προβλήματα κατά την εφηβική ανάπτυξη, στην έμμηνο ρύση, στη γονιμότητα και την ηλικία της εμμηνόπαυσης. Τα κυριότερα από αυτά είναι η υπερανδρογοναιμία και οι διαταραχές της περιόδου. Όσο η ασθενής πλησιάζει στην εμμηνόπαυση, μειώνεται πρόωρα και ο αριθμός των διαθέσιμων ωαρίων της. Επιπλέον, το πλεόνασμα ινσουλίνης που προκαλείται από ορισμένα θεραπευτικά πρωτόκολλα συσχετίζεται με αυξημένη συχνότητα εμφάνισης συμπτωμάτων ανάλογα με αυτά του Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών. Ο Τ2ΣΔσυσχετίζεται με το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών το οποίο συσχετίζεται με υπογονιμότητα. Ο ανεπαρκής έλεγχος των επιπέδων γλυκόζης του αίματος μπορεί επίσης να οδηγήσει σε διαταραχές περιόδου.

Στους άνδρες η παχυσαρκία οδηγεί σε διαταραχές των πρωτεϊνών του σπέρματος και στυτική δυσλειτουργία. Οι μηχανισμοί που προκαλούν αυτά τα προβλήματα περιλαμβάνουν τα παθολογικά επίπεδα των ορμονών του φύλου, την αυξημένη έκκριση ορμονών από το λιπώδη ιστό (λιποκίνες), καθώς και άλλα σωματικά προβλήματα όπως η υπνική άπνοια και η αυξημένη θερμοκρασία του οσχέου. Οι παχύσαρκες γυναίκες εμφανίζουν διαταραχές στον άξονα υποθαλάμος- υπόφυση- ωοθήκες, διαταραγμένη έμμηνο ρύση και έχουν σχεδόν τριπλάσιο κίνδυνο για διαταραχές της ωορρηξίας. Οι παχύσαρκες γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες για εμφάνιση Σύνδρομου Πολυκυστικών Ωοθηκών και συνεπώς υψηλό κίνδυνο υπογονιμότητας. Είναι τεκμηριωμένο ότι ιδιαίτερα οι γυναίκες με κεντρικού τύπου παχυσαρκία, έχουν μικρότερες πιθανότητες σύλληψης σε κάθε κύκλο.

Λόγω της προοδευτικά αυξανόμενης συχνότητας ΣΔ και παχυσαρκίας παγκοσμίως, η υπογονιμότητα και η στειρότητα σε άνδρες και γυναίκες της αναπαραγωγικής ηλικίας αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά τα επόμενα χρόνια. Η άμεση προληπτική και θεραπευτική παρέμβαση καθίσταται συνεπώς επιτακτική.