Καρκίνος των ωοθηκών

Ο καρκίνος των ωοθηκών αποτελεί περίπου το 20% του συνόλου των καρκίνων που πλήττουν τα γυναικεία γεννητικά όργανα. Εκδηλώνεται συνήθως μετά τα 50 χρόνια και είναι δύσκολο να ανιχνευθεί στα αρχικά του στάδια. Γι' αυτό και είναι από τους πλέον επικινδύνους.

Τα ποσοστά επιβίωσης είναι χαμηλότερα σε σχέση με άλλες μορφές καρκίνου και επειδή τα συμπτώματα στα αρχικά στάδια δεν είναι δραματικά στις αγγλόφωνες χώρες τον ονομάζουν 'silent killer', δηλαδή σιωπηλό δολοφόνο.

Τα συμπτώματα που εμφανίζουν οι ασθενείς μπορεί να είναι:

• Κοιλιακό πρήξιμο ή πόνος
• Ακαθόριστα, αλλά επίμονα γαστρεντερικά συμπτώματα (αέρια, ναυτία, φούσκωμα, δυσπεψία)
• Συχνή και επείγουσα ούρηση
• Αλλαγή συνηθειών αφόδευσης (χρόνια διάρροια ή δυσκοιλιότητα)
• Αδικαιολόγητη αύξηση ή απώλεια βάρους
• Πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή
• Ασυνήθιστη απώλεια αίματος από τον κόλπο
• Ανεξήγητη κούραση
• Προδιαθεσικοί Παράγοντες
• Ηλικία άνω των 50 ετών
• Κάπνισμα
• Γυναίκες που εμφάνισαν καρκίνο μαστού πριν από την ηλικία των 50 ετών
• Οικογενειακό ιστορικό σε γυναίκες με καρκίνο ωοθηκών, μαστού ή παχέος εντέρου
• Μια μετάλλαξη στο γονίδιο BRCA 1 ή BRCA που σχετίζεται με τον καρκίνο του μαστού
• Γυναίκες που δεν έκαναν παιδιά
• Θεραπεία Ορμονικής Υποκατάστασης για διάστημα μεγαλύτερο των 10 ετών.

Πρέπει να τονίσουμε πως αντίθετα με ότι πιστεύεται, η χρήση φαρμάκων για τη διέγερση των ωοθηκών (γοναδοτροπίνες) σε προηγούμενες θεραπείες εξωσωματικής γονιμοποίησης δεν αποτελεί επιβαρυντικό παράγοντα για την εμφάνιση τέτοιου είδους καρκίνου.

Εννοείται πως αν μια γυναίκα πάσχει από καρκίνο δεν προχωράει σε προσπάθεια εξωσωματικής με λήψη φαρμάκων, αλλά εάν αυτό είναι αναγκαίο με φυσικό κύκλο.

Το αντίθετο ισχύει για την κιτρική κλομιφαίνη που χορηγείται σε μορφή χαπιού εδώ και πολλά χρόνια. Υπάρχουν δεδομένα που αποδεικνύουν πως αυτό το φάρμακο πρέπει να χορηγείται ορισμένες φορές (συνήθως για 6 μήνες) και όχι περισσότερο.

Πώς γίνεται η πρόληψη

Δεν υπάρχουν προληπτικά μέτρα για τον καρκίνο της ωοθήκης όπως για παράδειγμα το τεστ παπ για τον καρκίνο του τράχηλου. Πρακτικά, όπως και με όλες τις υπόλοιπες μορφές καρκίνου, η επιβίωση έχει να κάνει με την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση.

Είναι προφανές για παράδειγμα ότι η διακοπή του καπνίσματος είναι εξαιρετικά σημαντική. Το ίδιο και η εγρήγορση στην οποία πρέπει να βρίσκεται μια γυναίκα για τυχόν συμπτώματα.
Το πιο σοφό που έχει να κάνει είναι να πραγματοποιεί τον απαραίτητο ετήσιο έλεγχο με υπερηχογράφημα και γυναικολογική εξέταση στον γυναικολόγο της.

Σε αυτόν θα αναφέρει και όποιο από τα παραπάνω συμπτώματα την απασχολεί. Ο γυναικολόγος θα αξιολογήσει τα συμπτώματα και εκτός από τον καθιερωμένο έλεγχο ενδέχεται να ζητήσει εξετάσεις για την περεταίρω διερεύνηση του προβλήματος.

Το διακολπικό υπερηχογράφημα είναι σήμερα ο πιο αξιόπιστος τρόπος έγκαιρης διάγνωσης κάποιου γυναικολογικού προβλήματος. Εάν βρεθεί μια ύποπτη κύστη ωοθήκης ή άλλο μόρφωμα τότε γίνεται επιπλέον προσδιορισμός των καρκινικών δεικτών (CA-125 κλπ).

Οι καρκινικοί δείκτες είναι μια απλή εξέταση αίματος.
Δυστυχώς οι καρκινικοί δείκτες δεν έχουν την ευαισθησία που θα θέλαμε και αποτελούν αξιόπιστο εργαλείο μόνο για τη διάγνωση του προβλήματος και όχι για την πρόγνωση.

Σε μεγάλες μελέτες που έχουν γίνει δεν έχει αποδειχθεί ότι ο ετήσιος έλεγχος των καρκινικών δεικτών προσφέρει κάτι παραπάνω στην επιβίωση των γυναικών που τελικά θα προσβληθούν από καρκίνο των ωοθηκών.

Επιπλέον, η διερεύνηση του καρκίνου της ωοθήκης μπορεί να περιλαμβάνει

• Αξονική ή μαγνητική τομογραφία λεκάνης (πυέλου)
• Ερευνητική λαπαροτομία (χειρουργική διαδικασία που εξετάζει την κοιλιακή κοιλότητα)

Πώς αντιμετωπίζεται

Ο καρκίνος των ωοθηκών αντιμετωπίζεται κυρίως με χειρουργική επέμβαση που κατά κανόνα ακολουθείται από χημειοθεραπεία και ακτινοβολία διαφόρων μορφών.
Εντούτοις η ακτινοβολία φαίνεται να έχει πολύ περιορισμένο ρόλο στη θεραπεία του καρκίνου των ωοθηκών.

Στη χειρουργική επέμβαση πραγματοποιούμε σχεδόν πάντα αφαίρεση της μήτρας και των δύο ωοθηκών.
Παρακολούθηση μετά τη θεραπεία

Όπως σε όλες τις μορφές καρκίνου η παρακολούθηση μετά το χειρουργείο είναι συχνή. Οι επισκέψεις στον γυναικολόγο θα πρέπει να γίνονται ως εξής:

• τα 2 πρώτα χρόνια κάθε 3 μήνες
• τα επόμενα 5 χρόνια κάθε 6 μήνες
• μετά τον 7ο χρόνο, μια φορά κάθε χρόνο.

Ο έλεγχος περιλαμβάνει οπωσδήποτε κλινική εξέταση και υπερηχογράφημα, αλλά επίσης καρκινικούς δείκτες και αξονική τομογραφία σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Εννοείται ότι τόσο η χημειοθεραπεία όσο και οι ακτινοβολίες καθορίζονται σε στενή συνεργασία με ειδικούς ογκολόγους και ακτινοθεραπευτές.

Πρόγνωση

Η πρόγνωση εξαρτάται κυρίως από την έκταση της νόσου. Τα αποτελέσματα είναι πολύ καλύτερα αν η διάγνωση και αντιμετώπιση του προβλήματος γίνει στα αρχικά στάδια. Όταν  η νόσος είναι προχωρημένη και με αρκετές μεταστάσεις σε άλλα όργανα του σώματος, η χημειοθεραπεία προσφέρει καλύτερη ποιότητα ζωής, ενώ παρατείνεται ο χρόνος επιβίωσης.